به گزارش مسیر اقتصاد اجلاس ۲۰۲۳ بریکس در آفریقای جنوبی با دعوت از شش کشور آرژانتین، مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای پیوستن به این گروه به پایان رسید. این کشورها احتمالاً عضویت خود در بریکس را قطعی و در شش ماه آینده مشارکت خود را آغاز خواهند کرد. رسانه‌های غربی از گروه بریکس به عنوان گروهی متفاوت و فاقد هرگونه اشتراک انتقاد می‌کنند. اما، اکثر آنها اعضای مهمی از بلوک‌های تجاری منطقه‌ای خود هستند. همچنین کشورهای جدید نیز هرکدام، نقش مهمی در منطقه خود دارند و نیروی اقتصادی تاثیرگذار در مناطق آزاد تجاری منطقه‌ای خود محسوب می‌شوند. این تحولات اساساً به این معنی است که اکنون بریکس نفوذ تجاری خود در آمریکای جنوبی و غرب آسیا را افزایش و تجارت با قاره آفریقا را تقویت کرده است. این یک گروه‌بندی تجاری کاملاً منطقی و جهانی است و اساساً G۲۰ را تا حدودی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تامین کننده بزرگ غلات جهان در بریکس
آرژانتین: این کشور ۴۶ میلیون نفری دارای تولید ناخالص داخلی ۴۹۱.۵ میلیارد دلاری، تولید ناخالص داخلی سرانه ۱۰۷۳۰ دلار و نرخ رشد پیش بینی شده در سال ۲۰۲۳ منفی ۱.۶ است. آرژانتین یک اقتصاد کشاورزی و تامین کننده بزرگ جهانی است. این کشور دومین عضو بزرگ بلوک تجاری مرکوسور در آمریکای لاتین است که برزیل، پاراگوئه و اروگوئه را نیز در بر می‌گیرد و با اکثر کشورهای آمریکای لاتین قراردادهای تجاری دارد. مرکوسور همچنین با هند و اتحادیه گمرکی آفریقای جنوبی، شامل بوتسوانا، اسواتینی، لسوتو، نامیبیا و آفریقای جنوبی، قراردادهای تجاری دارد. شرکای تجاری اصلی آرژانتین عبارتند از برزیل، چین، ایالات متحده، آلمان، شیلی، پاراگوئه، ویتنام و آلمان. انتظار می‌رود آرژانتین سال آینده از رکود خارج شود.
نقش مهم مصر در انرژی و کشاورزی بریکس
مصر: این کشور ۱۰۴ میلیون نفری در شمال آفریقا دارای تولید ناخالص داخلی ۴۰۴ میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی سرانه ۳۸۸۰ دلار آمریکا نرخ رشد مورد انتظار ۲۰۲۳ مثبت ۴.۲ درصد است. مصر یک بازیگر مهم در بخش انرژی و کشاورزی است که صادرات مهمی از جمله نفت، فرآورده‌های نفتی، پنبه خام، نخ پنبه و منسوجات دارد. از جمله صادرات محصولات کشاورزی می‌توان به برنج، پیاز، سیر و مرکبات اشاره کرد. مصر یکی از اعضای منطقه تجارت آزاد اعراب است که شامل الجزایر، بحرین، عراق، اردن، کویت، لبنان، لیبی، مراکش، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سودان، سوریه، تونس، امارات و یمن می‌شود. مصر همچنین یکی از اعضای توافقنامه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA) بوده که در حال کاهش تعرفه‌ها به صفر بر ۹۵ درصد از کل تجارت بین آفریقایی است. مصر همچنین شریک گفتگوی سازمان همکاری شانگهای بوده و مهمترین شرکای تجاری مصر شامل چین، ایالات متحده، ایتالیا، آلمان و کشورهای عربی خلیج فارس است.
