به گزارش مسیر اقتصاد اجرای برنامه هدایت اعتبار یکی از اقدامات کلیدی کشورها برای ایجاد رونق در بخش تولید و سرمایه گذاری و نیز جبران عقب ماندگی های اقتصادی بوده است.
بر این اساس، بررسی تجربه کشورهای مختلف در پیاده سازی سیاست هدایت اعتباری میتواند در بهبود سیاست گذاری اقتصادی کشور موثر واقع شود. به همین منظور در این یادداشت تجربه اجرای برنامه هدایت اعتبار در کشور «چین» تبیین شده است.
سیر تاریخی اجرای برنامه هدایت اعتبار در چین
برنامه هدایت اعتبار در چین توسط «دنگ شیائوپنگ»[۱] و به تقلید از ژاپن، به عنوان بخشی از برنامه اصلاحات اقتصادی سال ۱۹۷۸ اجرا شد[۲].
این اتفاق هنگامی رخ داد که چین طی رهبری مائو دچار رکود اقتصادی بزرگی بود و همزمان شدن طرح «جهش بزرگ رو به جلو»[۳] (از سال ۱۹۵۸ تا سال ۱۹۶۰) با بلایای طبیعی سیل و خشکسالی، موجب قحطی گسترده و مرگ بیش از ۴۵ میلیون نفر در این کشور شده بود و انقلاب فرهنگی[۴] (از سال۱۹۶۶ تا سال ۱۹۷۶) چین نیز، موجب شیوع هرج و مرج سیاسی و اختلال گسترده اقتصادی گشته بود[۵].
تاسیس ۴ بانک دولتی در چین با هدف اجرای برنامه هدایت اعتبار
شیائوپنگ با شروع اصلاحات اقتصادی در سال ۱۹۷۸، چهار بانک دولتی (SOCB)[۶] که به چهار بزرگ[۷] معروف شدند را برای اجرای سیاست‌های برنامه هدایت اعتبار (برنامه اعتباری[۸]) تأسیس کرد.
در سال ۱۹۹۴ نیز سه بانک سیاستی دولتی یعنی بانک توسعه کشاورزی چین، بانک توسعه چین و بانک صادرات-واردات چین برای به عهده گرفتن وظایف وام‌دهی سیاستی از چهار بانک دولتی ایجاد شدند.
طبق اعلام رسمی بانک مرکزی چین بعد از ۱ ژانویه ۱۹۹۸ کنترل اعتباری مستقیم از چهار بانک دولتی (SOCBs) برداشته و برنامه هدایت اعتبار به سبک ژاپن (طراحی مکانیزم‌های تشویقی و تنبیهی بازاری برای بانک‌ها موسوم به پنجره هدایت) جایگزین وام‌دهی اجباری شد[۹].
دولت چین تا به امروز کنترل اصلی بر نهادهای بانکی خود را حفظ کرده و کنترل این بخش مهم را به بخش خصوصی واگذار نکرده است.
هدایت اعتبار به سمت بنگاه‌های بزرگ اقتصادی در چین
در چین همانند ژاپن، اغلب وام‌های سیستم بانکی به سمت بنگاه‌های بزرگ سوق داده شد. در واقع سیاستمداران چین بیشترین تأثیر را از شیوه‌ای گرفتند که در آن دولت ژاپن توانسته بود رشد سریع شرکت‌های بزرگ را به‌طور هوشمندانه برنامه‌ریزی و هدایت کند.
دولت مرکزی چین تقویت و ایجاد گروه‌های اقتصادی بزرگ را، همانند ژاپن، ابزاری مناسب برای جبران عقب ماندگی‌های اقتصادی[۱۰] خود می‌دانست[۱۱].
پینوشت:
[۱] Deng Xiaoping
[۲] Werner, 2015
[۳] كمپين اقتصادی-اجتماعی حزب كمونيست كه از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۲ توسط مائو برای انتقال سريع از اقتصاد كشاورزی به جامعه سوسياليستی از طريق صنعتی و اشتراكی شدن (توليدات كشاورزی) انجام شد كه برخی معتقدند اين طرح منجر به قحطی گسترده در چين شد.
[۴]. Cultural Revolution
[۵] Morrison, 2015
[۶] State-Owned Commercial Bank
[۷] Big Four
[۸] Credit Plan
[۹] Chen & Werner, 2011
[۱۰] Catch Up
[۱۱] Lee, 2006
انتهای پیام/ نظام مالی
