الناز میاندوآبچی مدیر گروه لجستیک و زنجیره ارزش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، در گفتگو با مسیر اقتصاد هزینه‌های حملونقل را یکی از مولفه‌های اصلی در هزینه‌های لجستیک ذکر کرد و افزود: برآوردها نشان می‌دهد سهم حملونقل از هزینه‌های لجستیکی می‌تواند تا ۶۰ درصد هم برسد. هزینه‌های لجستیک در دنیا معمولا در دو سطح کلان و خرد محاسبه می‌شود. این هزینه‌ها در سطح محصول به صورت درصدی از قیمت تمام شده و در سطح کلان بر اساس نسبت آن به تولید ناخالص ملی بیان می‌شود.
بالا بودن هزینه های حمل و نقل در ایران به نسبت کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه
این کارشناس حملونقل در خصوص هزینه‌های لجستیک در ایران گفت: برخی منابع علمی مقدار متوسط جهانی سهم هزینه‌های حملونقل از قیمت تمام شده کالا را حدود ۵ تا ۱۰ درصد اعلام کرده‌اند. هزینه‌های لجستیک نیز از قیمت تمام شده در کشورهای اروپایی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است که با فرض سهم ۵۰ درصدی حملونقل از هزینه‌های لجستیک، به رقم ۵ تا ۷.۵ درصد برای سهم هزینه‌های حملونقل از قیمت تمام شده کالا در این کشورها می‌رسیم. هرچقدر مقدار این شاخص‌ها پایین‌تر باشد به معنای کارآمدی بیشتر سیستم‌های لجستیک و حملونقل است. البته باید توجه داشت در کشورهایی که اقتصاد آنها مبتنی بر استخراج و فرآوری یا صادرات مواد خام است، به طور طبیعی سهم هزینه‌های لجستیک بالاتر از سایر کشورهاست.
وی افزود: براساس مطالعات و پژوهش‌های صورت گرفته در اواسط دهه ۸۰، نسبت هزینه‌های لجستیک به تولید ناخالص ملی در ایران حدود ۱۵ درصد است. موسسه آرمسترانگ -یک موسسه معتبر بین‌المللی مشاوره خدمات لجستیک- هزینه‌های ملی لجستیک ایران در سال ۲۰۲۰ را ۱۶.۲ درصد تولید ناخالص داخلی اعلام کرد. اگر فرض کنیم هزینه‌های حملونقل به طور متوسط ۵۰ درصد از هزینه‌های لجستیک را تشکیل می‌دهند، نسبت هزینه‌های حملونقل به تولید ناخالص ملی در ایران حدود ۷ تا ۸ درصد محاسبه می‌شود که در مقایسه با کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه رقم بالایی است. به گفته وی در مورد ایران، این سهم در دهه ۱۳۹۰ بین ۱۰ تا ۱۲ درصد برآورد شده است که از متوسط جهانی و اروپا بالاتر است. براساس برآوردهای سازمان توسعه تجارت در سال ۱۳۹۷، سهم هزینه‌های حملونقل از قیمت تمام شده کالاهای صادراتی از این میزان هم بیشتر بوده و به ۱۸ تا ۳۵ درصد نیز می‌رسید که بیشترین مقادیر این شاخص متعلق به مواد خام صادراتی بود.
محاسبه هزینه‌های حملونقل در اقتصاد ایران متولی ندارد
میاندوآبچی در خصوص نهاد متولی محاسبه شاخص‌های هزینه‌های حملونقل گفت: در حالیکه در اغلب کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه، شورایی نظام‌مند مسئول این موضوع است متاسفانه در ایران هنوز سازوکار مشخصی برای آن وجود ندارد. در واقع یکی از موانع موجود برای محاسبه این شاخص، نبود آمار و اطلاعات دقیق و قابل اتکا در حوزه لجستیک است.
به گفته وی، کمیسیون لجستیک و حملونقل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، طرحی را برای برآورد سهم لجستیک از بهای تمام شده کالا در دست بررسی انجام دارد که امیدواریم نتایج برآوردهای آن بتواند به بخش خصوصی و دولت کمک کند تا برای رفع ناکارآمدی‌ها و منطقی‌کردن هزینه‌ها اقدام شود.
دلیل بالابودن هزینه های لجستیک در ایران چیست؟
مدیر گروه لجستیک و زنجیره ارزش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با تاکید بر اینکه عوامل متعدد خارجی و داخلی در بالا بودن هزینه‌های لجستیک در ایران تاثیرگذار است، افزود: تحریم‌ها به عنوان عامل خارجی و چالش‌های اقتصادی از جمله تورم به عنوان عوامل داخلی موجب شده هزینه‌های لجستیک در کشور همچنان بالا باشد. از دیگر موانع داخلی می‌توان به نبود یک نهاد فرابخشی راهبر برای سیاست‌گذاری یکپارچه در حوزه لجستیک کشور به منظور ایجاد هماهنگی دستگاه‌های ذینفع و تعریف تقسیم کار ملی در حوزه‌های مختلف ازجمله تدوین قوانین و مقررات اشاره کرد.
به گفته وی بهره‌وری از ظرفیت‌های زیرساختی، سهم پایین حمل و نقل ریلی از جابجایی بار، نگاه سنتی برخی از ارایه دهندگان خدمات لجستیک، فرسودگی ناوگان حمل و نقل بار و سهم پایین بخش خصوصی در توسعه و بهره‌برداری از زیرساخت‌های لجستیکی، از دیگر عوامل داخلی بالابودن هزینه‌های لجستیک و حمل و نقل در کشور است که نهاد فرابخشی راهبر می‌تواند در عبور از آنها، راهگشا باشد.
انتهای پیام/ حمل و نقل
