به گزارش مسیر اقتصاد محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه از سمت خود استعفا داد و واکنش‌های داخلی و خارجی به استعفای او کماکان ادامه دارد.
به گفته مقامات آگاه این اولین استعفای ظریف از سمت وزیر امور خارجه نیست؛ اما این اولین بار است که این استعفا به طور علنی و در شبکه های اجتماعی با همه مردم در میان گذاشته شده است.
رئیس جمهور روحانی نیز ساعاتی قبل ضمن تأیید استعفای آقای ظریف از سمت وزیر خارجه، از اینکه این استعفا را می‌پذیرد و یا نه سخنی به میان نیاورد.
برخی معتقدند دلیل اصلی استعفای ظریف، دعوت نشدن به مراسم استقبال از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه بوده است و برخی دیگر، واگرایی نظری بین وی و رئیس جمهور را دلیل اصلی این استعفا عنوان کرده اند.
اما دلیل این استعفا هرچه باشد، نشان می دهد که استراتژی دستگاه دیپلماسی ایران در دولت های یازدهم و دوازدهم به ریاست ظریف، در زمینه روابط خارجی با شکست مواجه شده است و دیگر حتی وزیر خارجه هم امیدی به نتیجه دادن آن ندارد.
استعفای ظریف به معنی شکست «استراتژی مذاکره» است؟
این استعفا به معنی بی نتیجه بودن سیاست مذاکره با غرب جهت رونق اقتصاد داخلی است و به نوعی، پذیرش شکست برجام و ناامید شدن از رفع تحریم ها و محدودیت های خارجی از طریق مذاکره با قدرت های غربی به حساب می آید.
در واقع این استعفا را می توان اینطور تحلیل کرد که اکنون راهبرد نگاه به بیرون برای رفع مشکلات اقتصادی، به انتهای خط رسیده و لازم است با تغییر این راهبرد، لوازم رونق اقتصادی را در داخل جست و جو کرد.
حتی اگر ظریف، معانی دیگری برای این استعفا بیان کند، نمی توان از این واقعیت ها چشم پوشی کرد.
دوجانبه گرایی جایگزین چندجانبه گرایی
از نگاهی دیگر، سیاست چندجانبه گرایی در برقراری روابط خارجی نیز پس از چند سال به چالش کشیده می شود؛ سیاستی که بر اساس آن توافق با کشورهای ۵+۱ نماد آشتی ایران با جهان عنوان شده بود.
اکنون لازم است عادی سازی روابط با آمریکا و حتی منتظر ماندن برای تدبیر اروپا، تنها استراتژی کشور نباشد و در مقابل بر برقراری روابط تجاری سالم با کشورهای همسایه و همسو تمرکز شود. اکنون عصر دوجانبه گرایی در تجارت بین الملل است و ایران برای آشتی با دنیا نیازی به آمریکا و متحدان اروپایی اش ندارد.
با غرب نمی توان به زبان مذاکره تعامل کرد
عملکرد وزارت خارجه و دستاوردهای آن طی سال های اخیر نشان داد با بسیاری از کشورهای زیاده خواه از جمله آمریکا و اروپا نمی توان با زبان دیپلماسی سخن گفت. در واقع آنچه آن ها را در تعاملات سیاسی و تجاری پای میز مذاکره می کشاند و سایه جنگ را دور می کند، قدرت درونی ایران است و تنها هدف آن ها از مذاکره، تضعیف مؤلفه های قدرت ایران و در مقابل تحمیل خواسته هایشان است.
بدون قدرت درونی, مذاکره با غربی ها فایده ای ندارد؛ حتی اگر وزیر خارجه مسلط به زبان انگلیسی و زبان رسانه ای در توئیتر باشد. در چنین شرایطی تنها راهکاری که باید در دستور کار قرار بگیرد، افزایش قدرت درونی و کاهش وابستگی به کشورهای غربی است.
دیپلماسی خارجی ایران از انفعال خارج می شود؟
اکنون بسیاری از رسانه های خارجی طرفدار برجام، استعفای ظریف را به ضرر ایران ارزیابی کرده اند و در مقابل مخالفان برجام، از جمله سران رژیم های سعودی و اسرائیل، آن را در راستای منافع خود عنوان کرده اند.
اما آنچه مسلم است اینکه دست کم از زمان خروج یکطرفه آمریکا از برجام، مذاکرات ظریف و تیم وی هیچ دستاوردی برای ایران درپی نداشته است؛ از آن زمان تا به حال برخلاف پیش بینی وزیر خارجه کشور، تحریم های آمریکا با قوت تمام عملیاتی شده و تدبیر اروپایی ها نیز با وجود رایزنی های گسترده آقای ظریف و تیم وی، به یک «تجارت نفت در برابر غذا» منجر شده است که فاصله زیادی با اجرایی شدن دارد و در عین حال آورده ای برای ایران به همراه ندارد.
در چنین شرایطی انتظار نمی رود ادامه حضور آقای ظریف به عنوان وزیر خارجه و یا تداوم استراتژی وی از سوی هر فرد دیگری، به نتیجه ای ملموس برای ایران ختم شود. از این رو کنار رفتن وی یک گام به سوی تغییر سیاست منفعلانه دستگاه دیپلماسی ایران محسوب می شود.
اکنون باید منتظر ماند و دید در ادامه چه سیاست هایی در دستور کار دولت و دستگاه دیپلماسی ایران قرار خواهد گرفت و بعد از آن به ارزیابی مثبت و یا منفی بودن کنار رفتن آقای ظریف از سمت وزیر خارجه پرداخت؛ چراکه بودن یا نبودن آقای ظریف، به خودی خود خوشحالی و یا ناراحتی ندارد، بلکه خروج دستگاه دیپلماسی ایران از انفعال نتیجه ای است که باید حاصل شود.
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
