مسیر اقتصاد/ سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان جاده‌ای «سپهتن» سامانه‌ای است که با پیشنهاد وزارت نفت و به منظور مدیریت و بهینه‌سازی مصرف سوخت و همچنین پایش ناوگان عمومی بین شهری طراحی شد. بر اساس مصوبه شوراي اقتصاد در خصوص این سامانه در تاریخ ۱۳۹۸/۱۰/۳۰، وزارت راه و شهرسازي (سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي) و وزارت كشور (راهور ناجا) با همكاري وزارت نفت موظف بودند که حداکثر ظرف مدت ۳ سال کلیه ناوگان مشمول طرح را به دستگاه سپهتن مجهز کنند. اما تا‌کنون تنها حدود ۱۲ هزار دستگاه از قریب ۴۰۰ هزار ناوگان باری و مسافری موجود در کشور به این سامانه تجهیز شده‌اند[۱].
صرفه‌جویی ۳۰ درصدی در مصرف گازوئیل با اجرای سامانه سپهتن
سامانه سپهتن با ایجاد امکان پایش ناوگان در طول مسیر، امکان تخصیص سهمیه سوخت بر اساس پیمایش مفید ناوگان را فراهم می‌کند. در این صورت خلاف اظهاری در بارنامه و تخصیص سهمیه مازاد بر مصرف ناوگان کاهش یافته و مشکل سهمیه فروشی تا حدی مرتفع می‌شود. علاوه بر این انتظار می‌رود که از میزان درصد سفرهای خالی نیز کاسته شود.
همچنین سقف برداشت روزانه از سهمیه سوخت قابل حذف شده و با کاهش دفعات حضور ناوگان در جایگاه‌های سوخت، صف انتظار کاهش می‌یابد. بدین‌ترتیب از حجم میلیون‌ها لیتر گازوئیلی که کامیون‌ها با ساعت‌ها حضور در صفوف جایگاه سوخت می‌سوزانند، کاسته‌خواهد شد. به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی پیش بینی می‌شود با اجرای طرح مذکور، مصرف سوخت در بخش حمل و نقل عمومی جاده‌ای تا ۳۰ درصد کاهش یابد. [۲]
زیان ۲۲۸ هزار میلیارد تومانی کشور با هر سال تاخیر در اجرای سامانه «سپهتن»
مطابق با آخرین آمارهای اعلامی از سوی مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی روزانه ۸۴ میلیون لیتر گازوئیل در بخش حمل و نقل مصرف می‌شود[۳]. با این حساب انتظار می‌رود با اجرای کامل سامانه سپهتن روزانه حدود ۲۵ میلیون لیتر در مصرف گازوئیل صرفه‌جویی شود. این بدان معنا است که با هر سال تاخیر در راه‌اندازی این سامانه، ۹.۱ میلیارد لیتر گازوئیل به صورت مصرف غیر بهینه و قاچاق هدر خواهد رفت. ارزش این حجم از گازوئیل با احتساب نرخ ۲۵ هزار تومان بر هر لیتر که در بازار غیر رسمی داخلی خرید و فروش می‌شود، بالغ بر ۲۲۸ هزار میلیارد تومان است. بخش عمده‌ای از این مبلغ می‌توانست با فروش گازوئیل به سوخت‌برها در قالب طرح رزاق به خزانه دولت واریز شود و بخش دیگر آن از طریق صادرات گازوئیل قابلیت نقدشوندگی داشت.
لزوم پاسخگو ساختن دستگاه‌های مسئول در موضوع اجرای سامانه سپهتن
اکنون ۳ ماه از مهلت تعیین شده برای اجرای این سامانه می‌گذرد اما هنوز اجرایی نشده است. در این فاصله زمانی بالغ بر ۶۰ ه.م.ت از درآمد بالقوه بیت‌المال هدر رفته در حالی که بودجه مورد نیاز برای نصب دستگاه سپهتن بر روی خودروهای مشمول طرح، تنها ۱۰ ه.م.ت بود[۴]. بنابراین سه دستگاه مسئول در این طرح باید پاسخگوی خسارت‌های ناشی از تاخیر خود باشند.
هرچند که در قانون بودجه ۱۴۰۲ مجددا بر اجرایی کردن سپهتن بر روی حداقل نیمی از ناوگان باری و کل ناوگان مسافری بین شهری تاکید شده است[۵]؛ اما باید توجه داشت که این ضرب الاجل‌ها بدون تعیین مجازات برای عدم اجرای ماموریت محوله، چندان موثر نخواهد بود.
پینوشت:
[۱] ایرنا، شناسه خبر: ۸۵۰۹۲۱۵۴
[۲] دنیای اقتصاد؛ شناسه خبر: ۳۸۹۶۳۹۹
[۳] ایرنا، شناسه خبر: ۸۵۰۸۷۵۹۹
[۴] باشگاه خبرنگاران جوان؛ شناسه خبر: ۸۴۱۱۳۸۱
[۵] بند (ب) از تبصره ۱۴ ماده واحده قانون بودجه ۱۴۰۲
انتهای پیام/ حمل و نقل
