به گزارش مسیر اقتصاد سازمان اوپک در سال ۱۹۶۰ توسط کشورهای بزرگ نفتی همچون ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا تشکیل شد و برای مدت کوتاهی، به عامل بسیار تأثیر گذار قیمت‌های جهانی نفت و یک کارگزار اصلی ژئوپلیتیک تبدیل شد. در آن زمان اعضای اوپک تقریبا نیمی از تولید نفت جهان و بیش از سه چهارم ذخایر جهانی نفت را کنترل می‌کردند. اوپک در اوج قدرت خود یعنی در دهه ۱۹۷۰ با کاهش تولید نفت خام، باعث افزایش قیمت‌ها به سمت بالا و ایجاد دو شوک در قیمت جهانی نفت خام شد. از آن زمان تا به امروز به دلیل رشد سریع تولید نفت خام غیر اوپک، به ویژه نفت شیل آمریکا قدرت اوپک به طور مداوم کم شده است.
رونق نفت شیل آمریکا باعث شد تا تولیدات خشکی نفت این کشور، پس از نزدیک به سه دهه کاهش به سرعت افزایش یابد و واردات نفت خام آمریکا از غرب آسیا به شدت سقوط کند. ضمن اینکه کنگره محدودیت چهار دهه صادرات نفت آمریکا را لغو کرد. حتی برنامه ریاض در سال ۲۰۱۴ برای باز پس گیری سهم بازار نفت خام و تضعیف صنعت نفت شیل آمریکا، با توجه به تقویت و تولید قابل توجه نفت شیل که منجر به کاهش مداوم قیمت‌های نفت خام شده بود، شکست خورد.
تولید روزانه ۱۱ میلیون بشکه نفت در آمریکا
نمودار زیر روند صعودی تولید نفت خام آمریکا را نشان می‌دهد.
چنانکه در نمودار مشخص است در سال ۲۰۱۸ تولید نفت آمریکا از عربستان سعودی پیشی گرفت و به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت جهان مطرح شد. تولید نفت آمریکا روزانه در حدود ۱۱ میلیون بشکه است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا تخمین می زند که تولید نفت ۲۰۲۰ ایالات متحده به طور متوسط روزانه ۱۱.۳ میلیون بشکه باشد که اگرچه ۷ درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۱۹ دارد، اما هنوز نزدیک به ۳۰ درصد از تولید روزانه در دوره اوج رونق نفت شیل در ۲۰۱۴ بیشتر است.
البته پیش بینی می‌شود تولید نفت ۲۰۲۱ ایالات متحده ۲ درصد کاهش یابد. تاب آوری صنعت نفت شیل آمریکا را می توان به پیشرفت فناوری و تخصص نسبت داد که همراه با رشد بهره‌وری عملیاتی، باعث شده که هزینه تولید به طور مداوم کاهش یابد.
آمریکا به دنبال کاهش نفوذ اوپک و اثرگذاریش در قیمت جهانی
سیاست‌های خارجی ایالات متحده، قدرت ژئوپلیتیکی اوپک و اثرگذاریش در قیمت جهانی نفت خام را تا حد زیادی از بین برده است. به عنوان نمونه تحریم‌ها علیه ایران و ونزوئلا که از اعضای مهم اوپک بشمار می‌روند، نیز مانع از گسترش تولید نفت یا اعمال نفوذ در بازار جهانی نفت می‌شود. آمریکا همچنین با مانع شدن برای رشد اقتصادی ایران، به عربستان سعودی کمک ویژه‌ای می‌کند. در واقع این کشور تأثیر تهران در غرب آسیا را کاهش می‌دهد و اقتدار ریاض را به عنوان تولید کننده اصلی اوپک تقویت می‌کند.
دیپلماسی نفتی کاخ سفید در زمان رئیس جمهور ترامپ، کاهش نفوذ اوپک و توانایش در دستکاری قیمت‌های نفت بود. به عنوان نمونه در سال ۲۰۱۸ که قیمت نفت برنت به سقف ۸۰ دلار نزدیک شده بود و رشد اقتصادی ایالات متحده را تهدید می‌کرد، ترامپ با تحت فشار قرار دادن اوپک برای افزایش تولید، در پایین نگه داشتن قیمت‌ها تلاش کرد. سپس در اوایل آوریل سال ۲۰۲۰، پس از سقوط قیمت نفت به دلیل همه گیری COVID-19 و جنگ قیمتی بین عربستان سعودی و روسیه، و تهدید بقای صنعت نفت شیل ایالات متحده، ترامپ بار دیگر وارد عمل شد؛ وی با فشار بر عربستان سعودی منجر به کاهش تولید نفت خام این کشور شد.
تصمیمات نفتی عربستان در راستای حمایت از نفت شیل آمریکا
وابستگی روزافزون عربستان سعودی به حمایت آمریکا، در راستای رقابت با ایران برای کنترل غرب آسیا و همچنین اوپک، استقلال و قدرت ژئوپلیتیک این کشور را به شدت تضعیف کرده است. ریاض از سیاست خارجی واشنگتن، به ویژه از تحریم‌های شدید اقتصادی و دیپلماتیک اعمال شده علیه اعضای اوپک یعنی ایران و ونزوئلا، بهره فوق العاده‌ای می‌برد. در واقع با محروم کردن دسترسی دو کشور ایران و ونزوئلا به بازارهای جهانی انرژی، آن‌ها دیگر قادر به رشد تولید و صاردات نفت خود نیستند و در نتیجه از یک سو نفوذ این کشورها در اوپک کمتر شده و از سوی دیگر نفوذ عربستان سعودی در این سازمان افزایش پیدا کرده است.
عربستان سعودی قوی تر و در عین حال وابسته تر به آمریکا، تأثیرات سیاست منطقه‌ای ایالات متحده را بزرگ‌تر می‌کند و بدین صورت کنترل منابع عظیم نفت خام غرب آسیا را حفظ خواهد کرد. ضمن اینکه تصمیم ریاض برای کاهش روزانه یک میلیون بشکه از تولید نفت عربستان سعودی، برای افزایش قیمت و جذب اثر افزایش تولید نفت روسیه، این راهبرد را تأیید می‌کند. در حقیقت ریاض قیمت‌های نفت خام را در برهه‌ای حساس، برای حمایت از نفت شیل آمریکا، افزایش داده است.
منبع: پایگاه خبری-تحلیلی اویل پرایس
انتهای پیام/ نفت و انرژی
