مسیر اقتصاد/ یکی از ضروری‌ترین ابزارها برای بهبود عملکرد و نحوه ارائه خدمات توسط گمرک، سنجش و ارزیابی مستمر عملکرد گمرک‌های کشورها است. مطابق بررسی‌های انجام شده، بانک جهانی و مجمع جهانی اقتصاد شاخص‌هایی را به منظور ارزیابی عملکرد گمرک ارائه نموده‌اند؛ در این گزارش شاخص عملکرد لجستیک (آمادگاری[۱]) و شاخص کارآمدی رویه‌های گمرکی در مورد ایران و ۳ کشور چین، امارات و ترکیه که بیش از ۷۰ درصد سهم کل تجارت ایران را دارند، بررسی خواهد شد.
رتبه متوسط ایران در شاخص عملکرد لجستیک
لجستیک برای بسیاری از کشورها از اولویت بالایی برخوردار است. از آنجایی که تسهیل تجارت و حمل و نقل هسته اصلی و محرک توسعه اقتصادی است، بسیاری از کشورها راهبردهای لجستیک جامعی را در سطوح ملی توسعه داده‌اند. در این راستا، شاخص عملکرد لجستیک بانک جهانی[۲] ابزاری است منحصربه‌فرد که با ارائه معیارهای مشابه برای بیش از ۱۶۰ کشور، امکان ارزیابی سیاست‌ها و مقایسه پیشرفت‌های جهانی در لجستیک را فراهم می‌آورد (بانک جهانی، ۲۰۱۸). در ادامه با توجه به گزارش سال ۲۰۱۸ بانک جهانی به بررسی عملکرد شاخص لجستیک و نماگرهای این شاخص برای کشورهای مورد مطالعه پرداخته می‌شود.
همانطور که در جدول فوق مشاهده می‌شود، در میان ۴ کشور مورد مطالعه، امارات متحده عربی با کسب رتبه ۱۱ بهترین عملکرد را ثبت نموده است. چین و ترکیه نیز به ترتیب با کسب رتبه‌های ۲۶ و ۴۷ جایگاههای بعدی را به خود اختصاص داده‌اند؛ ایران نیز در جایگاه ۶۴ قرار دارد.
در میان زیرشاخص‌های عملکرد لجستیک نیز بهترین عملکرد ایران در زمینه تحویل به موقع و مناسب بودن زمان تحویل به مشتری ثبت شده است؛ در این نماگر ایران جایگاه ۶۰ را بین تمامی ۱۶۰ کشور مورد بررسی توسط بانک جهانی به خود اختصاص داده است. همچنین بدترین عملکرد کشور مربوط به نماگر توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای ارسالی و کسب رتبه ۸۵ در این زمینه است. در میان کشورهای مورد مطالعه، امارات در زمینه ۳ نماگر تحویل به موقع محموله، سهولت دسترسی به حمل و نقل بین‌المللی با قیمت رقابتی و کیفیت زیرساخت‌های تجاری و جابجایی در بین ۱۰ کشور اول قرار دارد.
افزایش کارآمدی رویه‌های گمرکی ایران با الکترونیکی‌سازی تشریفات
مجمع جهانی اقتصاد (WE Forum) در ذیل گزارش‌های سالانه پیرامون شاخص رقابت‌پذیری جهانی و به عنوان یک زیرشاخص، رتبه کارآمدی رویه‌های گمرکی ۱۴۰ کشور را برآورد نموده است؛ در جدول زیر، رتبه ۴ کشور منتخب در زیرشاخص کارآمدی رویه‌های گمرکی نمایش داده شده است:
لازم به ذکر است از سال ۲۰۱۸، شیوه محاسبه رتبه کارآمدی رویه‌های گمرکی در مجمع جهانی اقتصاد تغییر نموده است و امکان مقایسه آن با سال‌های گذشته وجود ندارد. اما در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ مطابق با دورانی که گمرک امارات برنامه اصلاحات گمرکی را اجرا نموده، رتبه کارآمدی بهتری را نسبت به سایر کشورهای مورد مطالعه کسب کرده است.
همچنین گمرک چین با اصلاحات ساختاری در سال ۲۰۱۷ موفق به رشد ۱۰ پله‌ای در کارآمدی گمرکی شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، رتبه گمرک ایران نیز در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال ۲۰۱۶ در اثر اجرای پروژه‌های الکترونیکی سازی تشریفات گمرکی و برخی اقدامات اصلاحی دیگر، به میزان ۱۰ رتبه ارتقا یافته است.
منبع: مرکز پژوهشهای مجلس، مطالعه تطبیقی و بررسی فرایندها، ساختار و عملکرد گمرک در کشورهای چین، ترکیه و امارات، ۲۵۶۲
پی‌نوشت:
[۱] – معادل فارسی لجستیک = آمادگاری
[۲] World Bank Logistics Performance Index (LPI)
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
