به گزارش مسیر اقتصاد روز گذشته ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی علیه ایران و توافق برجام علاوه بر توهین های متعدد به ملت ایران، برجام را متزلزل خواند و بر افزایش فشارهای همه جانبه علیه ایران از جمله تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاکید کرد.
پیش از این نمایندگان مجلس سنای آمریکا، قانون تحریمی جدیدی علیه ایران با عنوان «قانون مقابله با اقدامات بی ثبات کننده ایران ۲۰۱۷ (S.722)» تصویب کردند که به امضای رئیس جمهور این کشور نیز رسید و کمتر از یک ماه تا اجرایی شدن آن باقی مانده بود.
بر اساس این تحریم های جدید که نقض صریح توافق برجام است، نهادهایی از جمله سپاه پاسداران در لیست تحریم های مالی و بانکی قرار گرفتند.
البته تحریم سپاه و سران آن مسبوق به سابقه بوده اما نکته مهم در تحریم های جدید، تحریم مالی هر شرکت و فردی است که با سپاه و دیگر نهادها و افراد داخل SDN لیست (لیست افراد تحریم شده) تعامل داشته باشد.
در عمل به سخنان ترامپ، وزارت دارایی آمریکا تحریم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تصویب کرد؛ در نتیجه به نظر می رسد عملا تحریم های جدید آمریکا علیه ایران یک ماه پیش از موعد مقرر اجرایی شد.
آمریکا لزومی به خروجی از برجام نمی بیند
ترامپ در بخشی دیگر از صحبت های دیروز خود گفت: من روند دو مرحله‌اى را دوست دارم. هر وقت بخواهم مي‌توانم برجام را از بين ببرم. در مدت كوتاه خواهيم ديد كه آيا كنگره عمل می‌كند يا نه. اگر نكند برجام را به هم ميزنم.
این سخنان ترامپ رئیس جمهور آمریکا نشان از آن دارد که محتمل است این کشور به زودی از توافق هسته ای خارج شود؛ لذا از آنجا که مهمترین رکن برجام آمریکا بوده و هست، ضروری است ایران تدابیر لازم را برای این واکنش آمریکا داشته باشد.
البته بعید به نظر می رسد که آمریکا چنین تصمیمی را اتخاذ نماید؛ در واقع زمانی که این کشور در چارچوب برجام انواع فشارها را بر ایران وارد آورده و تحریم های جدید را نیز اعمال کرده است، لزومی بر خروج از برجام نمی بیند.
روسیه و کره شمالی اقدامات متعددی علیه تحریم های جدید آمریکا داشته اند
علاوه بر ایران، روسیه و کره شمالی نیز در لیست تحریم های جدید آمریکا قرار داشته اند. اما این دو کشور بر خلاف ایران اقدامات متعددی برای بی اثر کردن تحریم های جدید آمریکا انجام دادند.
توسعه پیمان های پولی دوجانبه، راه اندازی سیستم جایگزین سوئیفت، افزایش تعامل با چین برای حذف دلار، حذف دلار از بندرگاه های کشور و … از جمله اقدامات روسیه در واکنش به تحریم های جدید آمریکا بوده است. کره شمالی نیز با تهدید آمریکا به استفاده از صلاح هسته ای، به طریقی دیگر این کشور را تحت فشار قرار داده است.
در مقابل اما ایران و به طور خاص بانک مرکزی که باید در خصوص بی اثر کردن تحریم های جدید آمریکا در چارچوب اقتصاد مقاومتی اقدام نماید، تقریبا هیچ حرکت مشخصی انجام نداده است.
تذکر چندین باره به بانک مرکزی برای اقدام جهت بی اثر کردن تحریم های جدید
تاکنون در همین رسانه (مسیر اقتصاد) و دیگر رسانه ها، کارشناسان و تحلیلگران و مسئولین بارها به بانک مرکزی برای اقدام جهت بی اثر کردن تحریم های جدید آمریکا هشدار دادند.
