به گزارش مسیر اقتصاد نشست «جایگاه توافقات تجاری دوجانبه در توسعه تجارت خارجی کشور»، روز یک شنبه ۱۴ بهمن، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برگزار شد. این نشست، اولین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن سال جاری با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد. در این نشست ابعاد، الزامات و مهم‌ترین مسائل مربوط به تجارت خارجی کشور با تاکید بر توافقات تجاری دوجانبه مورد بررسی قرار گرفت.
لزوم مدیریت منظم و هماهنگ روابط اقتصادی خارجی کشور
در این نشست دکتر علی فکری رئیس اداره سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی وزرات امور خارجه با اشاره به مشکلات کشور در حوزه تعاملات خارجی گفت: در هر تعامل خارجی با هر کشوری ما عمدتا دنبال قربانی و مقصر می گردیم ولی مقصر اصلی این است که از ابتدا ما برنامه ریزی و مرزبندی مشخص بین دستگاه ها و نقش ها و مسئولیت‌های آن ها نداشته ایم.
وی با اشاره به لزوم مدیریت منظم و هماهنگ روابط اقتصادی خارجی کشور افزود: این مهم باید یا در برنامه هفتم توسعه دیده شود یا در برنامه دولت‌ها، به هرحال ما باید یک جا به این نتیجه برسیم که برای بهره برداری از روابط اقتصادی خارجی کشور باید هماهنگی را بین اجزای مختلف مدیریت روابط اقتصادی خارجی کشور برقرار کنیم.
نهادهای جهانی همچون WTO ابزار اعمال قدرت کشورهای ثروتمند
فکری ادامه داد: ما در حوزه تجارت خارجی با یک سری سازوکارها و سازمان‌های بین المللی مواجه هستیم. این سازمان ها یک وقت در حد سازمان تجارت جهانی است، یک وقت چیزهایی مثل موافقت تجارت ترجیحی و آزاد است که ما نمی توانیم آن ها را تغییر دهیم و یک وقت سازوکارهای نویی است که به تدریج دارد روی کار می آید. معادل مسائلی همچون FATF در حوزه تجاری نیز به تدریج دارد متولد می شود.
وی تصریح کرد: شاید در ابتدای شکل گیری FATF و تدوین ابزارهایی برای قدرت، که البته برای ما به عنوان میراث جهانی و استاندارد توسعه مطرح می شود، نگاهی که به امثال FATF وجود دارد به چشم یک مدل توسعه و مبارزه با پولشویی است در حالی که نوعی ابزار قدرت است و این نگاه ها باید اصلاح شود.
رئیس اداره سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی وزارت امور خارجه با بیان این که در حوزه تجاری نیز امثال این اتفاقات دارد برای ما می افتد، گفت: مساله مکانیزم هوشمند صادرات کالاهای با کاربری دوگانه یک نمونه است؛ این مدل استانداردها اغلب ابزار قدرت هستند و نباید تصورمان این باشد که این استانداردها برای بهبود تجارت و کاهش زمان اتلافی برای تجارت کالاها است. با اجرای چنین استانداردهایی خود به خود وضعیت تجارت ما تغییر می کند.
با توجه به موقعیت جغرافیایی و ژئوپولتیک ما، هرچقدر ما ناآگاهانه‌تر چنین استانداردهایی را بکار بگیریم، ضربه این رویکرد را خارج از حوزه خود آن نیز دریافت خواهیم کرد. در مجموع باید بدانیم اولا این استانداردهای جهانی ابزار قدرت اند، ثانیا هر بازیگر در درون این استانداردها به میزان قدرتی که دارد می‌تواند خطرات این استانداردها را برای خودش کاهش دهد.
به ترتیبات تجاری جدید و خارج از چارچوب WTO نیاز داریم
فکری گفت: بحث موافقتنامه‌های تجاری دوجانبه شاید از پایه غلط باشد چون در آن ها نیز WTO based rule عمل می کنیم. ما باید در چهارچوب این گونه ترتیبات و سازوکارهای بین المللی تجارت منطقه‌ای خود را توسعه دهیم و یا باید برویم در چهارچوب قواعدی جدید و بومی؟ من فکر می‌کنم ما می‌توانیم منطبق بر ملاحظات سیاسی فرهنگی برویم به سمت موافقتنامه‌ها و ترتیبات تجاری که بین مثلا عراق و ایران شکل بگیرد که در آن به قواعد سازمان تجارت جهانی ملتزم نباشیم. این تفکیک باید برای ما روشن شود.
تضعیف WTO از سوی آمریکا محدود به دولت ترامپ نیست
وی افزود: من معتقدم کلا سازوکارهای بین المللی چه در حوزه تجارت، چه پولی، مالی چه سیاسی امنیتی، سازوکارهای بین المللی ابزار قدرتند پس قدرتمندان می خواهند قدرت خود را توسعه دهند و اگر در این سازمان‌ها معارضی با خودشان پیدا شود، در درجه اول می خواهند معارض را خارج یا محدود کنند واگر نشود آن ساختار را از بین ببرند. مثلا چین با ابزارهای غربی ها وارد بازی شده و الآن بازیگر بهتری از آن ها شده است. الآن هم جمهوری خواهان و هم دموکرات‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که روند سازمان تجارت جهانی اگر ادامه پیدا کند به تضعیف جایگاه آمریکا و تقویت چین خواهد رفت لذا آمریکا به سمت تضعیف سازمان تجارت جهانی خواهد رفت.
انتخاب نادرست شرکای اقتصادی دلیل سهم پایین ایران در تجارت خارجی
فکری در پایان مهم ترین مساله داخلی در وضعیت فعلی تجارت خارجی را عدم انتخاب درست شرکای اقتصادی کشور در سطح جهانی دانست و افزود: ما خیلی وقت ها بر راهبرد روابط تجاری اقتصادی مان اصرار داریم با بخش هایی تعامل داشته باشیم که آن بخش ها چنین خواسته ای را ندارند و بعضی می خواهند پیش شرط هایی را محقق کنند و بعضی اصلا نمی خواهند ما به سمت توسعه روابط برویم.
وی ادامه داد: ما واقعا برای توسعه روابط تجاری با اروپا مشکل داریم. اروپایی‌ها خیلی جاها نمی‌خواهند با ما کار کنند. آمریکا اگر این منطقه رشد و توسعه پیدا کند، در تعارض با سیاست‌های کلان جهانی اش قرار می‌گیرد. آمریکایی‌ها نمی‌خواهند ما امنیت لازم برای رشدهای حداقلی را داشته باشیم. چون این منطقه اگر بتواند مستقل شود و نیازهای خود را برطرف کند، عملا توان آمریکا برای باقی ماندن در جایگاه قدرت اول جهانی را زیر سوال می برد. مهم ترین مانع ما این است که انتخاب‌هایمان غلط است.
انتهای پیام/ هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
