کاهش ۳۲ درصدی جمعیت در ژاپن نتیجه عدم حمایت از فرزندآوری

به گزارش مسیر اقتصاد کشور ژاپن با استفاده از سیاست هایی چون بهبود و در دسترس قرار دادن خدمات مراقبت از کودکان و مشوق های مالیاتی برای افزایش نرخ باروری تلاش می نماید. این اقدام جزئی از اقدامات ژاپن برای مقابله با بزرگترین تنگنای موجود در مسیر رشد اقتصادی این کشور است.

جمعیت ژاپن از سال ۲۰۱۱ تاکنون سیر کاهشی داشته است. از سال ها پیش کارشناسان هشدار داده بودند که نرخ باروری بسیار پایین دیر یا زود این کشور را دچار مشکل جمعیتی خواهد نمود. لذا بسیاری اقتصاد دانان از تصمیم «شینزو آبه» نخست وزیر این کشور برای قرار دادن این مساله در دستور کار خود استقبال نمودند.

نخست وزیر ژاپن پس از جلسه هیئت دولت گفت: من می خواهم مستقیما با مشکل جمعیت روبرو شده و تمرکز ویژه ام را روی سیاست هایی بگذارم که موجب افزایش نرخ باروری می شود.

تن دادن به مهاجرت برای مواجهه با بحران جمعیت

به هر حال سایرین به دولت هشدار می دهند که تا کنون بسیار از مشکل جمعیت عقب بوده تا جایی که اکنون بالا بردن رشد اقتصادی بدون تن دادن به مهاجرت گسترده به کشور بسیار سخت خواهد بود.

اکثر کشور ها در چنین مواقعی به مهاجرت روی می آورند، اما این مساله در ژاپن با مخالفت سیاستمداران و مردمی مواجه شده که جمعیت یک دست و همگن این کشور را امتیاز ویژه ای به حساب می آورند.

برخی اندیشمندان ژاپنی معتقدند هم اکنون ژاپن امکانات کافی برای مراقبت از کودکان ندارد و لازم است این مشکل هرچه زودتر مرتفع گردد. با این وجود فراهم نمودن امکانات نیز حداقل در ۵ سال آینده مشکل جمعیت را بهبود نخواهد بخشید؛ راه مستقیم و فوری برای حل این مشکل، مهاجرت است.

کاهش ۳۲ درصدی جمعیت ژاپن نتیجه عدم حمایت از فرزندآوری

ژاپن از نظر نرخ باروری دو دوره زمانی مختلف را طی نموده است. در دوره اول، کمی پس از جنگ جهانی دوم نرخ باروری به حد جانشینی ۲.۱ تنزل پیدا نمود. در دوره دوم بار دیگر نرخ باروری دچار کاهش شده و در اواسط دهه ۱۹۷۰ به میزان ۱.۳ تا ۱.۴ فرزند به ازای هر زن رسید.

براساس آخرین طرح رسمی جمعیتی ژاپن، پیش بینی می شود جمعیت این کشور از ۱۲۸ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ به ۸۷ میلیون نفر در ۲۰۶۰ برسد که به معنی کاهش ۳۲ درصدی جمعیت این کشور در طول ۵۰ سال است. این تنها بخشی از بحران است؛ از طرفی در سال ۲۰۶۰، ۴۰ درصد جمعیت ۶۵ ساله یا بیشتر خواهند بود.

۲۰ درصد ژاپنی ها هرگز ازدواج نمی‌کنند!

لازم به ذکر است دوره اول کاهش نرخ باروری به دلیل کاهش تعداد فرزند آوری میان زوج های جوان رخ داده در حالی که دوره دوم حاصل کاهش نرخ ازدواج است. گویی در آینده ای نزدیک هیچ کدام از شهروندان ژاپنی ازدواج نخواهند کرد و بچه دار نخواهند شد. چنان که در سال ۲۰۱۰، ۱۱ درصد از زنان و ۲۰ درصد از مردان در سن ۵۰ سالگی هرگز ازدواج نکرده اند.

