به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، خانواده مهمترین نهاد اجتماعی است که با ازدواج شکل می‌گیرد. برای اینکه یک دختر و پسر جوان بتوانند زیر یک سقف زندگی کنند، بایستی بتوانند مسائل مختلف پیش روی خود را مدیریت نمایند؛ با این حال در مسیر تشکیل خانواده همواره موانعی وجود دارد که انجام این سنت حسنه را دشوار می کند.
برای تسهیل در ازدواج و رفع موانع، دولت‌ها در کشورهای مختلف با توجه به فرهنگ آن کشور، اقدامات گوناگونی از جهات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … انجام می دهند.
در کشور ما نیز با توجه به جایگاه بسیار ویژه خانواده در فرهنگ اسلامی- ایرانی و در میان آحاد مردم، دولت ها اقداماتی را در این راستا انجام داده اند.
بررسی ها نشان می دهد که تاکنون ۶ اقدام ملی و خدمت تسهیل کننده برای فراهم کردن شرایط ازدواج در کشور انجام شده است. تامین شرایط لازم برای تشکیل خانواده برای همه یکی از ضوابط اقتصاد جمهوری اسلامی ایران طبق اصل ۴۳ قانون اساسی بوده و لذا اقدامات مذکور در این راستا صورت گرفته است.
در ادامه هر کدام از این اقدامات به صورت مختصر توضیح داده خواهد شد:
اعطای وام ازدواج
وام ازدواج که به همه زوج های جوان اختصاص می یابد، در حال حاضر مهمترین اقدام اجرایی در کشور در راستای حمایت از ازدواج محسوب می‌شود.
این وام تا پیش از سال ۱۳۹۵ به مدت ۵ سال برابر ۳ میلیون تومان در نظر گرفته شده بود و پیش از آن کمتر از این مقدار بود؛ تا اینکه این سیاست در قانون بودجه سال ۹۵ به همت نمایندگان مجلس شورای اسلامی بهبود یافت و طی آن وام قرض الحسنه ازدواج به ۱۰ میلیون تومان برای هر یک از زوجین افزایش یافت؛ همچنین بازپرداخت اقساط آن از ۳ به ۴ سال افزایش پیدا کرد.
اعطای تسهیلات خرید مسکن یکم
این تسهیلات که بر اساس موقعیت جغرافیایی در سه سطح ۸۰ میلیون تومان در تهران، ۶۰ میلیون در مراکز استان‌ها و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر و همچنین ۴۰ میلیون تومان در سایر مناطق شهری به متقاضیان پرداخت می‌شود، دارای مهلت بازپرداخت ۱۲ ساله با نرخ ۹.۵ درصد است.
ارائه تسهیلات به این شکل از محل سپرده گذاری بوده و به خانه اولی ها تعلق می‌گیرد که مجموعه افراد متاهل و مجرد را با اولویت متاهلین در بر می گیرد. اقساط این وام به روش پلکانی پرداخت می‌شود و برای وام ۸۰ میلیون تومانی، سالانه از حدود ۹۳۷ هزار تومان در سال اول شروع می‌شود و در سال دوازدهم به یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان می‌رسد.
قانون تسهیل ازدواج جوانان
این قانون در سال ۸۴ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. به موجب این قانون قرار بر این شد که دولت یک صندوق اندوخته ازدواج جوانان تاسیس کند و از محل این صندوق به زوجین نیازمند به اجاره مسکن وام ودیعه مسکن پرداخت شود. علاوه بر این در این قانون، تسهیلاتی برای محل برگزاری عروسی، تعیین محل خدمت سربازان متاهل در نزدیک ترین محل سکونت، ارائه آموزش های قبل و بعد از ازدواج، اولویت دسترسی به فرصتهای شغلی و وام اشتغال برای افراد متاهل پیش بینی شده بود.
