مسیر اقتصاد/ در گزارش قبلی به نظارت ناقص بانک مرکزی بر نحوه تسهیلات‌دهی شبکه بانکی اشاره و نشان داده شد که سهم بخش‌های مختلف اقتصادی به خصوص بخش صنعت، از مقدار کل تسهیلات شبکه بانکی در سال‌های اخیر، همیشه کمتر از مقدار برنامه‌ریزی شده بوده است.
علاوه بر این، با توجه به مشکلات ترازنامه‌ای در شبکه بانکی کشور و وقوع بحران بانکی، در سال‌های اخیر قدرت وام‌دهی بانک‌ها کاهش پیدا کرده است.
افزایش دارایی‌های موهومی در ترازنامه بانک ها
بروز پدیده دارایی‌های موهومی در ترازنامه بانک‌ها و افزایش آن در سال‌های اخیر، ناشی از عدم نظارت دقیق بانک مرکزی، شبکه بانکی را در وضعیت نامناسبی قرار داده است. اقلامی که سالانه جزو دارایی‌های بانک محسوب می‌شدند و بانک بر اساس آن‌ها بدهی ایجاد می‌کرد؛ اما در واقعیت این دارایی‌ها، مانند سود تسهیلات معوق و مشکوک الوصول، صورت عینی به خود نگرفته است.
شاید در ظاهر، با وجود اینکه بحران عمیقی در شبکه بانکی ایجاد شده است، بانک‌ها همچنان به فعالیت خود در سطح کشور ادامه می‌دهند، اما در واقعیت، یکی از اثرات مخرب این بحران، کاهش توان وام‌دهی شبکه بانکی است.
چرا قدرت تسهیلات‌دهی بانک‌ها کاهش یافته است؟
نسبت تسهیلات به سپرده به عنوان شاخصی برای میزان واسطه‌گری مالی نظام بانکی است و نشان می‌دهد که بانک‌ها، چه درصدی از سپرده‌ها را به شکل تسهیلات به مشتریان اختصاص داده‌اند. این نسبت در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته است.
بر اساس نظریات مدرن بانکداری، بانک‌ها خالق پول هستند و نه واسط آن. لذا همین تسهیلات هست که خود موجب خلق سپرده می‌شود و بانک‌ها می‌توانند حتی بیشتر از سپرده‌های خود، وام دهی کنند و به عبارتی دیگر بدون تامین ذخایر پیشینی، وام‌دهی و خلق سپرده نمایند.
با توجه به این مساله، تعریف دقیق و مشخص از این نسبت، عکس تعریف قبلی است و وام دهی خود منبع خلق سپرده است. بنابراین کاهش نسبت تسهیلات به سپرده در نظام بانکی کشور، یکی از علائم بروز بحران بانکی و به معنی کاهش سهم تسهیلات در خلق سپرده است. علت کاهش این نسبت را می‌توان اینگونه بیان کرد که اگرچه بانک‌ها قادر به اعطای تسهیلات و خلق پول از محل آن هستند، اما این روند محدودیت‌هایی دارد؛ مثلا وقتی بانک‌ها باید بیش از درآمدهای حاصل از تسهیلات، سود سپرده بدهند، یا در شرایطی که وام‌ها برگشت نمی‌کند و معوق شده است، این نسبت کاهش می‌یابد.
آمار تسهیلات دهی شبکه بانکی در سال‌های اخیر
گزارش بانک مرکزی از وضع کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در پایان اسفند سال ۱۳۹۷، حاکی از آن است که مانده کل سپرده‌ها به ۱۸۵۶ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال قبل ۲۵.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.
مانده کل تسهیلات نیز بیش از ۱۵۰۹ هزار میلیارد تومان بوده است که نسبت به پایان سال ۱۳۹۷ به میزان ۱۹.۹ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی ۸۱.۳ درصد است که نسبت به پایان سال ۱۳۹۶ به میزان ۴.۱ واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.
البته کاهش این نسبت فقط مربوط به سال ۹۷ نیست. آمارها نشان می دهد که در سال‌های اخیر، با افزایش دارایی‌های موهومی در ترازنامه شبکه بانکی و عمق گرفتن بحران بانکی، قدرت تسهیلات دهی شبکه بانکی نیز رو به کاهش رفته و همواره نزولی بوده است.
انتهای پیام/ نظام مالی
