دکتر نوفرستی مدیرعامل انجمن جامعه ایمن و کارشناس مسائل انرژی، در گفتگو با مسیر اقتصاد بیان کرد: سهمیه بندی بنزین، توزیع عادلانه یارانه را بهبود می بخشد، اما به کاهش قاچاق کمک چندانی نمی کند.
وی در مورد دو نرخی کردن قیمت بنزین گفت: حتی اگر نرخ دوم را کمتر از قیمت واقعی فعلی قرار دهیم، به هر حال یک مقدار تورم ایجاد می کند. به خصوص بار روانی آن در جامعه اثرگذار خواهد بود. از طرفی کشش قیمتی تقاضا برای بنزین کم و نزدیک به صفر است.
سود قاچاق بنزین از یارانه نقدی ۸۰ میلیون ایرانی بیشتر است
نوفرستی ادامه داد: در تیر ماه سال ۸۶، سامانه کارت سوخت ایجاد شد که هزینه زیادی دربرداشت، اما به قدری برای کشور ارزش داشت که ظاهرا هزینه سرمایه گذاری آن در کمتر از یک ماه بازگشت. آمارها نشان می دهد که این طرح در آن سال، میانگین فروش روزانه بنزین (مصرف + قاچاق) را ۱۰ میلیون لیتر کاهش داد. سال قبل از آن میانگین مصرف ۷۳ میلیون لیتر در روز بود و در سال ۸۶ به ۶۴ میلیون لیتر رسید. حتی روزهایی بود که به ۵۵ میلیون لیتر هم رسیده بود.
وی افزود: در خرداد سال ۹۴ وزارت نفت بنزین را تک نرخی کرد و این به معنی زمزمه کم رنگ کردن و حذف تدریجی کارت سوخت بود. هشدار داده شد که این به قاچاق سوخت از جایگاه کمک می کند. همچنین اگر قبل از جایگاه، سامانه ای و نظارتی نباشد به راحتی تانکر حامل سوخت می تواند بین راه مسیرش را تغییر دهد و به جای دیگری برود. در حال حاضر سود ۱۰-۱۵ میلیون لیتر بنزین که قاچاق می شود از هزینه یارانه ای که دولت به ۸۰ میلیون ایرانی می دهد بیشتر است و این یک فاجعه است.
الزام مردم به استفاده از کارت سوخت شخصی ابزار حذف قاچاق
وی در ادامه گفت: در راهکار غیر قیمتی دو موضوع اصلی باید حتما انجام شود. یکی الزام به استفاده از کارت سوخت شخصی در جایگاه های سوخت و دیگری توسعه نظارت قدرتمند از بارگیری تا رساندن به جایگاه های سوخت است. بخش اول مربوط به قاچاق سوخت پس از برداشت از جایگاه های سوخت است. درست است که در این طرح سهمیه بندی مطرح نیست اما افراد آن قدر هوشمند هستند که بدانند آمار مصرفشان کنترل می شود. بنابراین با همین قیمت بنزین و بدون شوک قیمتی و ایجاد تورم، فقط الزام به کارت سوخت شخصی کافی است.
وی افزود: وقتی مردم بدانند و در تلویزیون هم تاکید شود که استفاده از کارت سوخت شخصی ضروری است پس می فهمند که میزان مصرف کنترل می شود. پس اگر کسی در یک روز ۵۰۰ لیتر بنزین بخرد در سامانه معلوم می شود و مشخص است که برای کار دیگری دریافت کرده است. باید شفاف سازی صورت گیرد تا افراد بدانند که اگر بنزین به طور غیر عادی برداشت شود با فرد برخورد می شود.
نوفرستی ادامه داد: اگر یک راننده در روز ۱۵ ساعت هم در جاده باشد به اندازه دو باک بنزین یعنی حدود ۱۰۰ لیتر بنزین نیاز دارد. اما اگر این فرد برای مثال هر روز بخواهد ۲۰۰ لیتر بنزین برداشت کند معلوم می شود که غیر عادی استفاده می کند. در سیستم مشخص است که این فرد با این کارت سوخت در یک روز خاص، مقدار مشخصی بنزین زده است. اینکه در کجا بنزین زده هم مشخص است. پس سیستم به خوبی می تواند اطلاعات دقیق داشته باشد. این موضوع، قاچاق بعد از جایگاه را نزدیک به صفر می کند.
با راهکارهای غیرقیمتی بدون ایجاد تورم، قاچاق حداقل می‌شود
مدیرعامل انجمن جامعه ایمن همچنین گفت: بخش دوم مربوط به حجم عمده قاچاق قبل از جایگاه است. یکی از نمایندگان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته است به تازگی کارهایی در حال انجام است. دستگاه های نظارتی در این حوزه مسئول هستند و کوتاهی کرده اند. میانگین فروش بنزین، نیمه اول سال ۱۱% رشد داشته است که بخش عمده این رشد مربوط به قاچاق است.
وی افزود: واضح است که قاچاق اصلی قبل از جایگاه است. سامانه نظارتی باید به نحوی پایش شود که تانکرها وسط راه مسیر را عوض نکنند. تانکرها در مبدا باید بارنامه داشته باشند. مبدا و مقصد باید مشخص باشد. چیزی مانند پیمایش گازوئیل وسایل نقلیه سنگین که الان وجود دارد. تقویت سامانه نظارتی از نقطه مبدا تا جایگاه و استفاده از کارت سوخت شخصی در جایگاه، می تواند با همین نرخ ها و بدون ایجاد تورم قاچاق را نزدیک به صفر برساند.
نوفرستی در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ما را از واردات بنزین بی نیاز کرده است. تولید روزانه بنزین حدود ۹۵ میلیون لیتر است و امکان صادرات بنزین هم وجود دارد. در این شرایط نباید یک سری باندهای قاچاق در ماه سود ۳ الی ۴ هزار میلیارد تومانی از قاچاق سوخت ببرند.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