در آخرین تذکرات روز پنجشنبه در مطلبی تحت عنوان «بانک مرکزی برای بی اثر کردن تحریم‌های جدید آمریکا کمتر از یک ماه فرصت دارد» مطرح شد که
کمتر از یک ماه دیگر قانون موسوم به مادر تحریم ها از سوی آمریکا اجرایی می شود. بنابراین انتظار می رود بانک مرکزی از این فرصت کوتاه بیشتری بهره را ببرد و گام هایی در راستای مقاوم سازی نظام بانکی و مالی کشور بردارد.
همچنین به عنوان راهکار بیان گردید که ضروری است تا بانک مرکزی جهت خنثی سازی تهدیدات و بی اثر نمودن تحریم های آمریکا، استفاده از دلار را کنار گذاشته و با انعقاد پیمان های پولی دوجانبه به سمت استفاده از ارزهای ملی در تجارت با کشورها حرکت نماید. همچنین به منظور کاهش وابستگی به ابزارهای بانکی و مالی آمریکا، اقدام به راه اندازی و استفاده از ابزارهای مستقل از اختیارات و نظارت آمریکا از جمله سیستم پیام رسان جایگزین سوئیفت نماید. اقداماتی که دیگر کشورها از جمله چین و روسیه به طرق مختلف انجام داده اند.
با این وجود این نهاد چه در ماه های جاری و چه در سال های اخیر که بحث اقتصاد مقاومتی مطرح شده است، منفعل ترین نهاد کشور در مقاوم سازی اقتصاد بوده است. تنها اقدام بانک مرکزی در این راستا، انعقاد پیمان پولی دوجانبه با ترکیه بوده که البته هنوز اجرایی نشده و ممکن است مانند سه پیمان دیگر، به دلیل عدم پیگیری هیچگاه به مرحله عملیاتی شدن نرسد.
بانک مرکزی مقصر اصلی اثرگذاری تحریم های جدید است
با این اوصاف در صورتی که تحریم های مالی و بانکی جدید آمریکا بر ایران تاثیر بگذارد، این بانک مرکزی است که مقصر اصلی بوده و باید پاسخگو باشد.
علاوه بر عدم اقدام مشخص، از صحبت های مسئولین این بانک مشخص بود که آنها به دنبال بازگشت به شرایط قبل از تحریم ها هستند و لزومی به اقداماتی در این زمینه نمی بینند. به عنوان مثال رئیس بانک مرکزی در این خصوص بیان نموده بود: «ایده آل روابط بانکی برای ما شرایط پیش از تحریم‌هاست.»
این درحالی است که شرایط پیش از تحریم‌ها به معنی وابستگی کامل نقل و انتقال پول کشور به دلار و یورو و سیستم‌هایی است که به طور کامل تحت سلطه آمریکا و کشورهای اروپایی هستند و هر زمان که این کشورها اراده نمایند میتوانند دسترسی ایران را به آنها قطع نمایند. لذا در این شرایط نقل و انتقال پول و تجارت خارجی کشور به طور کامل تحت کنترل آمریکا خواهد بود و هر گونه تحریمی، اقتصاد ایران را فلج خواهد کرد.
رئیس جمهور در پاسخ به ترامپ از اقتصاد مقاومتی گفت
حسن روحانی رئیس جمهور ایران دیشب در واکنش به سخنان ترامپ گفت: علی‌رغم حرف‌های ترامپ و علی‌رغم اهداف شوم سیاستمداران آمریکایی، ملت ما برای رشد و رونق اقتصادی بیش از پیش تلاش خواهد کرد و فرمان رهبری را برای اقتصاد مقاومتی اجرایی و عملیاتی خواهد کرد.
هرچند زمان بسیار اندک است اما این آخرین فرصت هایی است که نظام اقتصادی ایران به ویژه بانک مرکزی می تواند شرایطی را ایجاد نماید که طی آن، اثرگذاری تحریم های جدید آمریکا به حداقلی ترین حالت ممکن برسد. در غیر اینصورت این نهاد باید پاسخگوی آثار تحریم های جدید بر اقتصاد ایران باشد.
