به گزارش مسیر اقتصاد از دیرباز شناخت نحوه عملکرد بانک ها و نقشی که در اقتصاد ایفا می کنند، یک چالش بزرگ برای سیاستمداران و همچنین اقتصاددانان بوده است.
این مسئله موجب شده است در طول دهه های اخیر نقش اصلی و عملکرد واقعی بانک ها از دید بسیاری از سیاستمداران و مسئولین در همه کشورها پنهان بماند. همین مسئله یکی از دلایل اصلی وقوع بحران های مالی متعدد است که در برخی مواقع، همچون بحران سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸، ابعادی جهانی پیدا می کند.
دو نظریه اصلی در عملکرد بانک ها
در خصوص عملکرد بانک ها در نظام مالی کشورها، دو نظریه اصلی وجود دارد. بر اساس نظریه اول، بانک ها صرفا واسطه وجوه هستند؛ به این معنی که منابع مالی را از سپرده گذاران دریافت می کنند و همان را به عنوان وام به دریافت کنندگان تسهیلات پرداخت می کنند. در این صورت تنها وطیفه بانک دریافت سپرده و پرداخت تسهیلات است و البته تا زمانی که سپرده ای نباشد، بانک امکان پرداخت تسهیلات ندارد.
اما بر اساس نظریه دوم، بانک ها یک نهاد با قدرت خلق پول هستند. بر اساس این نظریه بانک ها می توانند بدون نیاز به دریافت سپرده و از طریق خلق منابع مالی جدید، به اشخاص مد نظر خود تسهیلات پرداخت نمایند. در این رویکرد از آنجا که اسکناس و مسکوک تنها ۵ درصد کل منابع مالی را تشکیل می دهد و بیش از ۹۵ درصد آن در بانک ها به شکل الکترونیکی ذخیره شده است، پرداخت تسهیلات در عمل به افزایش سپرده گذاری در بانک نیز منجر می شود.
بانک ها صرفا «واسطه وجوه» نیستند بلکه از قدرت «خلق پول» برخوردارند
در این راستا بانک مرکزی بریتانیا به تازگی گزارشی منتشر نموده است و با استفاده از روش های علمی، اثبات کرده است که نظریه واسطه وجوه بودن بانک ها، با واقعیت های حاکم بر اقتصاد کشورها سازگار نیست و در مقابل نظریه خلق پول بانک ها به درستی پدیده های به وقع پیوسته در طول دهه های اخیر را توجیه می کند.
به طور خاص تغییرات گسترده ای که در طول دهه های اخیر در ترازنامه بانک ها رخ داده است، با نظریه واسطه وجوه بودن بانک ها سازگاری ندارد. مهم تر اینکه اثرگذاری عملکرد بانک ها در توسعه اقتصاد کشورها نیز با این نظریه قابل توجیه نیست.
نقش مهم بانک ها در نظام مالی کشورها
بر اساس گزارش بانک مرکزی بریتانیا، در نظام بانکی مدرن، بانک ها از قدرت خلق پول بسیار قابل توجهی برخوردارند؛ به طوریکه نه میزان اسکناس و مسکوک موجود در جامعه و نه میزان پول خلق شده از سوی بانک مرکزی، تأثیری در محدود شدن قدرت خلق پول و تسهیلات دهی بانک ها ندارد.
بر اساس این نظریه این امکان وجود دارد که بین مطلوبیت بانک ها و مطلوبیت سپرده گذاران بانکی تعارض منافع رخ دهد و بانک ها به جای حمایت از منافع سپرده گذاران، شرایط را به نحوی پیش ببرند که بیش از هرچیز منافع بانک تأمین شود؛ چیزی که در ترازنامه بانک ها به خوبی نمایان است.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی بریتانیا linkp.ir/KRgJ
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
