به گزارش مسیر اقتصاد در سال ۱۹۷۹، دنگ شیائوپنگ رهبر جمهوری خلق چین با توجه به نظر برخی کارشناسان که جمعیت مطلوب چین را ۷۰۰ میلیون نفر می دانستند، قانون تک‌فرزندی را تصویب و اجرا نمود. جمعیت چین در سال ۱۹۶۵ از ۷۰۰ میلیون نفر فراتر رفته بود.
اگرچه نتایج اجتماعی این اقدام را به راحتی نمی توان بررسی نمود؛ اما یکی از موسسات دولتی چین در سال ۲۰۰۶ مدعی شد که قانون تک‌فرزندی از تولد ۴۰۰ میلیون نفر در این کشور جلوگیری نموده است. با این حال عده ای نیز این آمارها را نادرست خوانده و آمار واقعی را ۲۰۰ میلیون نفر دانسته اند.
در سال های ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۳، کاهش نرخ باروری تا حدودی به واسطه افزایش امید به زندگی خنثی شد و در نهایت جمعیت چین در این بازه به بیش از دو برابر افزایش یافت. با وجود این، نرخ رشد جمعیتی چین کاهشی چشمگیر را تجربه نمود تا این که حتی از آمریکا نیز کمتر شد.
مهاجرت، عامل نجات آمریکا از کاهش و پیری جمعیت
نرخ باروری کمتر و نرخ رشد جمعیتی پایین تر از ویژگی های کشورهای صنعتی محسوب می شود. آمریکا توانسته است با استفاده از عامل مهاجرت، هرم سنی جمعیت خود را در وضعیت مناسبی نگه دارد. بدون تاثیر مهاجرت، این کشور نیز مانند لتونی، لیتوانی، یونان و ۱۳ کشور دیگری که به گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۳ دچار کاهش جمعیت شدند، کاهش جمعیتی را تجربه می نمود.
قانون تک‌فرزندی عامل برهم خوردن تعادل جنسیتی چین
اما مهاجرت به کشور چین ناچیز است. بنابراین به عقیده برخی کارشناسان، با پیشرفت اقتصاد این کشور در چند دهه قبل، نرخ باروری و نرخ رشد جمعیتی این کشور حتی بدون وضع قانون تک فرزندی نیز دچار کاهش می شده است. روند جمعیتی چین با کشوری همچون تایلند شباهت زیادی دارد؛ در حالی که قانون تک فرزندی برخلاف چین در تایلند اجرا نشده است.
قانون تک فرزندی حتی اگر مقصر اصلی کاهش نرخ باروری نبوده باشد، اما عوارض خطرناکی را برای زنانی در پی داشته است که مجبور به سقط جنین و یا عقیم سازی شدند.
به علاوه به دلیل محدودیت تک فرزندی، خانواده ها براساس جنسیت فرزند خود را انتخاب می نمودند و اغلب داشتن فرزند پسر را ترجیح می دادند و همین امر موجب برهم خوردن تعادل جنسیتی جامعه شد. حتی انتخاب جنسیت فرزند در برخی نقاط روستایی چین از منظر قانونی پذیرفته شده است، به طوری که شخص دارای فرزند دختر می تواند فرزند خود را سقط کند و برای فرزند پسر تلاش نماید.
جمعیت، عامل رشد اقتصادی و صنعتی سازی چین
چین در میان کشورهای مختلف جهان بیشترین بهره اقتصادی را از افزایش جمعیت برده است؛ تا جایی که می توان جمعیت را عامل گذار چین از یک کشور در حال توسعه و دارای اقتصادی متکی به کشاورزی، به یک کشور صنعتی دانست.
پس از کاهش شدید نرخ مرگ و میر نوزادان در پی رشد علوم پزشکی و بهداشت، خانواده ها زمان کمتری را برای تولید فرزندان جدید صرف می نمودند و در نتیجه تعداد زیادی نیروی کار وارد صنایع شدند و میزان تولید و مصرف را به صورت متعادل بالا بردند؛ در حالی که جمعیت سالمندان و کودکان همچنان نسبتا کم باقی ماند.
نگرانی مسئولین چینی در مورد آینده جمعیتی این کشور
اما به گفته یکی از اقتصاددانان مرکز تحقیقاتی ژاپن، بهره جمعیتی چین در حال اتمام است. وی در سال ۲۰۱۱ پیش بینی نموده بود که جمعیت در سن کار (۱۵ تا ۶۴ سال) در چین کاهشی قابل توجه را تجربه خواهند نمود. در صورتی که نرخ باروری ثابت فرض شود، جمعیت چین از سال ۲۰۳۰ شروع به کاهش خواهد کرد.
چین به نوعی از تحولات جمعیتی خود بیشترین بهره را برده و رشد اقتصادی چشمگیری را تجربه نموده است. هم اکنون پیرترین متولدین دوره رونق فرزندآوری در چین در دهه هفتم زندگی خود هستند. فرزندان این نسل نیز موج دوم رونق فرزندآوری را در دهه ۱۹۹۰ ایجاد نمودند.
اما هم اکنون ساختار سنی جمعیت چین موجب نگرانی مسئولین شده است. پیری جمعیت و تبعات اقتصادی آن می تواند حتی برای اقتصاد بزرگی مانند چین تهدیدی اساسی محسوب شود.
منبع: سایت اینوستوپدیا، yon.ir/m469E
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