جای پای محکم بریکس در شاخ آفریقا از طریق اتیوپی
این کشور آفریقایی با ۱۲۰ میلیون نفر جمعیت دارای تولید ناخالص داخلی ۱۱۱.۳ میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی سرانه ۹۲۵ دلار، نرخ رشد مورد انتظار در سال ۲۰۲۳، ۵.۸ درصد جمعیت است. اتیوپی، در شاخ آفریقا، کشوری ناهموار و محصور در خشکی بوده که توسط «دره بزرگ ریفت» تقسیم شده است. این کشور ششمین اقتصاد بزرگ در قاره آفریقا است که بخش کشاورزی و تولیدی نقش مهمی در اقتصاد آن دارد. محصولات اصلی اتیوپی قهوه، دانه‌های روغنی، سبزیجات و طلا هستند. با این حال، شمالی‌ترین منطقه تیگری اتیوپی در مرکز درگیری‌های داخلی بین شبه‌نظامیان قومی-منطقه‌ای، دولت فدرال و ارتش اریتره قرار دارد که از نوامبر ۲۰۲۰ نگرانی گروه‌های بشردوستانه و بازیگران خارجی را به خود جلب کرده است. گروه واگنر روسیه از ارتش این کشور و ایالات متحده از شبه نظامیان اریتره حمایت میکند.
اتیوپی به عنوان یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد، طبقه متوسط بالایی نیز دارد. این کشور عضو بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا (کومیسا) و موافقتنامه‌های تجاری پان آفریقایی AfCFTA است، همچنین درانتظار تمدید عضویت آن در سازمان تجارت جهانی است. عضویت اتیوپی در COMESA امکان دسترسی آزاد تجاری به بروندی، کومور، جمهوری دموکراتیک کنگو، جیبوتی، مصر، اسواتینی، کنیا، لیبی، ماداگاسکار، مالاوی، موریس، رواندا، سیشل، سومالی، سودان، تونس، اوگاندا، زامبیا و زیمباوه را می‌دهد. کومیسا در مجموع حدود ۶۴۰ میلیون نفر را شامل می‌شود که تولید ناخالص داخلی آن حدود ۹۱۸ میلیارد دلار است.
پیوستن بزرگترین دارنده ذخایر هیدروکربنی جهان به بریکس
ایران به عنوان کشوری ۸۵ میلیون نفری با تولید ناخالص داخلی ۲۳۱.۵ میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی سرانه: ۲۷۶۰ دلار نرخ رشد مورد انتظار ۲۰۲۳ مثبت ۲.۵ درصد، جایگاه مهمی در غرب آسیا دارد. ایران معادل بیش از ۱.۲ تریلیون بشکه نفت و گاز دارد و بزرگترین دارنده ذخایر هیدروکربنی در جهان است. این کشور به شدت توسط ایالات متحده و اروپا تحریم شده اما یکی از اعضای اوپک است و همچنین در شرف عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای قرار دارد.
ایران اخیراً اعلام کرده است که زنجیره‌های تامین انرژی خود را به شبکه‌های برق اعضای سازمان همکاری شانگهای متصل میکند. این کشور همچنین کانون اصلی ترانزیت کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) است که تجارت اروپا، روسیه، ترکیه، قفقاز و آسیای مرکزی به بازارهای شرق آفریقا، غرب آسیا و آسیای جنوبی متصل میکند. ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) شامل ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و روسیه، قرارداد تجارت آزاد دارد. شرکای اصلی تجاری آن چین، امارات، هند، ترکیه و روسیه هستند. این کشور نقش کلیدی در کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) دارد که روسیه، آسیای مرکزی، غرب آسیا و آسیای جنوب شرقی را به هم متصل میکند و پیش‌بینی می‌شود تا اواخر سال ۲۰۲۴ پس از توسعه زیرساخت‌های جاری به طور کامل عملیاتی شود.
