مسیر اقتصاد/ پروپیلن یکی از مهم‌ترین محصولات کلیدی و پایه پتروشیمی است که ۱۷ درصد از سبد محصولات پایه پتروشیمی در جهان را تشکیل می‌دهد و ظرفیت تولید جهانی آن در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۵۰ میلیون تن بوده است. در سال‌های آینده ظرفیت جهانی تولید پروپیلن همچنان رشد قابل توجهی خواهد داشت و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۳۰ به حدود ۲۱۰ میلیون تن افزایش پیدا کند[۱].
۶۸ درصد پروپیلن تولیدی دنیا به پلی پروپیلن (PP) تبدیل می‌شود
در واقع پروپیلن یکی از محصولات کلیدی پتروشیمیایی است که به عنوان خوراک برای تولید محصولات پایین‌دست صنعت پتروشیمی به کار می‌رود. یکی از محصولات پایین‌دست پروپیلن، پلی‌پروپیلن (PP) است که با سهم ۶۸ درصدی بیشترین حجم از سبد محصولات پایین دستی پروپیلن در جهان را به خود اختصاص داده است. از دیگر محصولات پایین دست پروپیلن می‌توان به پروپیلن اکساید، آکریلونیتریل، آکریلیک اسید، کیومن، ۲-اتیل هگزانول، بوتانول و ایزوپروپانول اشاره کرد که حجم تولید هر یک از آن‌ها در نمودار زیر نشان داده شده است.
نیاز ۳ میلیون تنی صنایع داخلی به محصولات پایین دستی پروپیلن
ماده با ارزش پروپیلن به عنوان یک خوراک پایه پتروشیمی، کمتر از ۱ میلیون تن در کشور تولید می‌شود که این میزان از تولید، پاسخگوی نیاز بیش از ۳ میلیون تنی صنایع مهمی همچون پزشکی، ساختمان سازی، نساجی و خودروسازی نیست و موجب واردات بیش از ۱.۲ میلیارد دلار مشتقات پروپیلن شده است.
نیاز داخلی به پلی‌پروپیلن به عنوان یکی از محصولات پایین دست پروپیلن، بیش از ۲ میلیون تن در سال است که تنها در حدود ۴۵۰ هزار تن در کشور تولید می‌شود[۲]. دیگر محصولات پایین دست پروپیلن، مانند آکریلونیتریل، بیس فنول آ، سوپرجاذب‌ها، اکریلیک اسید، نرمال بوتانول، آکرولین، الیاف اکریلیک، الیاف کربن، اکریل آمید، نیتریل رابر متیونین، پلیمر ABS، پلی کربنات‌ها، اپوکسی‌ها، دو اتیل‌هگزانول و پلی‌اورتان‌ها به دلیل کاربرد فراوان در صنایع الیاف، کامپوزیت، پوشاک، رنگ، رزین و پلاستیک‌ها از طریق واردات تامین می‌شوند.
مطابق جدول زیر واردات این محصولات علاوه بر خروج ارز از کشور، به دلیل شرایط تحریمی عموما به صورت کافی واردات ندارند و به عنوان نمونه بارها دیده شده است که به‌دلیل کمبود سوپرجاذب‌ها برخی از کالاهای مصرفی خانوارها مانند پوشک در کشور نایاب می‌شود و مشکلات زیادی به همراه دارد[۳] و [۴].
تبدیل همه پروپیلن تولیدی پتروشیمی های PDH کشور به پلی پروپیلن
مطابق برنامه‌ریزی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با تاسیس واحد‌های پتروشیمی PDH میزان تولید پروپیلن درکشور افزایش قابل توجهی خواهد داشت. بنابراین شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران برای تولید پلی‌پروپیلن و گرید‌های مختلف آن به عنوان محصول اصلی پایین دست پروپیلن، طرح‌های مهمی را در دست اجرا دارد که طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده در ۶ سال آینده در مجموع با ظرفیت بیش از ۱.۵ میلیون تن به بهره برداری خواهند رسید.[۵]
اما نکته قابل تأملی که باید به آن اشاره شود این است که زنجیره‌ی ارزش پروپیلن بسیار متنوع و با ارزش بوده و کاربرد‌های فراوانی دارد؛ درحالی که در کشور تمرکز اصلی بر روی تولید پلی‌پروپیلن و گرید‌های متنوع آن است و سایر محصولات پایین دست پروپیلن در برنامه‌های توسعه نادیده گرفته می‌شود.
بنابراین لازم است زنجیره پایین دست پروپیلن نیز در کنار واحد‌های پتروشیمی PDH، به صورت متوازن توسعه یابد تا علاوه بر جلوگیری از اشباع پلی‌پروپیلن در بازار با توجه به تجربه مازاد متانول در کشور، مواد با ارزشی همچون کیومن، پروپیلن اکساید، الیاف‌ها، اکریلونیتریل و آکریلیک اسید هم تولید شوند.
پی‌نوشت:
[۱] گزارش سیاستی «پروپیلن؛ زنجیره ارزش مغفول گاز مایع»، اندیشکده اقتصاد مقاومتی
[۲] گزارش سیاستی «پروپیلن؛ زنجیره ارزش مغفول گاز مایع»، اندیشکده اقتصاد مقاومتی
[۳] صنعت،معدن،تجارت به روایت آمار و اطلاعات،گزارش شماره ۸۸ ،عملکرد سال ۱۴۰۰
[۴] گزارش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن ۴
[۵] کتاب سال صنعت پتروشیمی ایران ۱۴۰۰
انتهای پیام/ انرژی
