مسیر اقتصاد/ توسعه زنجیره ارزش پروپیلن در کشور به واسطه کمبود خوراک پروپیلن تاکنون مغفول مانده است. ظرفیت تولید پروپیلن کشور در حدود ۱.۴ میلیون تن است که پاسخگوی نیاز ۴ میلیون تنی صنایع داخلی نیست و به دلیل کمبود خوراک پروپیلن هیچ طرحی مبتنی بر زنجیره ارزش پروپیلن از اواسط دهه ۸۰ تاکنون به بهره‌برداری نرسیده است.
توسعه واحدهای پتروشیمی PDH نسبت به MTP اولویت دارد
حل مسئله کمبود پروپیلن با چالش‌هایی همچون انتخاب خوراک مناسب، تأمین لایسنس و تأمین منابع مالی همراه است که حل آن‌ها در شرایط پیچیده تحریم دشوار است. به همین دلیل در ابتدا باید مسائل و راه‌حل‌های مسئله کمبود پروپیلن اولویت‌بندی شود.
در سال‌های اخیر برای افزایش ظرفیت تولید پروپیلن در کشور برنامه‌ریزی‌های گوناگونی شده است. برخی طرح‌هایی که برای توسعه زنجیره ارزش متانول کشور در حال بررسی و انجام است، تولید پروپیلن از متانول (MTO/MTP) است. اما برای کشوری که دارای منابع عظیم نفت و گاز و در نتیجه LPG است؛ تولید پروپیلن از متانول یک راه‌حل غیرمنطقی محسوب می‌شود.
چراکه واحدهای پتروشیمی MTO/MTP از توجیه اقتصادی بسیار پایینی برخوردار بوده و تنها برای کشوری همچون چین مناسب است که به منابع نفت و گاز دسترسی ندارد و می‌تواند از منابع عظیم زغال‌سنگ خود برای تولید متانول استفاده کند. در حالی که واحدهای پتروشیمی PDH با خوراک LPG، به راحتی می‌توانند نیاز کشور به پروپیلن را پاسخ دهند و علاوه بر اینکه مشکلی برای ناترازی گاز کشور ایجاد نمی‌کنند، موجب جلوگیری از خام فروشی و توسعه زنجیره ارزش هم می‌شوند.
پاسخگویی به تقاضای پروپیلن در کشور از مسیر طرح‌های PDH و MTP
هدایت اعتبار باید به سمت توسعه پتروشیمی‌های PDH برود
نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره شود این است که واحدهای پتروشیمی MTO/MTP حاشیه سود بسیار پایینی دارند و برای ایجاد حاشیه سود مناسب یا باید به صورت واحدهای تبدیل گاز طبیعی به پروپیلن (GTP) طراحی شوند یا توسط واحدهای متانولی فعلی کشور احداث گردند.
احداث واحدهای GTP در شرایط فعلی که کشور با ناترازی گاز روبه رو است، همسو با منافع ملی نیست. ضمن اینکه با خصوصی سازی‌های صورت گرفته در صنعت پتروشیمی ایران، پتروشیمی‌های متانولی کشور عمدتا به سه صندوق بازنشستگی کشوری و لشکری داده شده است. پس عمده درآمد این پتروشیمی‌ها پس از تحویل ارز و دریافت منابع ریالی، به این سه صندوق بازنشستگی واریز شده و در واقع تأمین کننده بخش قابل توجهی از حقوق بازنشستگی مردم کشور است.
در نتیجه این واحدهای پتروشیمی متانولی در تلاش هستند که برای توسعه فعالیت‌های خود در صنعت پتروشیمی حتی الامکان از درآمدهای حاصل از این واحدها استفاده نکنند و به سراغ استفاده حداکثری از منابعی مانند صندوق توسعه ملی یا فاینانس بروند. لذا به جای تغییر در روند تولید متانول، باید منابع مالی حاصل شده را به سوی زنجیره‌های تأثیرگذار و پربازده آن هدایت کرد و تنها بخش موثر و داری توجیه اقتصادی زنجیره ارزش متانول همچون استیک اسید و فرمالدئید را توسعه داد.
در واقع باید به تولید متانول، به عنوان یک روش جایگزین و تحریم ناپذیر برای صادرات گاز نگاه کرد و به جای اینکه منابع مالی کشور صرف توسعه پایین‌دست متانول و تولید پروپیلن از متانول شود و در واقع واحدهایی با توجیه اقتصادی بسیار کم تأسیس گردد، توسعه و احداث طرح‌های پتروشیمی PDH و ارتقای پالایشگاهی در اولویت قرارگیرد، تا هم مسئله کمبود پروپیلن و بنزین و هم مسئله خام فروشی نفت و LPG بر طرف گردد.
دو مانع پیشرفت پتروشیمی‌های PDH
با وجود اینکه توسعه واحدهای پتروشیمی PDH ضرورت بالایی دارد، روند پیشرفت این طرح‌ها از سرعت لازم برخوردار نیست. عدم تأمین لایسنس و سود بالای صادرات LPG مهم‌ترین عواملی است که مانع پیشرفت طرح‌های PDH می‌شود. وزارت نفت با توجه به درآمد ارزی مستقیم و سهل الوصول خام فروشی LPG، تمایلی به تسهیل‌گری توسعه واحدهای PDH ندارد. همچنین برخی از طرح‌های PDH توسط صادرکنندگان LPG تعریف شده است که با توجه به اینکه صادرکنندگان ذینفع صادرات هستند در نتیجه برای توسعه پتروشیمی‌های PDH تلاش حداکثری نخواهند کرد.
دیگر مانعی که در راستای توسعه زنجیره ارزش LPG به آن اشاره می‌شود، عدم دسترسی به لایسنس‌های مرتبط با واحدهای پتروشیمی PDH است. لایسنسورهای برتر جهان، در شرایط تحریم حاضر به همکاری مستقیم با ایران نیستند؛ این موضوع برای واحدهای MTO/MTP هم صادق است و این واحدها نیز با مشکل تأمین لایسنس روبه رو هستند. درنتیجه بهتر است حل مسئله تأمین لایسنس واحدهای PDH در اولویت قرار گیرد و اگر قرار باشد تسهیل‌گری از سوی نهادهای حکمران زنجیره ارزش همچون شرکت ملی پتروشیمی انجام شود، بهتر است در جهت توسعه واحدهای پتروشیمی PDH صورت گیرد.
انتهای پیام/ انرژی