تکمیل گردش به شرق ریاض
عربستان سعودی این کشور ۳۵ میلیون نفری دارای تولید ناخالص داخلی ۸۳۳.۵ میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی سرانه ۲۳۶۰۰ دلار و نرخ رشد مورد انتظار ۲۰۲۳ مثبت ۱.۹ درصد است. عربستان سعودی حدود ۱۷ درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد. به غیر از نفت، سایر منابع طبیعی این کشور شامل گاز طبیعی، سنگ آهن، طلا و مس است. این کشور عضو اوپک و منطقه تجاری عربی است. عربستان همچنین عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) یک اتحادیه منطقه‌ای، بین‌دولتی، سیاسی و اقتصادی متشکل از بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات است. شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر یک قرارداد تجارت آزاد با سنگاپور دارد و در حال مذاکره با چین و هند است.
عربستان سعودی همچنین شریک گفتگوی سازمان همکاری شانگهای بوده و برای پیوستن کامل به آن ابراز تمایل کرده است. شرکای تجاری اصلی عربستان سعودی امارات، چین، هند و سنگاپور هستند. ریاض در اوایل سال جاری طرح سرمایه گذاری استراتژیک ۴۰۰ میلیارد دلاری با چین امضا کرد. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کنونی این کشور به دلیل کاهش تولید نفت اوپک تا حدودی کمتر از حد انتظار است.
صادرکننده مروارید در تور بریکس
امارات با جمیعت ۱۰ میلیون نقری دارای، تولید ناخالص داخلی ۳۶ میلیارد دلار، تولید ناخالص داخلی سرانه ۳۶۳۰۰ دلار آمریکا و نرخ رشد اقتصادی ۳.۸ درصدی در سال ۲۰۲۲ است. این کشور در میان ده تولیدکننده بزرگ نفت جهان قرار دارد. حدود ۹۶ درصد از حدود ۱۰۰ میلیارد بشکه ذخایر نفت اثبات شده این کشور در ابوظبی و در رتبه ششم جهان از این نظر قرار دارد. امارات یکی از اعضای اوپک، منطقه تجاری عربی، شورای همکاری خلیج فارس (GCC) و شریک گفتگوی سازمان همکاری شانگهای است. اقتصاد امارات متحده عربی به شدت به صادرات نفت و گاز طبیعی (۴۰ درصد از کل صادرات) وابسته است. سایر صادرات شامل مروارید و سایر فلزات و سنگ‌های گرانبها (۲۸ درصد)، ماشین آلات، ضبط صوت و قطعات (۹ درصد) و وسایل نقلیه حمل و نقل (۶ درصد) است. صنعت خودروهای الکتریکی نیز تا حدودی در امارات تقویت شده و بزرگترین شرکای تجاری امارات عربستان سعودی، عراق، هند و سوئیس هستند.
۶۹ کشور جدید در مدار تجارت بریکس
در مجموع، بریکس توسعه یافته اکنون سهم خود از تولید ناخالص داخلی جهانی را از ۳۲ به ۳۷ درصد بر حسب برابری قدرت خرید افزایش می‌دهد. در حال حاضر سهم G۷ از تجارت جهانی ۳۰ درصد است. در مجموع، گروه بریکس با اعضای جدید خود به بلوک تجاری مهم جهانی تبدیل می‌شود. اهمیت سازمان همکاری شانگهای به آن باید افزوده شود، با این تفاوت که بریکس یک بلوک تجاری است در حالی که سازمان همکاری شانگهای بیشتر بر امنیت منطقه تمرکز دارد. اما احتمالا سیاست‌های دو نهاد در آینده در هم تنیده خواهد شد. باید توجه داشت که نسخه توسعه یافته BRICS به دلیل روابط رهبری آنها در Mercosur، GCC، COMESA و غیره، به طور موثر ۶۹ کشور دیگر را در مدار جدید بریکس گرد هم می‌آورد.
منبع: سیلک‌رود بریفینگ
انتهای پیام: اقتصاد بین‌الملل
