به گزارش مسیر اقتصاد دلار آمریکا پس از جنگ جهانی دوم، به عنوان ارز ذخیره جهان استفاده و نقش بزرگی در تجارت جهانی ایفا کرده است. اما اکنون بسیاری از کشورهای جهان به دنبال استفاده از ارزهای پشتیبان دیگر مانند یوآن هستند، چون تحریم‌های غرب علیه روسیه باعث شده برخی از رهبران و شخصیت‌های تجاری نسبت به قدرت واشنگتن هشدار دهند. حتی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و متحد کلیدی ایالات متحده، نسبت به «مصونیت دلار آمریکا» هشدار داد و در مصاحبه با پولیتیکو، پیشنهاد کاهش وابستگی اروپا به دلار را ارائه کرد. جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا، نیز اظهار کرد: «زمانی که از نقش دلار در تحریم‌های مالی استفاده می‌کنیم، خطر تضعیف هژمونی دلار نیز وجود دارد.»
در این میان، یوان چین از این فرصت استفاده می‌کند و سلطه دلار را به چالش می‌کشد. بر اساس گزارش بلومبرگ، در ماه مارس و برای نخستین بار استفاده از یوان در در معاملات برون‌مرزی چین از دلار پیشی گرفت. در ادامه به پنج کشوری که اخیراً برای تجارت و دور زدن تحریم‌ها به یوآن روی آورده‌اند اشاره می‌شود.
روسها در خط مقدم استفاده از یوآن
در واقع روسیه در خط مقدم استفاده از یوان چین قرار دارد. اقتصاد این کشور که به دلیل جنگ اوکراین با تحریم‌های گسترده غرب مواجه است، به شدت آسیب دیده و برخی از بانک‌های روسی از پیام‌رسان بانکی سوئیفت، حذف شده‌اند. همچنین حداقل نیمی از ۶۴۰ میلیارد دلار ذخایر ارز خارجی روسیه به دلیل محدودیت‌های تجاری مسدود شده است. همه این موارد روسیه را مجبور به یافتن ارزهای جایگزین برای استفاده در معاملات بین المللی کرد.
در همین راستا، بانک مرکزی روسیه در ۱۰ آوریل اعلام کرد که یوان چین در حال حاضر یکی از نامزدهای اصلی برای جایگزنی دلار است زیرا روسها در ماه مارس، ۴۱.۹ میلیارد روبل یا ۵۳۸ میلیون دلار ارز چینی را خریداری کردند که بیش از سه برابر ارزش ۱۱.۶ میلیارد روبل ماه فوریه است. همچنین بانک مرکزی روسیه افزود: در بازارهای ارز روسیه، مبادلات روبل-یوآن ۳۹ درصد از کل حجم را به خود اختصاص داده که از سهم ۳۴ درصدی روبل-دلار پیشی گرفت. بنابراین یوان چین احتمالاً بهترین گزینه ارزی روسیه در مبادلات خارجی خواهد بود. بر اساس گزارش اخیر بلومبرگ اکونومیکس، مسکو می‌تواند هر ماه معادل ۲۰۰ میلیون دلار از یوان چین را به دست بیاورد، پس یوان یکی از معدود ارزهای کلیدی است که پس از تحریم‌های غرب، مسکو را از سیستم مالی دلاری جهان جدا کرد.
برزیل به دنبال دلارزدایی با ارز مشترک بریکس
رئیس جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، یکی از سرسخت‌ترین طرفداران ایجاد ارزهای تسویه تجاری جایگزین است، بطوریکه او از کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) خواسته است دلارزدایی را آغاز کنند. بانک مرکزی برزیل پیشتر استفاده از ارز چینی را افزایش داده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی این کشور، یوآن چین با پیشی گرفتن از یورو به دومین ارز غالب پس از دلار در پایان سال ۲۰۲۲ در ذخایر خارجی برزیل تبدیل شد.