از آن جا که سیستم های اجتماعی ژاپن براساس خانواده بنا شده و خانواده اولین نهاد امن در جامعه ژاپن قلمداد می شود، افزایش ناگهانی جمعیت مردان و زنان مجرد پیامد های عمیقی بر اقتصاد و جامعه ژاپن خواهد داشت.

چرا ژاپنی ها ازدواج نمی کنند؟

ازدواج دیرهنگام و ازدواج نکردن تا حد قابل توجهی در ژاپن شایع شده است. نسبت زنان ۲۰ تا ۲۴ ساله با تحصیلات عالیه به طور پیوسته از ۶ درصد در سال ۱۹۶۰ به ۶۰ درصد در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته است.

به علاوه، نرخ استخدام زنان به شدت افزایش یافته است. در همین بازه، نرخ استخدام مردان به صورت آهسته اما پایدار کاهش یافته است، و از همین تعداد مردانی که مشغول به کار هستند، بسیاری به کارهای موقتی مشغول اند؛ این مساله نیز تاثیرات قابل توجهی بر مساله ازدواج مردان دارد. اگر این عوامل به همین منوال ادامه یابند، انتظار می رود نرخ باروری ژاپن تا مدت ها بسیار کم باقی بماند.

تلاش هایی برای کنترل بحران جمعیت

پیش بینی می شود با وجود برخی سیاست های مشوق که به افزایش نرخ باروری منجر خواه شد، نرخ باروری ژاپن از ۱.۴۸ به ۱.۷  در سال ۲۰۵۰ برسد، اما میانگین سنی همچنان سیر صعودی داشته و در سال ۲۰۵۰ از مرز ۵۳ سال عبور نماید.

نخست وزیر ژاپن تلاش می کند نرخ باروری در ژاپن را به ۱.۸ درصد برساند؛ راهکار فعلی وی برای این اقدام تسهیل قوانین و مقررات مراکز مراقبت از کودک در کنار تسهیل فرایند بازگشت به کار برای زنان شاغل پس از بچه دار شدن است.

سایر راهکار های مد نظر دولت شامل کاهش مالیات برخی مستخدمان و کارمندان پاره وقت و در نظر گرفتن وام های بدون بهره برای تحصیلات دانشگاهی می باشد.

ژاپن رتبه ۱۷ از میان ۱۸ کشور عضو OECD

علیرغم همه تلاش های انجام گرفته، سیاست های خانواده که تا کنون در ژاپن اتخاذ شده چندان موثر به نظر نمی رسد. فشار هایی که اکنون بر خانواده ها تحمیل می شود، چندان کاهش نیافته و نرخ باروری همچنان پایین باقی مانده است.

سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی(OECD) ژاپن را در میان ۱۸ کشور عضو این سازمان از منظر قوت و کارایی سیاست های شغلی خانواده ها، در مقام هفدهم قرار داده است! این مساله بیانگر این است که امکانات مراقبت از کودکان و همچنین مرخصی های شغلی برای پدر و مادر ها ضعیف بوده است.

بحران جمعیت نیازمند اقدام جدی دولت ژاپن

لازم است دولت ژاپن امکانات مراقبت از کودکان را افزایش داده تا به این وسیله بتواند شرایط فرزندآوری را برای زوج ها تسهیل نماید. همچنین لازم است محیط کار منعطف تر بوده و تناسب بهتری با زندگی خانواده ها داشته باشد. این مساله مستلزم تغییر برخی سیاست های شرکت های بزرگ ژاپنی است که کارمندان را برای ساعت های طولانی مشغول کار می کنند.

در واقع، با توجه به نتایج اجتماعی اقتصادی و جمعیتی نرخ باروری بسیار پایین، ژاپن مجبور است با اتخاذ سیاست های لازم مشاغل زوج ها را با زندگی خانوادگی سازگار تر نماید.

منابع:

[۱] سایت سازمان ملل متحد، yon.ir/gaTCM

[۲] سایت yon.ir/jL5Fj ، worldmeters

انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان