به گزارش مسیر اقتصاد طرح پی‌وی‌سی همدان که به عنوان پتروشیمی هگمتانه شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین طرح‌های پتروشیمی کشور است. این پروژه در سال ۱۳۸۲ کلنگ‌زنی شد و در طی سال‌های اجرای عملیات آن، همواره با فراز و نشیب‌های مختلفی همراه بوده است.
طرح پی‌وی‌سی همدان با هدف تولید سالیانه ۳۹ هزارتن پودر پی‌وی‌سی و ۹ هزارتن گرانول پی‌وی‌سی با گرید پزشکی عملیات اجرایی خود را ۱۷ سال پیش آغاز کرد و در حال حاضر بیش از ۳۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری ارزی و ۴ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری ریالی در آن صورت گرفته است. این طرح قرار بود در انتهای سال ۱۳۸۵ به بهره‌برداری و تولید برسد و کشور را از واردات محصولات مورد نیاز جدی صنایع پزشکی بی‌نیاز سازد.
قطار وعده‌های افتتاح پتروشیمی هگمتانه
در طی سال‌های مختلف و همگام با پیشرفت کند پروژه، مسئولان وعده اتمام پروژه را هر سال به تاخیر می‌انداختند. مروری بر وعده‌های نمایندگان مجلس و مسئولان کشوری و استانی گواهی بر این مدعا است.
در دی ماه ۱۳۸۴ حسن قلایی، مدیر عامل وقت مجتمع پتروشیمی هگمتانه، با اشاره به تامین همه تجهیزات خارجی موردنیاز، گفت: هم اکنون ۸۰ درصد از عملیات مهندسی تفصیلی طرح پی‌وی‌سی مجتمع پتروشیمی هگمتانه انجام شده است و پیش‌بینی می‌شود این طرح تا پیش از پایان سال آینده به تولید برسد.
در فروردین ماه سال ۱۳۸۹، شرکت ملی صنایع پتروشیمی این واحد را جزو ۱۱ طرحی معرفی کرد که در این سال افتتاح خواهند شد. [۱] پس از گذشت بیش از ۳ سال و عدم اتمام پروژه، حسن قهرمانی مطلق، فرماندار وقت همدان اعلام کرد که این پتروشیمی بهمن ماه ۱۳۹۲ به بهره‌برداری خواهد رسید. [۲] در بهمن آن سال امیرخجسته، نماینده نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی گفت که این پتروشیمی تا ۴ ماه دیگر افتتاح خواهد شد. همین وعده در خرداد سال ۱۳۹۳ و این بار توسط محمدناصر نیک بخت، استاندار وقت همدان نیز مطرح شد!
دستور ویژه وزیر نفت برای تسریع در پروژه
در تیرماه ۱۳۹۴ محمدناصر نیک‌بخت، استاندار وقت همدان از وجود اختلاف نظر بین او و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی کشور در خصوص ادامه روند احداث پتروشیمی هگمتانه خبر داد و گفت: پس از بروز این اختلاف نظر، با ورود دکتر زنگنه وزیر نفت به موضوع و دستور ویژه وی مقرر شد پتروشیمی هگمتانه همدان در موعد مقرر به بهره‌برداری برسد. استاندار وقت همدان تاکید کرد: در جلسه با وزیر نفت که امیر خجسته نماینده مردم همدان در مجلس نیز حضور داشت، مصوبات قبل، آخرین وضعیت و مشکلات مالی موجود پتروشیمی هگمتانه همدان مورد بررسی قرار گرفت.
در حالی که انتظار می‌رفت با دستور وزیر نفت و انجام تعهدات شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این مجتمع در ابتدای پاییز آن سال به بهره‌برداری برسد، اما این اتفاق رخ نداد و افتتاح پروژه همچنان به تاخیر افتاده است.
قول افتتاح پتروشیمی هگمتانه در ۲۲ بهمن سال جاری
در اردیبهشت سال جاری، نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس در مصاحبه‌ای اعلام کرد: در نشستی که با وزیر نفت داشتیم مشکلات طرح پتروشیمی هگمتانه مطرح و حل شد و از وزیر قول گرفته‌ایم تا ۲۲ بهمن این طرح افتتاح شود.
همچنین در حاشیه بازدیدی که اخیرا بهزاد محمدی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در تاریخ ۲۳ مهرماه از این مجتمع انجام داده بود، سید سعید شاهرخی استاندار همدان اعلام کرد که این پتروشیمی، در بهمن ماه سال جاری به صورت آزمایشی فعالیت خود را آغاز میکند و در خردادماه سال ۱۳۹۹ به صورت رسمی بهره‌برداری می‌شود.
موانع احداث پروژه؛ از نبود نقدینگی و تامین مالی تا تحریم و رقیب فرضی
احداث این مجتمع در سال‌های مختلف با مشکلات گوناگونی روبرو بوده است. در سال‌های ابتدایی عملیات اجرایی این مجتمع، مشکل نبود نقدینگی سبب شد که ساخت برخی تجهیزات که به شرکت‌های داخلی سپرده شده بود، به تاخیر بیفتد. این موضوع برای عملیات‌های عمرانی و ساختمانی پروژه نیز تکرار شد به طوریکه تا سال ۱۳۸۴ تنها ۱۰ درصد از عملیات عمرانی پروژه انجام شده بود.
همچنین احداث خط لوله برای تامین ۱۰ هزار مترمکعب گاز مورد نیاز و مذاکره با صاحبان زمین‌های محل عبور خطوط لوله نیز سبب تاخیر در پروژه شد. علاوه بر این اختلاف سهامداران و عدم تامین منابع مالی نیز از عوامل توقف ساخت این واحد صنعتی اعلام شده بود. به طوریکه در خردادماه ۱۳۹۳ احمدرضا حیدرنیا، مدیر وقت طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی در اظهار نظری گفت که بهره‌برداری از پتروشیمی هگمتانه در انتظار تامین مالی است.
از طرف دیگر فشار تحریم‌ها نیز باعث شد که شرکت آی‌جی‌سی ایتالیا به عنوان مالک ۱۰ درصد و صاحب لیسانس این مجتمع، عملا از فعالیت‌های اجرایی پروژه کنار بکشد و تامین برخی تجهیزات و راه‌اندازی قسمت‌های نرم‌افزاری مجتمع را با مشکل روبرو کند. [۳]
حتی در اظهار نظری عجیب، بهزاد دارقیاسی استاندار وقت همدان عنوان کرده بود که چون محصول تولیدی این شرکت بسیار استراتژیک است و کشور را از واردات آن بی‌نیاز میکند، شرکت‌های واردکننده و در واقع رقیبان این مجتمع پتروشیمی که یک شرکت خارجی است، سعی دارد با ترفندهای مختلف جلوی به تولید رسیدن این پتروشیمی را بگیرد و حتی بخشی از اجناس ما را که در گمرک بود، توقیف کند که خط فلج شود. [۴]
تامین آب پتروشیمی هگمتانه گلوگاه اصلی پروژه
در سال‌های نخست شروع عملیات اجرایی این مجمتع اعلام شد که آب مورد نیاز این طرح، از ۸ حلقه چاه عمیق که در داخل مجتمع حفر شده است، تأمین می‌شود و دستگاه تصفیه آب نیز برای خالص‌سازی املاح معلق موجود در آب همدان نیز از خارج از کشور خریداری شده و به زودی وارد سایت می‌شود. [۵]
