مسیر اقتصاد/ بر اساس گزارش هاي معتبر بین المللی[۱]، کل ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در جهان در پایان سال ۲۰۱۵ میلادي حدود ۱۸۷ تریلیون متر مکعب (tmc) می باشد که جمهوری اسلامی ایران با حدود ۳۴ تریلیون متر مکعب (معادل ۱۲۰۰ تریلیون پاي مکعب tcf) ذخایر گازی که معادل ۱۸ درصد ذخایر جهانی است، در ردیف اول و یا دوم (بعد از روسیه) در بین کشورهای بزرگ گازی جهان قرار می گیرد.
با چنین حجم عظیمی از ذخایر گازي، قبول این فرضیه که ایران بعد از گذشت یک دهه، با علائم هشداردهنده اولیه بحران گاز روبرو خواهد شد و بعد از دو دهه عملاً بحران انرژی را تجربه خواهد کرد بسیار سخت به نظر می رسد.
پیش بینی افت تولید در مهمترین میدان گازی کشور
هرچند به دلیل حاشیه سود پایین استخراج گاز، عموما شرکت نفت از توسعه میادین گازی امتناع می ورزد، اما توسعه پارس جنوبی عمدتا به دلیل تولید میعانات گازی که ارزشی بالاتر از نفت خام دارند مورد توجه شرکت ملی نفت قرار گرفت. به طوری که در حال حاضر نزدیک به ۶۰ درصد از کل عرضه انرژی گاز از طریق همین میدان تامین می شود.
میدان پارس جنوبی با داشتن حدود ۲.۱۴ tcm معادل ۵۰۰ tcf ذخایر گازي،۷.۵ درصد ذخایر جهانی گاز (معادل ۴۲ درصد ذخایر گازي کشور) را داراست
با این وجود تولید غیرصیانتی از پارس جنوبی و افت فشار [۲]این میدان از مباحث کلیدي در خصوص پارس جنوبی است که متأسفانه اطلاعات رسمی و یا غیررسمی چندانی در این زمینه موجود نیست.[۳]
نکته حائژ اهمیت این است که با توجه به منحنی های افت فشار پارس جنوبی بدون سرمایه گذاری مناسب برای بهبود بهره برداری از پارس جنوبی، تولید از فازهاي ۱ ،۴ و ۵ و ۱۱ در سال ۱۴۱۴ عملاً به صفر خواهد رسید و تولید از هر یک از فازهای (۲ و ۳)، ۱۲، (۱۵ و ۱۶) و ۱۹ به کمتر از ۲ میلیون متر مکعب در روز کاهش خواهد یافت.
پیشی گرفتن مصرف از تولید گاز در افق ۱۴۰۴
متأسفانه تاکنون هیچ اقدام جدي براي پیش بینی تقاضاي داخلی (خانگی، تجاری، صنایع کوچک، حمل و نقل و صنایع بزرگ، پتروشیمی و نیروگاه‌ها) برای گاز طبیعی در خلال برنامه هفتم (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴) انجام نشده است.
اما اگر فرض کنیم که روند موجود در افزایش تقاضاي داخلی براي گاز طبیعی در برنامه ششم، همچنان در برنامه هفتم و نیز در برنامه هاي هشتم و نهم استمرار خواهد داشت و با توجه به اطلاعات و پیش بینی های روند تولید گاز از تمامی منابع گازی کشور، تراز گازی کشور به شکل جدول ذیل خواهد بود:
همانطور که مشاهده می شود تراز گاز در فصول سرد سال ۱۴۰۴ منفی خواهد شد که از نزدیک بودن بحران تامین گاز در کشور خبر می دهد!
ضرورت توجه جدی به توسعه میادین گازی
با توجه به مطالب فوق ضروری است که به منظور افزایش تولید گاز و نیز حفظ و مدیریت بهینه و توسعه میادین گازی کشور اقداماتی متناسب انجام شود که از بروز بحران انرژی در کشور جلوگیری شود.
به نظر می رسد با توجه به عدم اقبال شرکت ملی نفت به توسعه و بهبود میادین گازی به علت حاشیه سود کم، بایستی نهاد دیگری متولی این مسئله شود. نهادی که همچون شرکت ملی نفت بتواند در بخش اکتشاف و استخراج گاز و نفت ورود پیدا کند.
با توجه به اینکه شرکت ملی گاز ایران که مسئولیت تامین مصارف مختلف گاز کشور را بر عهده دارد، به نظر می رسد انگیزه بیش تری در توسعه میادین گازی کشور دارد.
پینوشت:
[۱] BP Statistical Review of World Energy, 2016.
[۲] با گذشت زمان و استمرار تولید و میعانات گازي از میادین گازی، به تدریج فشار مخازن و به تبع تولید گاز از آنها کاهش می یابد. بررسی ها نشان می دهد که به سبب افت فشار، حداکثر تا ۵ سال آینده، بدون استفاده از روش های تولید جدید که نیاز به سرمایه گذاری های جدید نیز دارد، می توان حجم تولید برنامه ریزي شده را براي اکثر فازهای پارس جنوبی (سکوها) ثابت نگه داشت، اما فازهایی که زودتر از بقیه شروع به تولید کرده اند به آهستگی و سپس به شدت با کاهش تولید مواجه می شوند. از اینرو، بهبود روش های استخراج گاز از الزامات مدیریت بهینه تولید از پارس جنوبی است.
[۳] بر اساس اطلاعات و گزارش های غیر رسمی شرکت توتال مطالعه اي در مورد روند کاهش فشار این میدان انجام داده است که در آن روند کاهش فشار در نقاط مختلف میدان متناسب با میزان برداشت، تا سال ۲۰۳۵ برآورد شده است. در این مطالعه، فشار میدان در سال ۲۰۰۲ (یعنی قبل از آغاز بهره برداري از میدان توسط ایران) به طور متوسط حدود ۴۰۰ bar بوده است که باگذشت زمان و برداشت از فازهاي مختلف، فشار نقاط مختلف میدان روند کاهشی را طی می کند که تا سال ۲۰۳۵ در بسیاري از نقاط میدان، فشار به حدود ۱۲۵ bar می رسد. آمارهاي غیررسمی نشان می دهد که هم اکنون فشاري بالغ بر حدود ۲۶۰ بار در بسیاري از میدان وجود دارد. ذکر این نکته ضروری است که ثابت نگه داشتن نرخ تولید در هر یک از سکوها به میزان معین، تا زمانی امکانپذیر خواهد بود که فشار جریانی سرچاهی حداقل برابر ۱۲۴ bar باشد.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
