به گزارش مسیر اقتصاد ضعف دیپلماسی اقتصادی، ضعف آموزش کارگزاران بازرگانی، ضعف در زیرساختهای صادراتی، عدم ایجاد شبکه‌ی توزیع مناسب و فقدان برنامه‌ی عملیاتی برای حضور در بازارهای خارجی از جمله مباحثی بود که در برنامه‌ی اخیر ثریا به آنها پرداخته شد.
علیرغم وجود بازار مناسب در خارج از کشور، برخی از تولیدات داخلی تلف می‌شود
محسن مقصودی مجری برنامه با ارائه‌ی گزارشاتی از وضعیت حضور کالاها و شرکتهای ایرانی در بازار عمان و وضعیت تولید مازاد نیاز برخی محصولات در ایران گفت: علی رغم قیمت بالا و بازار مناسب برای تولیدات ایران در عمان شاهد عدم فروش و صادرات برخی محصولات هستیم که همین امر موجب زیان تولیدکنندگان ایرانی شده است.
وی به عنوان نمونه به تولید مازاد نیاز هلو و عدم صرفه‌ی اقتصادی در برداشت این میوه از برخی باغات اصفهان اشاره کرد وگفت در همان زمان این محصول در عمان به قیمت هر کیلو ۳۰۰۰۰ تومان فروخته می‌شد.
مقصودی به عنوان نمونه ای دیگر به عدم صرفه‌ی پرورش مرغ در ایران به دلیل قیمت نازل فروش پرداخت در حالی که این محصول در عراق به قیمت ۱۸۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد که قیمت بالایی حساب می‌شود.
ایجاد شبکه‌ی توزیع کالا در کشورهای هدف از مهمترین نیازهای کشور برای توسعه‌ی صادرات
وی ضعف در ایجاد شبکه ی توزیع کالا در کشورهای هدف را ازمهمترین علل وضعیت نامطلوب صادرات برشمرد و تاسیس زیرساختهای توزیع مانند فروشگاههای زنجیره‌ای در کشورهای هدف را از اولویت‌دار ترین اقدامات عملیاتی برای ایجاد جهش در صادرات دانست.
کشورهای همسایه بهترین مقصد برای سرمایه‌گذاری در جهت توسعه صادرات
دکتر حجت الله عبدالملکی استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) در ابتدا با ذکر اهمیت تجارت با کشورهای همسایه گفت: منافع مشترک زیادی با همسایگان داریم و شرایط به گونه ای است که در صورت اعمال تحریم از سوی غرب برای تجارت با کشورهای همسایه مشکل چندانی نخواهیم داشت.
برنامه ریزی برای توسعه‌ی صادرات وظیفه‌ی دولت است
وی در ادامه تصور اینکه توسعه صادرات وظیفه ی بخش خصوصی است را نادرست دانست و گفت: توسعه صادرات بیش از آنکه یک اتفاق اقتصادی باشد یک عملیات دیپلماتیک است.
به گفته وی اگر دولت در حوزه دیپلماسی حمایت نکند محال است که تولید کننده داخلی بتواند در بازارهای خارجی موفق شوند.
نمونه هایی از حمایت دولت ها و دستگاه‌های دیپلماسی سایر کشورها از توسعه صادرات
این پژوهشگر اقتصادی در ادامه به ذکر نمونه هایی از نحوه ی حمایت دولتها و دستگاه دیپلماسی سایر کشورها از صادرات پرداخت و گفت: دولت چین تمام مسیرهایی که لازم است برای صادرات پیموده شود را ترسیم و هموار می‌کند تا همت و توان تولید کننده‌‌ی این کشور معطوف به کار تولید باشد.
زمانی در یکی از کشورهای خلیج فارس یک پیمان کار ایرانی در یک مناقصه برای تامین تجهیزات برق و قدرت برنده می‌شود اما پس از مدتی مسئولین مربوطه در آن کشور مناقصه را ابطال کرده و قرارداد را به یک شرکت آلمانی واگذار می‌کنند. بعدها پس از پیگیری مقامات ایرانی مشخص می‌شود که دستگاه دیپلماسی و سفارت آلمان به مسئله ورود نموده و قرارداد را به نفع خود مصادره کرده بودند.
یکی از مسئولین سابق بانک مرکزی نقل کرده است که در زمانی که بانک مرکزی برای ساختمان خود احتیاج به پمپ داشت، سفیر انگلیس سه بار با ما تماس گرفت تا پمپها را از انگلیس تهیه کنیم.
وی افزود: منظور ما از دولت همه‌ی قوای کشور است. به گفته‌ی عبدالملکی در میان کشورهای جهان هیچ صادرکننده ی بزرگی پیدا نمی‌کنید مگر آنکه دولت آن در حوزه ی دیپلماسی حمایت جدی و اساسی می‌کند.