چندی پیش اما منصور ستوده مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان با تضمین تامین آب مورد نیاز این پتروشیمی گفت: با امضای وزیر نیرو، تامین سه میلیون متر مکعب آب از منابع آبی استان برای این پتروشیمی قطعی شده است و ۱.۵ میلیون متر مکعب باقی مانده نیز آبان ماه امسال از طریق ایجاد خط انتقال، از تصفیه خانه پساب فاضلاب شهری همدان تامین می‌شود و مسئولان پتروشیمی هگمتانه نگران تامین آب نباشند چرا که با تلاش مسئولان استان این پتروشیمی یک روز هم بدون آب نمی ماند. [۶]
همدان در وضعیت بحرانی آب
این در حالی است که خطر بی‌آبی در همدان از سال‌ها پیش توسط کارشناسان اعلام شده است. به طوریکه در آذرماه ۱۳۹۳ مرتضی عزالدین مدیر عامل وقت شرکت آب منطقه‌ای همدان در اظهاراتی عنوان کرد: ۸۷ درصد از آب شرب استان همدان از منابع زیر زمینی تامین می شود و سالیانه ۲۲۴ متر مکعب اضافه برداشت آب داریم که به این دلیل با افت شدید منابع آب روبرو هستیم. [۷]
بحران آب در همدان در سال‌های اخیر نیز ادامه داشته است؛ به طوریکه در تیرماه سال جاری امیر خجسته نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی در سخنانی عنوان کرد: با وجود بحرانی بودن وضعیت آب در همدان، عزم مسئولان کشوری در مقابل آن جدی نیست.
همچنین منصور ستوده، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان در اظهاراتی گفت: استان همدان با متوسط بارش ۳۳۰ میلی متر در سال، در منطقه نیمه خشک و کم بارش قرار گرفته است و توزیع نامتوازن زمانی و مکانی بارش، خشکسالی و کمبود منابع آب تأثیر بسزایی بر آب‌های زیرزمینی همچنین تالاب‌ها و دشت‌های استان گذاشته و آنها را در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار داده است.
از طرف دیگر، ظرفیت تصفیه فاضلاب همدان ۱۰ میلیون متر مکعب در سال است که طبق اظهارات حمید بهزادی‌شریف، معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان قرار است ۶ میلیون مترمکعب به نیروگاه شهید مفتح و ۴ میلیون مترمکعب به طرح پتروشیمی ابن سینا اختصاص یافته است که بنابراین، تامین ۱.۵ میلیون مترمکعب آب مورد نیاز پتروشیمی هگمتانه از محل تصفیه‌خانه پساب فاضلاب شهری همدان نیز امکان‌پذیر نخواهد بود.
«مکان‌یابی نامناسب» مانع همیشگی بهره‌برداری از پتروشیمی هگمتانه
حال سوال جدی این است که مسئولان شهری و استانی که به استناد سخنان خودشان از بحران جدی آب در همدان اطلاع دارند، چرا بر احداث طرح پی وی سی همدان اصرار می‌ورزند؟ تامین سالیانه ۴.۵ میلیون مترمکعب آب برای این پتروشیمی قرار است از کدام منابع استانی صورت گیرد؟ آیا مردم استان از بروز فاجعه زیست‌محیطی در استان در صورت شروع به فعالیت این مجتمع اطلاع دارند؟
بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که حتی در صورت تکمیل پروژه و بهره‌برداری از این مجتمع تا بهار سال آینده، به دلیل کمبود منابع آبی و کاهش پرشتاب منابع آب زیرزمینی استان، روند فعالیت این پتروشیمی با وقفه‌های بسیاری همراه خواهد بود.
پینوشت:
[۱] شانا؛ کد خبر: ۱۵۳۰۰۰۵
[۲] پیام نفت؛ کدخبر: ۲۱۷۷۱
[۳] پیام نفت؛ کد خبر: ۲۱۷۷۱
[۴] ایسنا؛ کدخبر: Hamedan-9422
[۵] شانا؛ کد خبر: ۸۰۷۶۳
[۶] ایرنا؛ کدخبر: ۸۳۵۱۸۸۵۰
[۷] مهر؛ کدخبر: ۲۴۴۴۰۵۲
انتهای پیام/ نفت و انرژی
