مسیر اقتصاد/ عدم تولید اطلاعات استاندارد معاملات، عدم تولید اطلاعات استاندارد تراکنش‌های مرتبط با معاملات و نیز انجام فرایند صحت‌سنجی اطلاعات و اظهارنامه‌های مالیاتی با عامل انسانی از مهمترین ضعف‌های زیرساخت‌های اجرایی نظام مالیاتی کشور است. ضعف زیرساختی نظام مالیاتی کشور یکی از مهمترین موانع اجرای مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد است. با توجه به اهمیت اجرای پایه‌های مالیاتی، اصلاح نظام مالیاتی به منظور اجرای این پایه‌های مالیاتی ضروری است.
نحوه شناسایی و تشخیص درآمد مشمول مالیات مسئله اصلی بستر اجرایی نظام مالیاتی
در این راستا استفاده از روش‌های نوین در تسلیم اظهارنامه مالیاتی با هدف تسهیل فرایند مالیات‌ستانی و افزایش پذیرش اجتماعی بسیار مهم است. به طور کلی شناسایی و تشخیص درآمد پیش‌نیاز محاسبه و اخذ هرگونه مالیات بر درآمد مثل مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر درآمد اتفاقی است؛ بنابراین نحوه شناسایی و تشخیص درآمد مشمول مالیات مسئله اصلی بستر اجرایی نظام مالیاتی است.
همچنین مسئله اصلی در بستر اجرایی نظام مالیاتی، شیوه اجرا و فرایند پیاده‌سازی نظام مالیاتی از شناسایی درآمد تا اخذ مالیات است؛ این موضوع بر اساس بررسی تجربه سایر کشورها به طور کلی دارای سه رکن اصلی «رویداد مالی»، «نظام پرداخت» و «مالیات بر درآمد اتفاقی» است. تجربیات سایر کشورها نیز نشان می‌دهد استفاده از خدمات اشخاص ثالث، استفاده از اطلاعات تراکنش‌های بانکی و استفاده از مالیات بر درآمد اتفاقی به عنوان ضمانت اجرا جهت ایجاد انگیزه شفافیت برای مودیان مورد توجه قرار گرفته است.
نقش مهم استفاده از اظهارنامه پیش‌فرض در تسهیل اجرای پایه‌های مالیاتی جدید
با توجه به اهمیت اجرای «مالیات بر عایدی سرمایه» و «مالیات بر مجموع درآمد» و آثار مثبت وضع این مالیات‌ها در اصلاح نظام مالیاتی کشور، لازم است نسبت به فراهم کردن بستر اجرای این پایه‌های مالیاتی در کشور اقدام کرد؛ در این راستا استفاده از اظهارنامه پیش‌فرض نقش مهمی در تسهیل اجرای این پایه‌های مالیاتی خواهد داشت.
در روش استفاده از اظهارنامه پیش‌فرض، اشخاص ثالث وظیفه گزارش اطلاعات مؤدیان به سازمان امور مالیاتی را برعهده دارند و سازمان امور مالیاتی بر اساس اطلاعات گزارش شده توسط اشخاص ثالث، اظهارنامه‌ای را به عنوان اظهارنامه پیش‌فرض تهیه و جهت تایید، اصلاح یا تکمیل برای کلیه اشخاص حقیقی بر اساس کد ملی آنها ارسال می‌کند. ویژگی اصلی این روش این است که اشخاص در ثبت اطلاعات معاملات خود از نظر مالیاتی تکالیف جدیدی نخواهند داشت.
برای مثال وقتی شخصی خودرو یا ملک خود را به شخص دیگری می‌فروشد، در خلال فرایند معمول انتقال مالکیت یا تعویض پلاک خودرو، اطلاعات معامله از طریق مراکز تعویض پلاک یا دفاتر ثبت اسناد رسمی، در قالب صورتحساب الکترونیکی برای سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شوند.
درخصوص تعاملاتی مثل قرض، فروش اموال غیرمنقول از طریق اسناد عادی نیز با توجه به اینکه موارد صدور صورتحساب الکترونیکی فروش اموال غیرمنقول از طریق اسناد عادی توسط اشخاص ثالثی مثل مشاوران املاک یا شرکت‌های معتمد مالیاتی امکان‌پذیر است و اشخاص حقیقی برای تعاملات قرض و درآمد اتفاقی کوچک از طریق استفاده از معافیت سالانه درآمد اتفاقی تکلیف قانونی جدیدی ندارند، بنابراین اشخاص صرفا در موارد محدودی مثل دریافت یا پرداخت قرض‌هایی که از آستانه معافیت سالانه بزرگتر هستند، تکلیف قانونی جدید خواهند داشت.
مزایای استفاده از اظهارنامه پیش‌فرض در پیاده‌سازی نظام مالیاتی کشورها
با توجه به تجربه سایر کشورها و مزایای متعدد این رویکرد، در سال‌های اخیر به مرور تعداد كشورهایی كه از این روش در پیاده‌سازی نظام مالیاتی خود استفاده كرده‌اند، روندی صعودی داشته است. استفاده از این نوع اظهارنامه به عنوان یک رویکرد جدید، از جهات مختلفی مثل کاهش تکالیف مؤدیان و تسهل فرایند تسلیم اظهارنامه نسبت به رویکرد سنتی تسلیم اظهارنامه برتری دارد.
ازجمله مهمترین مزایای این روش می‌توان به کاهش چشمگیر هزینه‌های مدیریت نظام مالیاتی، پوشش اطلاعات خرید و فروش دارایی جهت محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه، پوشش بخش قابل توجهی از درآمدهای اصلی مؤدیان شامل حقوق، بازنشستگی، سود سپرده، سود تقسیمی، یارانه و … جهت محاسبه مالیات بر مجموع درآمد، پوشش هزینه‌های مودی مثل هزینه اجاره، هزینه‌های نگهداری فرزند، هزینه پرداختی برای بازنشستگی و … جهت محاسبه هزینه‌های قابل قبول مالیاتی، سطح بالای اتوماسیون و کاهش قابل توجه تعامل میان سازمان امور مالیاتی و مؤدیان و دقت و سرعت بالا در پردازش داده‌های مالیاتی و گزارش نتایج به مؤدیان اشاره کرد.
منبع: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل: ۱۸۹۳۲
انتهای پیام/ مالیات
