محمد نوفرستی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و همچنین عضو هیئت علمی سومین همایش اقتصاد مقاومتی در گفتگو با مسیر اقتصاد با تشریح نمایی از موضوع اقتصاد مقاومتی در سیستم اقتصادی کشور، حل معضلات کنونی اقتصاد کشور را زمینه ساز پیاده سازی اقتصاد مقاومتی، عنوان کرد. وی با اشاره به اختلاف نظرها در مفهوم اقتصاد مقاومتی، شروع اقتصاد مقاومتی را مرحلۀ بعد از حل مشکلات مبتلابه فعلی دانست.
نوفرستی تعریف خود از اقتصاد مقاومتی را این گونه شرح می دهد: فرض کنید ما سیستمی داریم که دارد به صورت منظم و کاملا درست کار می کند، نه با مشکل تورم و نه با مشکل بیکاری مواجه است ولی این سیستم ممکن است در آینده با خطرات و تکانه هایی مواجه شود. از الان باید فکر کنیم که چطور ضرباتی ممکن است در آینده به آن وارد شود که مکث و خلل در عملکرد متعادلش ایجاد کند و بعد از شناسایی این تکانه ها باید برای هرکدام چاره سازی بکنیم، که این سیستم بتواند به همان مسیر رشد و شکوفایی ادامه دهد.
وی افزود: الان عموم فعالیت هایی که دیده ام را خیلی در چارچوب اقتصاد مقاومتی به مفهوم اخص کلمه نمی بینم. فرض کنید اتومبیلی داشته باشیم که هیچ نقصی نداشت. آن وقت فکر می کنیم که نکند فردا پنچر شود، پس تصمیم می گیریم یک چرخ زاپاس را در صندوق اتومبیل بگذاریم که قطعا هزینه دارد، شما بسیاری از منابع جامعه را هزینه می کنید که چرخ پنجمی بسازید برای جلوگیری و کمتر آسیب دیدن از مسئله ای که ممکن است اتفاق بیفتد، شناسایی مورد پنچر شدن، می شود اقتصاد مقاومتی.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، رفع مشکلات را فارغ از بحث اقتصاد مقاومتی دانست و گفت: اگر اقتصاد امروز ما با تورم مواجه است، چه بحث اقتصاد مقاومتی باشد و چه نباشد، ما باید این معضل تورم و بیکاری و رشد اقتصادی کم را رفع کنیم. اگر بخواهیم کارکرد معمول اقتصاد را داشته باشیم، این کارها جزو کارکرد متعارف و معمول و وظایف شماست. این کارها پیش زمینۀ اقتصاد مقاومتی است و اقتصاد مقاومتی از زمانی شروع می شود که این کارها را شما انجام داده باشید.
وی با اشاره فرصت مغتنم کنونی، تصریح کرد: در این فرصت به این فکر بیفتند که این معضلات و مشکلات مبتلابه فعلی را حل کنند که حداقل این سیستم شروع کند به درست کار کردن که این زمینه ساز اقتصاد مقاومتی است و بعد باید بنشینیم فکر کنیم که در آینده این سیستم ممکن است با چه مشکلاتی روبرو شود.
عضو هیئت علمی سومین همایش اقتصاد مقاومتی با اشاره به قدمت بحث مقاوم سازی اقتصاد، گفت: این مسئله جدید نیست و همۀ جوامع راجع به این مسئله فکر کرده اند که اگر اتفاقی افتاد با مشکل روبرو نشوند، البته شاید حدود بیست سالی هست که در ادبیات اقتصادی ما وارد شده است. از سال ۱۹۷۴ تا به حال عمدتا این مسائل مطرح است، شاید نزدیکترین واژه ای که بشود در مورد اقتصاد مقاومتی پیدا کرد، «Economic Resilience» به معنای تاب آوری اقتصادی است، یک اقتصاد منعطفی که وقتی فشار به آن وارد می شود، انعطاف دارد و وقتی این فشار رفع شد بازگشت پذیر است. دو مسئلۀ تاب آوری اقتصادی و پایداری اقتصادی در کنار همدیگر اقتصاد مقاومتی را تشکیل می دهند. در صحبت های مقام معظم رهبری هم از هر دو نشانه هایی هست، هم بحث تاب آوری و هم بحث به سرعت برگشتن به شرایط عادی و رشد و نمو.
وی در پاسخ به سوالی در ارتباط با مولفه های اولویت دار برای داشتن اقتصاد مقاوم در دید بلندمدت گفت: زمانی که ما به سیستم اقتصادی با کارکرد درست رسیدیم، برای هر کدام از خطراتی که ممکن است با آن ها مواجه شویم، یک سازوکار لازم است. یکی از مسائلی که ما در مقابلش خیلی آسیب پذیر هستیم، بحث نوسان درآمد های حاصل از صادرات نفت است. وقتی که قیمت نفت نوسان پیدا می کند، درآمد دولت را به نوسان می اندازد که منعکس می شود روی مخارج دولت و کل اقتصاد را به نوسان میندازد.
نوفرستی ضمن بیان اینکه باید فکری برای منتقل نشدن نوسان به اقتصاد داخلی شود، گفت: چیزی شبیه به صندوق ذخیرۀ ارزی ایجاد شود که درآمدهای نفتی وارد آن شود ولی خروجی ثابتی داشته باشد که به عنوان درآمد نفتی در اختیار دولت قرار بگیرد. یا فرض کنید در ارتباط با تحریم ها، ما شرکای تجاری متعدد داشته باشیم، که اگر جایی ما را تحریم کرد، چندین جای دیگر داشته باشیم تا لطمۀ زیادی نبینیم. هر کدام از این مواردی که فکر می کنیم در آینده ممکن است به عنوان یک خطر، اقتصاد کشور را تهدید بکند، از الان فکر بکنیم که چه سازکاری را می توانیم درست کنیم تا کمترین ضربه را ببینیم.
وی در پاسخ به این سوال که ارگان های دولتی چقدر اقتصاد مقاومتی را درست فهمیده و اجرا کرده اند و جامعۀ علمی کشور چقدر با این مفهوم قرابت پیدا کرده است، گفت: نظر یکسانی درمورد مفهوم اقتصاد مقاومتی وجود ندارد، شاید جمع زیادی هستند که تصور می کنند اگر چنانچه ما تورم را مهار بکنیم و رشد اقتصادی و بهره وری را سعی کنیم افزایش بدهیم، در راستای اقتصاد مقاومتی حرکت کرده ایم. هرچند که هر کدام از این کارها را انجام دهیم، زمینه سازی برای پیاده کردن اقتصاد مقاومتی در آینده می شود ولی این در چارچوب بحث اقتصاد مقاومتی نیست.
این استاد دانشگاه با اشاره به نبود تفاهم روی مفهوم اقتصاد مقاومتی، افزود: این خود بر روی سیاست گذاری هایی که باید انجام بشود و قدم هایی که باید برداشته شود، مشکل زاست. ارگان های دولتی هم عمدتا سعی می کنند که معضلات مبتلابه کنونی خوشان را حل کنند و به نظر من فرصت مغتنمی است که اتفاق افتاده و ما باید به هر حال این مشکل را حل بکنیم و این حرکتی که در ارگان های دولتی و سازمان ها صورت گرفته را باید به فال نیک گرفت که ان شاء الله در آن مسیر حرکت شود و معضلات حل شوند، بعدا یک فراغتی پیدا کنیم که نسبت به مسائل آینده فکر کنیم.
وی اقتصاد مقاومتی را به عنوان یک پیوست برای همه مسائل کشور دانست و گفت: بایستی اقتصاد مقاومتی را به عنوان یک قید بر روی تصمیم گیری ها و تخصیص منابع خود در نظر بگیریم. داشتن یک اقتصاد مقاوم هزینه دارد و در اقتصاد مقاومتی با منابع محدودی که داریم، بایستی تحلیل هزینه و فایده را انجام دهیم. به این معنی که احتمال خطر و مشکل چقدر است و هزینه های ما چقدر و با توجه به محتمل بودن خطر، تخصیص منابع را انجام دهیم. برای مثال در تحلیل هزینه و فایده در خودرو، تصمیم به گذاشتن یک تایر زاپاس در خودرو می گذاریم چراکه احتمال پنچر شدن دو تایر به طور همزمان، بسیار پایین است.
نوفرستی، اصلاح الگوی مصرف را به عنوان یک عنصر فرهنگی در پیشرفت اقتصاد دانست و گفت: اقتصاد مقاومتی طبیعتا نیازمند سرمایه گذاری بیشتر است و این قضیه با الگوی مصرف سابق امکان پذیر نخواهد بود، بنابراین بایستی در الگوی مصرف مردم، اصلاحاتی انجام شود که بتوان با آن به سرمایه گذاری بیشتری انجام داد.
وی در پایان، درباره تاثیر متقابل جامعه و مردم در حوزه اقتصاد گفت: یک اقتصاد مقاوم در درجه اول نیازمند یک مردم مقاوم است که در شرایط سخت و دشوار، مردم از این نظام حمایت کنند. در صورتی که فساد در جامعه کمتر شود و قوانین مرتبط با فساد و پولشویی در جامعه به صورت کامل اجرا شود، مردم رضایت خاطر بیشتری خواهند داشت برای کمک به نظام اقتصادی.
