به گزارش مسیر اقتصاد روز نخست سفر بسیار مهم حسن روحانی رئیس جمهور و هیئت همراه به عراق با چند توافق مهم اقتصادی و تجاری از جمله توافق بر سر تجارت ترجیحی ایران و عراق و رایگان شدن روادید میان دو کشور به پایان رسید.
بنا به گفته محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه مقامات ایرانی و عراق در روز نخست گفتگوها در موضوعات زیر به توافق رسیدند:
- امنیت منطقه ای فراگیر
- روادید رایگان
- ارتباطات ریلی
- لایروبی رود مرزی پس از ۴۳ سال
- منطقه صنعتی مشترک
- همکاری در زمینه انرژی
- مبادلات تجاری ۲۰ میلیارد دلاری
- توافقنامه تعرفه ترجیحی[۱]
در این میان انتظار می‌رود که سه دستاورد «رایگان شدن روادید»، «همکاری در زمینه انرژی» و خصوصا «توافقنامه تجارت ترجیحی» سریعترین و ملموس‌ترین اثرات را بر روابط اقتصادی و تجاری طرفین بگذارد.
الزامات ثمر بخشی «تجارت ترجیحی» میان ایران و عراق
توافقنامه‌های تجارت ترجیحی میان دو کشور لزوما اثرگذار نخواهند بود. میزان تاثیر این توافقات بر جریان تجارت طرفین، بسته به اقلام مشمول و میزان تخفیف تعرفه‌ای متغیر خواهد بود. به عنوان مثال ایران در حال حاضر با کشور ترکیه توافقنامه تجارت ترجیحی دارد اما این توافقنامه تاثیر چندانی بر جریان تجارت دو کشور نداشته است. علت آن است که این توافقنامه شامل نقاط قوت دو کشور نمی‌شود و یا محدودیت‌های وزنی و تخفیفات تعرفه‌ای به گونه‌ای تنظیم نشده است که منجر به گسترش تجارت فی‌ما‌بین شود.
بنابراین صرف حصول توافق ایران و عراق بر سر اصل تجارت ترجیحی و بدون تعیین جزئیات آن، الزاما دستاورد مهمی نخواهد بود.
توافقنامه تجارت ترجیحی باید منافع دو کشور را تامین کند
برای اثرگذاری هرچه بیشتر توافقنامه تجارت ترجیحی ایران و عراق بر حجم تجارت فی‌ما‌بین لازم است سه مسئله در آن لحاظ گردد.
- توافقنامه شامل نقاط قوت ایران باشد
- تخفیف‌های اعطا شده برای کالاهای ایرانی نسبت به رقبا مزیت ایجاد کند
- اقلام مشمول به گونه‌ای باشد که عراق نیز از این توافقنامه بهره‌مند گردد
هر چند که عراق در شرایط کنونی قدرت چندانی در تولید و صادرات کالا ندارد اما این کشور به دلیل موقعیت بسیار مناسب جغرافیایی در حمل و نقل کالا می‌تواند نقش واسط تجاری ایران را ایفا کند.
عراق می‌تواند نقش امارات را برای ایران ایفا کند
از آنجا که ایران در ۴۰ سال گذشته با انواع تحریم‌ها مواجه بوده است، به ناچار در مقاطعی برای صادرات یا واردات خود نیاز به یک واسط تجاری داشت که کشور امارات به دلیل قوانین سهلگیرانه برای حضور شرکت ها و همچنین ایجاد زیرساخت های مناسب بندری، به مرور تبدیل به واسط تجاری ایران شد. این درحالی است که عراق به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی گزینه بهتری نسبت به امارات برای ایران است.
اگر تعرفه واردات برخی از محصولات مورد نیاز ایران به گونه مناسبی برای عراق کاهش پیدا کند که ورود این اقلام از مسیر عراق به ایران را مقرون به صرفه کند، عراق به مرور به یک مرکز تجارت با زیرساخت های مناسب تبدیل خواهد شد. البته این نکته را باید مد نظر قرار داد که بندهای توافقنامه باید به گونه‌ای باشد که منجر به سوء استفاده دلالان نشود و راه را برای ورود ارزان قیمت کالاهای ترک به ایران باز نکند.
رایگان شدن روادید میان ایران و عراق
رایگان شدن روادید میان ایران و عراق به عنوان دستاورده دیگر اعلام شده از سفر رئیس جمهور به عراق، هم به لحاظ تجاری و هم به لحاظ رونق صنعت گردشگری دو کشور حائز اهمیت است. گفته می‌شود که ۸۰ درصد از صادرات ایران به عراق توسط پیله‌وران دو کشور انجام می‌شود که تسهیل تردد این افراد در مرزها می‌تواند بر حجم مراودات دو طرف بیافزاید و بازیگران جدید را وارد میدان تجارت با عراق کند.
رفت و آمد ارزان قیمت به عراق، به بازاریابی ارزان قیمت در این کشور منجر خواهد شد و به بهبود نظام توزیع و کاهش تعداد واسطه‌ها کمک خواهد کرد. هم اکنون به دلیل تعداد زیاد واسطه‌ها میان تولید کننده ایرانی و مصرف کننده عراقی، قیمت اجناس بعضا تا ۳ برابر افزایش پیدا می‌کند.
پینوشت:
[۱] تسنیم؛ شناسه خبر: ۱۹۶۶۹۹۰
انتهای پیام/تجارت و ارز