باید برای حضور بلند مدت در بازارهای خارجی برنامه ریزی داشته باشیم
در ادامه غلامعلی سلیمانی صادرکننده برتر محصولات غذایی برنامه ریزی برای حضور دراز مدت در کشورهای هدف را اقدامی مهم برشمرد و گفت: از آنجا که ما انتظار داشتیم تا ۵ سال آینده بازار محصولات خود را در عراق از دست بدهیم به تاسیس کارخانه در این کشور رو آوردیم.
وی تامین ارز و شفاف نبودن قوانین را از جمله مشکلات پیش روی خود دانست و از دولت و مجلس و اتاق بازرگانی خواست در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند.
دکتر محمدرضا پورابراهیمی رئيس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در ادامه به برنامه پیوست و به تشریح وضعیت دیپلماسی اقتصادی کشور پرداخت.
نقش مهم دیپلماسی اقتصادی در فعالیتهای اقتصادی فرامرزی
به گفته وی یکی از مولفه‌های مهم و اثرگذار در توسعه فعالیت های اقتصادی در خارج از کشور چه در صادرات و چه در سایر بخش ها جایگاه وزارت امورخارجه و دیپلماسی اقتصادی است.
پورابراهیمی افزود: پس از مطالعه بر روی کشورهایی مثل کره، ایتالیا، آمریکا و هند در مرکز پژوهش‌های مجلس مشخص شد که نهاد وزارت امور خارجه، نقش اصلی را در همراهی با فعالین اقتصادی فرامرزی این کشورها، ایفا می‌کند.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: جنس وزارت امور خارجه ما از قبل انقلاب تا کنون به صورت امنیتی و سیاسی است و در حوزه‌ی اقتصاد عملکرد مطلوبی نداشته است.
ضعف دانش اقتصادی سفرای ایران و عدم تعریف ماموریت اقتصادی برای آنها
پورابراهیمی مدعی شد: بسیاری از سفرا حتی آمار صادرات و واردات کشور را نمی‌دانند و طبیعتا نمی‌توانند به فعالین اقتصادی فرامرزی کمک کنند. وی افزود برای سفرا ماموریت اقتصادی تعریف نشده است.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به تشکیل معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه در ماه های پایانی سال گذشته اشاره کرد و گفت این اولین گام است.
طراحی برنامه عملیاتی برای تحقق اهداف صادراتی وظیفه سازمان توسعه تجارت است
پورابراهیمی طراحی برنامه عملیاتی برای نظارت و پیگیری رسیدن به هدف ۲۰ درصد سهم از بازار کشورهای همسایه را مسئولیت بخش بازرگانی وزارت صمت دانست که عمدتا مربوط به سازمان توسعه تجارت می‌شود.
وی با انتقاد از تعداد اندک رایزن‌های بازرگانی ایران گفت: حداکثر در ۱۵ کشور رایزن بازرگانی داریم که بعضا از تخصص یا امکانات مورد نیاز برخوردار نیستند.
وجود رقابت منفی بین صادرکنندگان ایرانی به دلیل عدم وجود راهبردهای صادراتی در اتاق های بازرگانی
پورابراهیمی ادامه داد: در کنار موارد مذکور، اتاق های بازرگانی می‌توانند ایفای نقش کنند. یکی از چالش‌های اساسی ما رقابت غیر منطقی صادرکنندگان ایرانی در کشورهای خارجی است که بعضا با صرف هزینه‌های گزاف برای حذف یکدیگر تلاش می‌کنند. وی افزود در اتاق بازرگانی برنامه ی راهبردی برای حضور در بازار های خارجی نداریم.
پورابراهیمی همچنین عدم ایجاد زیرساختهای صادراتی و ضعف اساسی در بخش آموزش را از مهمترین علل ضعف در صادرات برشمرد.
اقدامات مجلس برای توسعه صادرات
وی گفت: در برنامه ششم احکامی را به صورت قانون به عنوان وظایف وزارت امور خارجه مشخص کردیم.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین از تصویب قانونی خبر داد که به موجب آن درصد مشخصی از درآمدهای گمرکی به توسعه ی زیرساختهای صادراتی اختصاص می‌یابد.
وی افزود: به این ترتیب می‌توانیم اطمینان خاطر پیدا کنیم که بودجه‌ی فوق تخصیص پیدا خواهد کرد.
تجمیع فعالیتهای اقتصادی فرامرزی در قالب شرکتهای بزرگ علت موفقیت ترکیه در افزایش صادرات
وی در نهایت به سیاست موفق کشور ترکیه برای حضور در بازارهای خارجی اشاره کرد و گفت: این کشور همه‌ی فعالیتهای اقتصادی خارجی خود را در یک شرکت بزرگ تخصصی تجمیع می‌کنند زیرا در اینصورت است که می‌توانند وارد میدان رقابت شوند. این کشور مدیریت صادرات را با استفاده از شرکتهای تخصصی انجام می‌دهد.