اما در عمل تنها بخش های محدودی از این قانون اجرایی شد؛ به گفته آقای محجوب نماینده مردم تهران در مجلس علت اصلی عدم اجرای این قانون، خاطر کلی بودن بسیاری از بندهای آن بوده است.
خدمات مشاوره‌ای ازدواج
مشاوره قبل و پس از زوجیت اثر قابل توجهی در عدم انتخاب بد و کاهش میزان طلاق دارد. در این راستا در مهرماه سال ۱۳۹۵ با تصویب هیئت دولت «تسهیل همسر گزینی» در لیست مراکز مجاز مشاوره آیین نامه ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره قرار گرفت. بر طبق این آیین‌نامه آموزش و مشاوره در ازدواج جهت ارتقاء مهارت‌های توانمندی جوانان در امور فردی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.
سامانه همسان‌گزینی تبیان
این سامانه با همکاری سازمان ورزش و جوانان و سایت تبیان وابسته به ادره کل سازمان تبلیغات در سال ۱۳۸۴ راه‌اندازی شده است و به عنوان یک واسطه ازدواج خدمات خود را بدین گونه ارائه می‌دهد که مجردان می‌توانند در این سایت به صورت محرمانه ثبت‌نام کنند و از آنها تست‌های روان‌شناختی گرفته شده و با توجه به ویژگی‌های فردی و خانوادگی، افراد متناسب به آنها معرفی می شود. گفتنی است این سامانه به عنوان یک جایگزین برای سایت‌های غیرقانونی همسریابی و درجهت رفع آسیب‌ها و نواقص آنها عمل می‌کند.
ترویج و تشویق ازدواج دانشجویی
در کنار تمام کارکردها و خدماتی که از دانشگاه به جامعه ارائه می شود، ورود به دانشگاه به طور غیرمستقیم منجر به افزایش سن زوجیت دانشجویان نیز می‌شود و آمارها وجود چنین رابطه‌ای را تایید می‌کند. در این راستا نهاد رهبری در دانشگاه در سالهای گذشته با برگزاری جشن ازدواج دانشجویی، اعزام زوجین به سفر مشهد و برگزاری کلاس های آموزشی مرتبط، اقدام به ترویج و تشویق ازدواج دانشجویی نموده که با استقبال بسیاری مواجه شده است.
ریشه کاهش ازدواج کجاست؟
آمارها نشان می دهد که طی سالهای گذشته، تعداد ازدواج در کشور کاهش محسوسی را تجربه کرده و از حدود ۸۹۰ هزار ازدواج در سال ۸۹ به کمتر از ۷۰۰ هزار در سال ۹۴ کاهش یافته است؛ این کاهش در حالی اتفاق افتاده که تراکم جمعیتی کشور به سن ازدواج رسیده است.
کاهش ازدواج ریشه های مختلفی دارد؛ بعضی از جوانان به طور کلی و با وجود داشتن شرایط، میل و علاقه به تشکیل زندگی ندارند که دلیل این دسته مسائل و تغییرات فرهنگی اجتماعی است. اما در میان جوانانی که مایل به ازدواج هستند اما نمی توانند ازدواج کنند، چهار مسئله اشتغال، مسکن، سرمایه اولیه و سربازی به عنوان مهمترین موانع است که هر کدام برای بخشی از جوانان به عنوان مانع اصلی ازدواج محسوب می شود.
دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران باید برای حل این معضل، راهکارهای لازم را ارائه و اجرا نماید. افزایش وام ازدواج به ۱۰ میلیون تومان به عنوان یکی از این راهکارها برای حل مانع «سرمایه اولیه» بود که به خوبی اتفاق افتاد و ضروری است با توجه به شرایط اقتصادی کشور به عنوان تنها سیاست اثرگذار در رفع موانع اقتصادی ازدواج بهبود پیدا کند. همچنین ضروری است دیگر راهکارها در این زمینه برای حل مانع مسکن، اشتغال و سربازی جوانان اجرایی گردد.
