به گزارش مسیر اقتصاد ۷ کشور شامل عربستان، امارات، مصر و بحرین روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کرده‌اند. دلیل این کشورها در قطع روابط خود با قطر، حمایت این کشور از فعالیت‌ها و گروه‌های تروریستی مانند اخوان المسلمین بوده است. با اینحال کشور قطر مدعی شده است از تروریسم حمایت نمیکند و اتهامات کشورهای عربی برپایه ادعاهایی دروغین و جعلی مطرح شده است.
کشور قطر دارای منابع عظیم نفت و گاز است و حکومتی پادشاهی دارد. این کشور اکنون دچار گرفتاری اقتصادی شده است، که مهمترین دلیل آن وابستگی ۸۰ درصدی به همسایگان عربی خود در تأمین محصولات غذایی وارداتی است.
چنانچه اوضاع به همین منوال پیش برود، قطر دچار انزوا در بین کشورهای عربی همسایه خود خواهد شد و از این رو به فکر برقراری ارتباط بیشتر با دیگر کشورها خواهد افتاد. کارشناسان اقتصادی معتقدند کشورهای ترکیه و ایران اولین گزینه‌های قطر برای گسترش روابط دوجانبه هستند. این درحالیست که هردو کشور ترکیه و ایران بعد از چالش به وجود آمده بین قطر و کشورهای عربی دیگر، از کمک به قطر در زمینه جبران کمبودهای احتمالی این کشور استقبال کرده‌اند.
آقای چاوش اوقلو وزیر خارجه ترکیه در این باره گفته است آنکارا آماده همکاری برای حل مشکل به وجود آمده است و مقامات ایرانی نیز پیشنهاد ارسال محصولات غذایی به قطر از طریق دریا را به این کشور ارائه کرده‌اند.
درحال حاضر دوحه مجبور است سیاست خارجی خود را تغییر دهد. چنانچه این کشور بخواهد به خواسته‌های دیگر کشورهای عربی به رهبری عربستان تن ندهد، مجبور است متحدان جدیدی در منطقه برای خود پیدا نماید. فشار وارد شده از سوی کشورهای عربی به قطر، راهی جز ارتباط نزدیک تر با ایران و ترکیه پیش پای پادشاهی این کشور قرار نمی‌دهد.
با وجود فشارهای زیادی که از سوی کشورهای عربی به این کشور وارد میشود، حتی ممکن است قطر تصمیم بگیرد از شورای همکاری خلیج فارس نیز خارج شود. در واقع این اقدام نیز اکنون یکی از گزینه‌های قطر برای اقدام متقابل علیه دیگر کشورهای عربی است.
در حال حاضر سران اغلب کشورهای عربی ایران را دشمن خود میدانند و در نشست سال ۲۰۱۶ بر این مسئله تأکید کردند. قطر نیز در گذشته به پیروی از عربستان اقدامات علیه ایران انجام داده و به طور مثال درپی مشکلاتی که بین ایران و عربستان به وجود آمد، قطر حاضر شد سفیر خود را از ایران فرابخواند.
اما در ماه‌های اخیر این روند تغییر کرده و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر برخلاف نظر عربستان روابط نزدیکی با تهران برقرار کرده است. چند روز پیش از آنکه چالش بین قطر و دیگر کشورهای عربی به قطع روابط منجر شود، امیر قطر در مکالمه تلفنی با آقای حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اعلام کرده بود که از تقویت روابط دوجانبه استقبال میکند.
علاوه بر این قطر و ایران یک دلیل دیگر برای نزدیکی بیشتر دارند. این دو کشور در مالکیت میدان گازی پارس جنوبی در خلیج فارس، که بزرگترین میدان گازی جهان است، سهیم هستند.
اما از طرف دیگر نزدیک شدن بیشتر قطر به ایران و ترکیه و عدم اهتمام به اصلاح روابط با دیگر کشورهای عربی، میتواند به افزایش تنش‌ها در منطقه منجر شود.
ترکیه و عربستان در گذشته نیز نتوانسته بودند بر سر مسئله اخوان المسلمین به تفاهم برسند و حمایت ترکیه از اخوان المسلمین مشکلاتی را در روابط دوجانبه ترکیه و عربستان ایجاد کرده بود. این درحالیست که مواضع قطر و ترکیه در این زمینه شباهت‌های زیادی دارد. بنابراین از این منظر نزدیکی ترکیه و قطر میتواند بر روابط دوجانبه عربستان و ترکیه اثرگذار باشد.
از طرف دیگر نزدیک شدن قطر به تهران میتواند خشم آمریکا را در پی داشته باشد و روابط قطر با واشنگتن را با مخاطره همراه سازد. در صورت نزدیک شدن قطر به ایران، آمریکا در یک دوراهی بین قطر و عربستان قرار خواهد گرفت. آمریکا یک پایگاه نظامی بزرگ در قطر دارد و تا پیش از این روابط خوبی با این کشور داشته است. اما در عین حال روابط آمریکا با عربستان برای این کشور راهبردی است و نمیخواهد در این زمینه علیه منافع عربستان عمل نماید.
درحال حاضر بیش از ۱۱ هزار آمریکایی در پایگاه نظامی العدید در کشور قطر حضور دارند. این پایگاه نظامی در کشور قطر، یکی از بزرگترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه است.
از طرف دیگر تهران میتواند از نظر راهبردی از چالش به وجود آمده بین قطر و دیگر کشورهای عربی بهره ببرد. یکی از اقداماتی که اخیرا و با حمایت آمریکا در دستور کار کشورهای عربی قرار گرفته بود و به شدت از سوی ایران از آن انتقاد میشد، ایجاد ناتوی عربی برای متحد نمودن کشورهای عربی علیه ایران بود. اما چالش به وجود آمده بین عربستان و قطر در عمل تحقق ناتوی عربی را با مشکل مواجه میکند.
رئیس جمهور آمریکا در ماه گذشته به عربستان سفر کرد و از کشورهای عربی خواست به انزوای ایران در عرصه بین المللی کمک نمایند. در این شرایط ایران میتواند از چالش به وجود آمده بین قطر و دیگر کشورهای عربی منطقه به عنوان فرصتی برای تضعیف جایگاه شورای همکاری خلیج فارس و همچنین تضعیف اتحاد کشورهای عربی با آمریکا بهره ببرد. با اینحال درحال حاضر زمان کمی از شروع این چالش گذشته و نمیتوان در مورد آینده آن با قطعیت نظر داد.
منبع: سی ان بی سی
