مزیت تمدنی ایران در تجارت با افغانستان و پاکستان/ نقش ویژه ۲ کشور در توسعه تجارت ایران با شرق

به گزارش مسیر اقتصاد نشست «جایگاه افغانستان و پاکستان در نقشه تجارت منطقه‌ای کشور»، عصر روز یکشنبه ۵ بهمن با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در سازمان توسعه تجارت برگزار شد. این نشست، پنجمین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن سال جاری با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد.

جایگاه دو کشور افغانستان و پاکستان در تجارت خارجی ایران، چرایی و چگونگی استفاده از فرصت تجارت منطقه‌ای به ویژه با همسایگان شرقی، اقدامات انجام شده و مسیر پیش روی تجارت ایران با دو کشور افغانستان و پاکستان و ظرفیت‌های موجود و بعضا مغفول در این حوزه از جمله مواردی بود که به طور مفصل در این نشست به آن‌ها پرداخته شد.

در ابتدای این نشست ابوالفضل ظهره وند سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در افغانستان با بیان این که ما باید به جای داشتن وابستگی یک طرفه و ارباب و نوکری با آمریکا، وابستگی متقابل تجاری با کشورهای همسایه داشته‌باشیم گفت: وابستگی ما با کشورهای منطقه باید دوطرفه باشد. غیر از این معنا ندارد. هرچقدر سفره ما بزرگ شود سفره آن ها هم بزرگ می شود و برعکس.

وی افزود: منطقه، فرصت تمدنی ماست. باید از این فرصت استفاده کنیم. هزینه حضور ما در جای جای منطقه خیلی کمتر از آمریکا است. ما مساله امنیت ملی را دنبال کرده ایم اما پیوست تجاری آن را نداشته ایم. بنابراین زحمات شهدای مدافع حرم نیز می توانست نتیجه ای به صورت GDP داشته باشد که متاسفانه نداشته است. در واقع بخش تجارت و اقتصاد در ورود به کشورهای منطقه عقب مانده است.

ظهره وند ادامه داد: وقتی شهید سلیمانی رفته و راه را باز کرده‌است، باید تاجر ما کالاهای ما را به آن جا ببرد. او وظیفه خود را انجام داده‌است اما، ما در حوزه تجارت کاری نکرده‌ایم. ما با کشورهای همسایه هویت مشترک داریم. این منطقه حوزه تمدنی ماست. برای همین است که آمریکا اینقدر دست و پا می‌زند. اما ما از این فرصت‌ها استفاده نمی‌کنیم.

بدون راهبرد تجاری حضور ایران در بازار افغانستان پایدار نیست

در بخش دیگری از نشست محمدمهدی جوانمرد قصاب رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان با تاکید بر این که ما از سال ۹۵ توانسته‌ایم اولین کشور صادر کننده به افغانستان باشیم، گفت: این قوی بودن برای همیشه نیست اگر استراتژی نداشته باشیم و قواعد بازی در یک کشور دیگر را ندانیم، حتما دیگر کشورها در بازار افغانستان از ما پیشی خواهند گرفت. به هر حال یک بازار رقابتی است و قرار نیست همیشه شرایط به نفع ما باشد.

وی افزود: پاکستان دارد راه آهن خود را توسعه می دهد و به بنادر توسعه می‌یابد، در افغانستان همین طور، همسایگان ما در وضع فعلی نخواهند ماند. لذا باید قواعد این بازی را یاد بگیریم.

اشتراکات فرهنگی در دیپلماسی اقتصادی فراموش شده است

در ادامه آقازاده رودسری رئیس کمیسیون اقتصادی اتاق بازرگانی ایران و پاکستان گفت: ما با بازار افغانستان بیگانه نیستیم. در حوزه پاکستان هم همین طور است. متاسفانه ما اشتراکات فرهنگی را در دیپلماسی اقتصادی مان فراموش کرده ایم. دیپلماسی اقتصادی زیرساخت است زمانی که دیپلماسی فرهنگی داشته باشیم.

وی تصریح کرد: چرا ما داریم کالای پتروشیمی صادر می کنیم و در ازای آن برنج می‌آوریم؟ چرا به جای این که تمرکزمان بر ذخایر نفت و گاز و پتروشیمی باشد و در ازای آن برنج بیاوریم و بخوریم، دانش فنی های تک برای آن ها نمی فرستیم؟ تا زمانی که زیرساخت تجارت در پاکستان ایجاد نشود، ما امکان حضور در آن جا را نداریم. اگرچه اقداماتی دارد انجام می‌شود و چندین مرکز تجاری در پاکستان در حال راه اندازی است.

نبود انسجام عمل و زیرساخت نامطلوب دلیل عقب ماندگی در تجارت با همسایگان

در بخش دیگری از نشست سید ابراهیم حسینی مشاور امور بازرچه‌های مرزی ریاست کل سازمان توسعه تجارت گفت: دو موضوع اصلی وجود دارد که یکی عدم هماهنگی دستگاه‌ها و دیگری بحث عدم کیفیت زیرساخت‌ها و عدم تسهیل مسائل لجستیکی است؛ این عوامل مانع استفاده از ظرفیت منطقه می‌شود.

وی ادامه داد: ما در افغانستان و پاکستان با فقدان زیرساخت‌ها مواجهیم. ما بازارچه مشترک مرزی داریم اما ‌تنها کاری که در آن انجام نمی‌گیرد کاری است که واقعا باید انجام شود. ما حداقل باید مدیریت واحدی بین دستگاه‌های خودمان داشته‌باشیم که حرف یک نفر را گوش کنند.

مذاکره با افغانستان و پاکستان برای انعقاد توافق تجاری

در ادامه سیدرضا سیدآقازاده مدیرکل دفتر آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت گفت: بر اساس مطالعاتی که از سوی سازمان توسعه تجارت صورت گرفته است، ظرفیت تبادلات تجاری با پاکستان خیلی بیشتر از میزان فعلی است. پاکستان واردات ۶۰ میلیارد دلاری دارد و ایران ظرفیت صادرات ۱۶ میلیارد دلاری به این کشور دارد.

سید آقازاده افزود: ما از سال ۸۵ با پاکستان موافقت نامه بازرگانی در قالب تجارت ترجیحی داریم و مذاکرات برای تجارت آزاد با این کشور در جریان است. با افغانستان نیز مجوز ورود ۵ کالا بدون پرداخت تعرفه را داده‌ایم و درحال مذاکره برای توسعه روابط تجاری هستیم.

نقش مهم افغانستان و پاکستان در توسعه تجارت ایران با شرق

در ادامه میرهادی رهگشای کارشناس ارشد اقتصاد گفت: با توجه به این که در سال‌های اخیر رویکرد تعامل با شرق در دیپلماسی اقتصادی مطرح شده‌است، به نظر می‌رسد همسایگان شرقی همچون افغانستان و پاکستان باید بیشترین نقش را داشته‌باشند. اما هنوز زیرساخت‌های تجاری ما برای توسعه تجارت با این کشورها فراهم نیست.

وی افزود: نکته مهم اینکه تجارت ایران با افغانستان و پاکستان باید به صورت متقابل باشد و با افزایش یکجانبه صادرات، حضور بلندمدت ایران در این کشورها با مخاطره مواجه خواهد شد.