مسیر اقتصاد/ در سال‌های اخیر با افزایش روز افزون شمار خودروها و مشکلات ایجاد شده در زمینه آلودگی هوا، مصرف بالای بنزین و ترافیک در کلان‌شهرها، بحث اسقاط خودروهای فرسوده به‌صورت جدی مطرح شده است.
با توجه به مصرف بالای خودروهای فرسوده، به ازای اسقاط هر ۱۰۰ هزار خودرو فرسوده، بین ۱۵۰-۲۰۰ میلیون لیتر بنزین در سال صرفه جویی خواهد شد. همچنین در صورت اسقاط تمامی خودروهای فرسوده به صورت سالیانه، خودروسازان حدود سه میلیون خودرو تا سال ۱۴۰۴ خواهند فروخت و این اقدام منجر به توسعه بازار صنایع خودروسازی خواهد شد.
علاوه بر این حتی اگر مصرف بالای بنزین و ترافیک نیز در نظر گرفته نشود، چالش آلودگی هوا موجب می شود هر ساله بر اساس آمار ۳۰۰۰ نفر در پایتخت جان خود را از دست بدهند.
لزوم افزایش اسقاط خودروهای فرسوده
به منظور حل چالش های ناشی از خودروهای فرسوده، بایستی روند اسقاط خودروهای فرسوده سبک و سنگین افزایش یابد. برای افزایش روند خروج خودروهای فرسوده از ناوگان حمل و نقل کشور، بایستی تقاضای گواهی اسقاط در کشور افزایش یابد.
برای افزایش تقاضای گواهی اسقاط دو راهکار کوتاه مدت و بلند مدت پیشنهاد می شود. راهکار کوتاه مدت افزایش تقاضای گواهی اسقاط، الزام واردکنندگان به ارائه گواهی اسقاط و خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل و نقل کشور است.
در این راستا دولت از سال ۸۷ مصوبه ای برای الزام واردکنندگان به اسقاط خودرو فرسوده اجرایی کرده است. البته در سالیان بعد اصلاحیاتی بر روی این مصوبه صورت گرفت و تقویت شد. اجرا شدن این مصوبه سبب شد تا آمار اسقاط از ۶۷.۳۳۵ برگه گواهی در سال ۹۲ به ۳۱۱.۹۵۰ برگه گواهی در سال ۹۳ افزایش یابد.
راهکار دیگر که به عنوان راهکار بلندمدت محسوب می شود، استفاده از ابزار بیمه و عوارض خودرو است. در ادامه به جزئیات این راهکارها که منجر می‌شود تا تقاضای گواهی اسقاط افزایش یابد، پرداخته می شود.
بیمه و عوارض خودرو عاملی جهت کنترل میزان تولید و اسقاط خودرو
راهکار بلندمدت افزایش روند گواهی اسقاط خودروهای فرسوده استفاده از ابزار بیمه و عوارض خودرو است. این ابزار در بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان عاملی جهت کنترل میزان تولید و افزایش اسقاط خودروهای فرسوده استفاده می شود.
در این کشورها خودروهای صفر همواره پایین ترین نرخ حق بیمه را دارند و هر سال که از عمر آن می گذرد، به دلیل کاهش ضریب ایمنی نرخ بیمه آن افزایش می یابد. نرخ افزایشی نیز به نحوی محاسبه می شود که پس از طی ۶ یا ۷ سال از عمر خودرو، نگهداری آن به جهت اعمال هزینه های مالی بالا شامل بیمه و مالیات، مقرون به صرفه نباشد.
در واقع به دلیل نگاه کشورهای پیشرفته نسبت به خودرو به عنوان یک کالای مصرفی، پس از افت قیمت خودرو به دلیل گذر زمان، اعمال هزینه های مالی این افت را تشدید کرده و اسقاط خودروی مذکور را برای صاحب آن اقتصادی خواهد کرد.
همچنین در کشورهای پیشرفته عوارض خودرو، بر اساس میزان انتشار گازهای آلاینده محاسبه می شود. به عنوان مثال در کشور سوئد مالکان خودروهای دیزلی به دلیل انتشار بیشتر گازهای آلاینده بیش از دو برابر خودروهای بنزینی عوارض پرداخت می کنند.
گفتنی است در ایران قوانین بیمه و عوارض خودرو بدین صورت طراحی نشده و تابع سن خودرو و میزان انتشار گازهای آلاینده نیست. این قوانین نادرست سبب شده تا با افزایش سن خودرو، میزان قیمت خودرو کاهش نیافته و اسقاط خودروهای فرسوده در کشور ما به صرفه نباشد.