بر اساس گزارش اداره توسعه تجارت و سرمایه‌گذاری برزیل، در ماه مارس بانک برزیلی Banco BOCOM) BBM) با چین قراردادی منعقد کرد تا از یوان به جای دلار در مبادلات مستقیم استفاده کند. این نهاد برزیلی می‌افزاید: «با مبادله مستقیم رئال (واحد پول برزیل) و رنمینبی (نام دیگر یوآن)، انتظار کاهش هزینه‌های معاملات تجاری وجود دارد». البته این موضوع فقط به یوان محدود نیست، بطوریکه لولا از کشورهای بریکس خواسته است تا ارز مشترک برای معاملات را ایجاد کنند. وی گفته بود: چرا ما نمی‌توانیم بر اساس ارزهای خود معامله کنیم؟
تسویه یوآنی هزینه ساخت نیروگاه هسته‌ای بنگلادش
اخیر بنگلادش موافقت کرد که هزینه ۳۱۸ میلیون دلاری ساخت نیروگاه هسته‌ای توسط روسها را با استفاده از یوان چین بپردازد. دو کشور در یک سال اخیر به دلیل عدم توانایی بنگلادش در پرداخت دلاری به بن بست رسیده بودند. به گزارش بلومبرگ و از دو مقام ناشناس، روس‌اتم ابتدا درخواست روبل را کرده بود. اما در نهایت دو کشو موافقت کردند که این معامله را به یوان انجام دهند، زیرا چین مجوز انجام مبادلات به یوآن را به برخی از بانک‌های بنگلادشی داده است. احسان منصور، مدیر اجرایی موسسه تحقیقات سیاست بنگلادش، در این باره گفت که «کشورش باید در جهت منافع ملی خود عمل کند و برای امنیت انرژی خود تصمیمی عمل‌گرایانه بگیرد. منافع کشورهای جهان سوم مانند بنگلادش با چین و ایالات متحده یکی نیست. ما باید روابط خود را با هر دو حفظ کنیم.»
آغاز واردات یوآنی آرژانتین از ماه آوریل
سرجیو ماسا، وزیر اقتصاد آرژانتین در توییتی نوشت: «آرژانتین در پرداخت هزینه واردات از چین، یوآن را جایگزین دلار خواهد کرد.» انگیزه اصلی این اقدام آرژانتین در راستای کاهش خروج دلار از ذخایر ارزی این کشور است چون کاهش ذخایر دلار موجب تشدید فشار به پزو آرژانتین و افزایش تورم می‌شود. پیش‌بینی می‌شود این سیاست با پرداخت یک میلیارد دلار واردات از ماه آوریل آغاز و سپس حدود ۷۹۰ میلیون دلار واردات ماهانه با استفاده از یوآن ادامه یابد. البته وزیر اقتصاد آرژانتین افزوده است که «سفارش‌های واردات مبتنی بر یوان می‌توانند از ۱۸۰ روز به ۹۰ روز کاهش یابد که به معنای تحول سریع‌تر در معاملات است.»
ایران پیگیر سنتی برای جایگزینی یوآن با دلار
ایران که تحت تحریم‌های شدید بوده از سال ۲۰۱۰ به دنبال استفاده از یوان در تجارت خارجی است. در همین راستا، چین از سال ۲۰۱۲ شروع به خرید نفت خام ایران با استفاده از یوان کرد. البته تنش‌زدایی ایران و غرب در چارچوب توافق سال ۲۰۱۶ (برجام) زیاد دوام نیاورد و در سال ۲۰۱۸ و پس از تصمیم یک‌جانبه دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا مبنی بر خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای ایران، ایالات متحده تحریم‌های ایران را مجدداً اعمال کرد.
بانک‌های ایرانی نیز مانند روسیه از سال ۲۰۱۸ از سوئیفت حذف شده‌اند و این امر تهران را بر آن داشت تا به دنبال یافتن سیستم پرداخت جایگزین باشد. در فوریه ۲۰۲۳، تهران و پکن درباره افزایش استفاده از یوان و ریال ایران برای تجارت دوجانبه گفتگو کردند و سپس وزیر اقتصاد ایران اعلام کرد: در حال حاضر، یوآن بخش قابل توجهی از تجارت دوجانبه را تشکیل می‌دهد. اما روند استفاده از ارز چین باید تسهیل شود، از همین روی بانک مرکزی ایران در حال مذاکره با چینی‌ها برای رسیدگی به این مسائل است. البته ایران از فوریه امسال به سیستم پرداخت روسیه و سیستم انتقال پیام‌های مالی، متصل شده است.
منبع: بیزنس اینسایدر
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
