وضع مالیات بر عایدی سرمایه موجب رونق اقتصاد کشور می‌شود

مسیر اقتصاد/ امروزه رشد اقتصادی در صورتی می تواند تداوم داشته باشد که کشورها بتوانند فعالیت های مولد و دارای ارزش افزوده بالا را گسترش دهند.

افزایش واقعی ثروت یک ملت در گرو رشد فعالیت های ارزش آفرین و تولیدی است و دولت ها، نقش به سزایی در هدایت فعالان اقتصادی جامعه به سمت فعالیت های مولد و کارآفرینانه دارند.

مالیات، ابزاری است که می تواند در جهت تنظیم فعالیت بخش های مختلف اقتصادی به کار گرفته شود. یکی از انواع مالیات که به منظور تضعیف فعالیت های غیرمولد و کاهش انگیزه های سوداگرانه استفاده می شود، مالیات بر عایدی (سود) سرمایه است.

مالیات فعالیت های مولد را به صرفه می کند

سود انتظاری هر فعالیت به معنای میزان سود راضی کننده هر فعال اقتصادی برای انجام آن فعالیت است.

سود انتظاری فعالیت های مولد در ایران به سبب بالا بودن سود واقعی بازارهای رقیب تولید و فعالیت های غیرمولد بسیار بالا رفته است. این مسئله منجر به حذف بسیاری از ردیف های شغلی با سودهای واقعی کمتر از سود انتظاری خواهد شد.

تولید علاوه بر مالیات، با ریسک های اقتصادی دیگری نیز دست و پنجه نرم می کند. این ریسک ها در کنار سود پایین باعث از صرفه افتادن فعالیت های مولد شده است. لذا ابزار مالیات می تواند بازاری رقیب تولید را از رونق بیاندازد تا تولید به صرفه و در نهایت تقویت شود.

معرفی مالیات بر عایدی سرمایه_[۱]

عايدي سرمايه به زبان ساده به سود حاصل از سرمايه اطلاق مي گردد. سود حاصل از سرمايه نوعاً عبارت است از تفاوت قيمت فروش يك دارايي نسبت به قيمت خريد آن.

ممكن است در فاصله زماني خريد تا فروش سرمايه بخشي از ارزش دارايي مستهلك شده باشد. همچنين ممكن است بخشي از افزايش قيمت دارايي افزايش اسمي و ناشي از افزايش سطح عمومي قيمت ها (تورم) باشد. لذا براي محاسبه عايدي واقعي سرمايه» بايد تعديلات مربوط به استهلاك و تورم در آن اعمال شده باشد. بر عایدی واقعی سرمایه مالیاتی به نام مالیات بر عایدی سرمایه وضع می شود.

مالیات بر عایدی سرمایه مالیاتی است که: ۱) به منظور کسب درآمد دولت وضع نمی شود و هدف اصلی اش هدایت صحیح نقدینگی است. ۲) سود ناشی از فعالیت های سوداگرانه را تا حدی کنترل می کند. ۳) مالیات بر ثروت و مالیات مضاعف نیست._[۲]

مالیات بر عایدی سرمایه در واقع مالیاتی است که بر ارزش دارایی وضع نمی شود، بلکه بر افزایش ارزش دارایی یا همان عایدی دارایی وضع می شود. لذا مالیات بر عایدی سرمایه نوعی مالیات بر درآمد است نه مالیات بر ثروت.

به طور مثال اگر کسی ملکی را در سال جاری به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان خریداری کند و در سال بعد به قیمت ۱۲۰ میلیون تومان بفروشد، ۲۰ میلیون تومان افزایش ارزش دارایی پس از کسر اثر تورم عمومی و استهلاک، مشمول پرداخت مالیات خواهد بود.

منطق وضع مالیات بر عایدی سرمایه مانند مالیات بر درآمد است

منطق دریافت مالیات بر درآمد، دریافت مالیات به دلیل کسب درآمد از انجام فعالیت های اقتصادی است. قانونگذار با ملاحظه بهره مندی فعال اقتصادی از زیرساخت ها و خدمات عمومی نظیر سیستم حمل و نقل، راه ها و بزرگراهها، خدمات شهری و … در جهت کسب درآمد، فعال اقتصادی (خصوصا تولیدکننده ها که مکان مشخصی دارند) را موظف به پرداخت مالیات می کند.

در بحث عایدی (سود) سرمایه نیز همین منطق وجود دارد؛ که البته تاکنون از چشم قانونگذار پوشیده مانده است.

کسب درآمد و استفاده از خدمات عمومی در عایدی سرمایه نیز وجود دارد. به طور مثال کسی که ملکی را خریداری می کند و پس از توسعه شهری مانند ایجاد پارک، مراکز تفریحی و آموزشی و … قیمت آن ملک بیشتر از تورم عمومی افزایش می یابد، بنا بر اصل انتفاع، بایستی در زمان فروش ملک مالیات بر عایدی سرمایه پرداخت کند. البته که خانه اصلی افراد از پرداخت مالیات معاف است و این نوع مالیات، مشمول دارایی های سرمایه ای افراد می شود.

در واقع کسی که به واسطه خرید و فروش مکرر ملک و ساختمان و با هدف کسب سود فعالیت می کند، مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه است. این شخص علاوه بر آن که ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند، با انجام فعالیت سوداگرانه کسب درآمد می کند و طبق منطق مالیات بر درآمد، بایستی مالیات پرداخت کند.

توجه به اقشار کم درآمد و رونق اقتصاد

دریافت این نوع مالیات به گونه ای انجام می شود که بر اقشار کم درآمد فشاری وارد نمی کند. بلکه این کار باعث افزایش سرمایه گذاری های مولد و افزایش اشتغال خواهد بود.

معافیت خانه اصلی افراد از مالیات (به عنوان یک نوع مالیات بر عایدی سرمایه) و دیگر تخفیفات و معافیت های مالیاتی در این زمینه، در راستای کمک به رونق اقتصاد کشور است.

تشویق به سرمایه گذاری بلندمدت

همان طور که گفته شد هدف اصلی وضع این گونه مالیات، هدایت صحیح نقدینگی و سرمایه گذاری هاست. از این رو بررسی کشورهای اجرا کننده این نوع مالیات نشان می دهد که اعمال تخفیفات و معافیت ها بر عایدات سرمایه ای، به گونه ای است که سرمایه گذاران را به سمت فعالیت های بلندمدت سوق دهد. به این دلیل که سرمایه گذاری های بلندمدت نتایج بهتر و پایدارتری بر اقتصاد خواهند داشت.

پینوشت:

[۱] Capital Gains Tax (CGT)

[۲] چگونه در ایران مالیات بر عایدی سرمایه را پایه گذاری کنیم؟، سعید توتونچی و جعفر حقیقت