به گزارش مسیر اقتصاد در ماه های اخیر رضا ضراب بازرگان ترکیه ای در کشور آمریکا مورد محاکمه قرار گرفته است. جرم این بازرگان ترکیه ای همکاری با ایران در دور زدن تحریم های مالی آمریکا عنوان شده است.
بر اساس اعترافات ضراب در دادگاه آمریکا، مقامات ایرانی و ترکیه ای در طول سال های تحریم مالی ایران از سوی آمریکا، برنامه مشترکی را با هدف ایجاد دسترسی ایران به نظام بانکی جهانی اجرایی نموده اند.
بر اساس ادعای مقامات آمریکایی این طرح مشترک ایران و ترکیه از سال ۲۰۱۲ میلادی و با شدت گرفتن تحریم های ایران آغاز شده است و حتی بعد از انعقاد توافق هسته ای ایران نیز ادامه داشته است. تا زمانی که در سال ۲۰۱۶ میلادی رضا ضراب در خاک آمریکا دستگیر می شود.
در طول این مدت ایران گاز خود را به ترکیه صادر می کرده است اما به دلیل تحریم های دلاری آمریکا، قادر به دریافت منابع مالی حاصل از آن نبوده است. به همین دلیل برای دور زدن تحریم های آمریکا ترکیه به روش های متنوع و با استفاده از بازرگانانی همچون رضا ضراب، پول گاز را به ایران پرداخت می کرده است.
حقوق بشر آمریکایی و دستگیری رضا ضراب در آمریکا
رضا ضراب یک بازرگان ترکیه ای است که در ایران متولد شده است و تابعیت آمریکایی ندارد. از این رو مقامات آمریکا بر اساس قوانین بین المللی اجازه دستگیری و محاکمه او را ندارند.
اما با این وجود وقتی ضراب به همراه خانواده خود و با هدف تفریحی وارد خاک آمریکا می شود، به سرعت بازداشت می شود.
این روش آمریکا نشان می دهد حقوق بشر آمریکایی تنها در دیگر کشورها اجرا می شود و این کشور در تحقق اهداف مد نظر خود به حقوق بشر پایبند نیست.
ایران چگونه تحریم های آمریکا را دور زده است؟
رضا ضراب بعد از آنکه در آمریکا به اتهام پولشویی دستگیر می شود، تصمیم می گیرد با دولت این کشور همکاری نماید و در دادگاه آمریکا به اقدامات خود در همکاری با ایران اعتراف می کند.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته و اظهارات رضا ضراب، دولت ترکیه، شرکت نفت و گاز این کشور، برخی از بانک های این کشور از جمله هالک بانک و تعدادی از بازرگانان از جمله ضراب، در طرح دور زدن تحریم های مالی آمریکا از سوی ایران مشارکت داشته اند.
شرکت ملی نفت و گاز ترکیه بعد از خرید گاز از ایران، پول آن را در حسابی در هالک بانک ترکیه واریز می کرده است. در ادامه پول موجود در این حساب به حساب شرکت های صوری ضراب و دیگر بازرگانان همکار در این طرح واریز می شده است و آن ها نیز با دور زدن تحریم ها و از روش هایی همچون خرید طلا، منابع مالی ایران را به داخل کشور انتقال می دادند.
همکاری دولت ترکیه در دور زدن تحریم های ایران
فرآیند دور زدن تحریم ها از سوی ضراب تا جای ممکن از طریق سندسازی و استفاده از روش های پولشویی انجام می گرفته است و به همین دلیل از دید بسیاری از مقامات دولتی و حتی بانکداران ترکیه مخفی بوده است.
اما در عین حال ضراب اعتراف کرده است که برخی مقامات دولتی ترکیه از جمله رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به طور کامل در جریان اقدامات او بوده اند.
به طوریکه حتی یک بار با مداخله مقامات قضایی کشور ترکیه، بازرگانان و بانکداران همکار در این پروژه به طور گسترده دستگیر شدند اما با مداخله مستقیم اردوغان نخست وزیر وقت کشور ترکیه، تمامی آن ها آزاد شدند.
اردوغان در آن زمان در اظهار نظری در رسانه ها ضراب را بازرگانی بشر دوست و سرمایه ای برای کشور ترکیه دانسته بود.
ترکیه خود را ملزم به پیروی از قوانین آمریکا نمی داند
در زمان دستگیری ضراب، اردوغان از آمریکا درخواست کرد او را آزاد نماید اما آمریکا درخواست وی را رد کرد. اکنون و بعد از اعترافات ضراب در زمینه همکاری دولت ترکیه با ایران در دور زدن تحریم ها، روابط دو کشور بار دیگر تیره و تار شده است.
بعد از اعترافات ضراب، مقامات ترکیه ای ابتدا همکاری در دور زدن تحریم های آمریکا را تکذیب کردند؛ اما در ادامه مواضع آن ها تغییر کرد و اعلام کردند تحریم های آمریکا برای ترکیه الزام آور نیست و ترکیه خود را مقید به پیروی از تحریم های آمریکا نمی داند.
در همین راستا اردوغان به صراحت گفته است: «هدف آمریکا به زانو درآوردن ترکیه است. استقلال ترکیه مورد هدف قرار گرفته است. آن ها می خواهند خواسته های خود را به ترکیه تحمیل نمایند، اما موفق نخواهند شد.»
مزایای روابط اقتصادی موجب همکاری ترکیه با ایران شده است
اردوغان در بخشی از سخنان خود گفته است: «دنیا فقط از آمریکا تشکیل نشده است. ترکیه الزامی در عمل به قوانین آمریکا در زمینه تحریم ایران ندارد. تحریم های آمریکا برای ما الزام آور نیست.»
این سخنان نشان می دهد که کشور ترکیه در تجارت با ایران از مزایای متعددی بهره مند می شود که موجب شده است با وجود تحریم های آمریکا، اقدام به همکاری با ایران نماید.
همکاری ترکیه با ایران با وجود تحریم ها نشان از اهمیت روابط اقتصادی دوجانبه و تقویت آن دارد و مشخص می کند در صورتی که کشورها به یکدیگر وابسته باشند، نمی توانند به راحتی روابط خود را با هم قطع کنند.
ضروت تقویت روابط ایران با کشورهای همسایه و همسو
داستان همکاری ترکیه با ایران در دور زدن تحریم های آمریکا نشان می دهد چنانچه ایران بتواند روابط اقتصادی و تجاری خود را با کشورهای همسایه به شکل گسترده ای ساماندهی نماید، امکان اثرگذاری تحریم های آمریکا و دیگر کشورهای غربی بر روابط تجاری ایران کاهش خواهد یافت.
از این رو لازم است رویکرد ایران در تبادلات خارجی به سمت تقویت روابط با کشورهای همسایه و همسو همچون پاکستان، عراق، روسیه، ترکیه و افغانستان باشد و در این مسیر از ابزارهایی همچون پیمان های پولی و توافقات تجاری دوجانبه بهره برداری شود.
منابع:
