مسیر اقتصاد/ شرکت ملی نفت ایران در آخرین گزارش رسمی خود حجم ذخایر متعارف گاز طبیعی ایران را بیش از ۳۳۷۰۰ میلیارد مترمکعب و حجم ذخایر نفت خام متعارف و قابل برداشت کشور را حدود ۱۵۷ میلیارد بشکه اعلام کرده است. با این وجود، بسیاری از میادین گازی کشور هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند.
ایران در زمستان با ناترازی ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز روبه‌رو است
در حال حاضر میزان تولید گاز کشور به طور میانگین در حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب است. به واسطه اینکه روند افزایش میزان تولید گاز با افزایش میزان مصرف، همخوانی نداشته و سبد انرژی کشور به شکل قابل توجهی به گاز متکی شده، ایران در زمستان با ناترازی بیش از ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز روبه‌رو است.
عمده افزایش مصرف در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده رخ می‌دهد. میزان مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده در تابستان حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب است و در زمستان این عدد به بالای ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد.
بر اساس آمارهای شرکت ملی گاز، نمی‌توان سهم هر یک از سه بخش را در افزایش ۴۰۰ میلیون مترمکعبی تعیین کرد تا با انجام پروژه‌های بهینه سازی مناسب، میزان مصرف را کاهش داد. علاوه‌براین بهینه سازی به تنهایی برای حل این مسئله کافی نیست و برای جبران ناترازی، افزون بر اجرای پروژه‌های بهینه سازی مصرف انرژی در همه بخش‌ها با هدف کاهش شدت مصرف، باید حفظ ظرفیت تولید کنونی، افزایش تولید گاز و افزایش ذخیره‌سازی گاز هم در دستور کار قرار گیرد.[۱]
تنها ۲۱ میدان گازی کشور توسعه داده شده و به بهره‌برداری رسیده است
ایران دارای دومین ذخایر گازی جهان است و وجود این حجم از گاز طبیعی در کشور موجب می‌شود تا ظرفیت گسترده‌ای بر افزایش تولید، صادرات و توسعه زنجیره ارزش گاز طبیعی در کشور وجود داشته باشد. اما توسعه همه میادین گازی تاکنون در کشور مغفول مانده است و تولید گاز از میادین بزرگی همچون پارس شمالی انجام نمی‌شود.
مطابق جدول زیر در حال حاضر، تنها ۲۱ میدان از ۴۵ میدان گازی کشف شده کشور، فعال هستند. ضمن اینکه فازهای پارس جنوبی با مسئله تثبیت میزان تولید روبه رو هستند و در صورت انجام نشدن فعالیت‌های فشار افزایی، در سال‌های آتی کاهش تولید از چاه‌های پارس جنوبی اتفاق خواهد افتاد.[۲]
تولید گاز پارس جنوبی به ۷۳۰ میلیون متر مکعب می‌رسد
به جهت ضرورت افزایش تولید گاز طبیعی، تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی در تابستان گذشته مورد توجه جدی قرار گرفت. تولید گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی ابتدا با تولید ۷.۵ میلیون مترمکعب در روز عملیاتی شده است و پیش‌بینی می‌شود تولید از سکوی ۱۱B تا زمستان به ۱۵ میلیون مترمکعب در روز برسد. [۳]
در مجموع با احتساب بهره‌برداری از چند حلقه چاه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، تعدادی از چاه‌های سکوی ۱۳A و خط لوله جدید فاز ۱۶، پیش‌بینی می‌شود تولید گاز طبیعی از پارس جنوبی با افزایش ۳۰ میلیون مترمکعبی به ۷۳۰ میلیون متر مکعب برسد که توانایی پاسخگویی به تقاضا در شرایط ناترازی گاز را ندارد.
از دیگر طرح‌های مهمی که افزایش ظرفیت تولید گاز را برای کشور به همراه خواهد داشت می‌توان به توسعه میدان کیش و میدان بلال اشاره کرد. در میدان کیش، برنامه‌ریزی شده است تا گاز تولیدی فاز اول به سایت یک عسلویه برای فرآورش منتقل شود و به موازات آن سه فاز دیگر همراه با پالایشگاه بندر آفتاب توسعه یابند. اما این میادین کارآمدی چندانی نخواهند داشت.
ظرفیت ذخیره سازی گاز در کشور بسیار محدود است
افزایش ظرفیت تولید گاز طبیعی به سادگی انجام نمی‌شود و علاوه‌بر تأمین مالی، نیاز به لایسنس‌های به روز و پیچیده‌ای دارد. به همین دلیل، ضروری است تا در کنار توسعه میدان، زیرساخت‌های ذخیره‌سازی گاز هم توسعه پیدا کند.
همواره ذخیره سازی موجب از دست رفتن بخشی از گاز ذخیره شده می‌شود و ممکن است اقتصادی نباشد. با این وجود برای کشوری که ناترازی قابل توجه گاز دارد، ذخیره سازی گاز در فصول گرم تأثیر مهمی در شرایط ناترازی فصول سرد خواهد داشت.
اما در حال حاضر ظرفیت ذخیره سازی گاز در کشور بسیار محدود است و تنها مخازن شوریجه و سراجه قابلیت ذخیره سازی گاز را با بازدهی مطلوبی دارند. لذا مسئله ذخیره سازی گاز، باید به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد و به عنوان یکی از راه‌حل‌های تأثیر گذار برای مسئله ناترازی گاز کشور توسعه پیدا کند.
پی‌نوشت:
[۱] خبرگزاری ایسنا؛ کد خبری: ۱۴۰۱۰۷۱۹۰۹۶۵
[۲] وبسایت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران
[۳] خبرگزاری شانا؛کدخبری: ۶۳۰۳۳۷
انتهای پیام/ انرژی
