به گزارش مسیر اقتصاد یکی از مهم ترین فاکتورهای قدرت هر کشور، پیشرفت در حوزه های مختلف علمی است. قدرت علمی می تواند متضمن پیشرفت کشورها در حوزه قدرت نظامی، پزشکی، اقتصادی و … باشد. از این رو کشورهای مختلف جهان رقابت تنگاتنگی را در حوزه رتبه علمی با یکدیگر داشته اند.
برای رتبه بندی کشورها نیاز به یک سری شاخص عددی وجود دارد و از طرفی سازمان و نهادی باید متولی رتبه بندی کشورها براساس این شاخص ها و آمارهای موجود باشد. رتبه بندی علمی کشورها براساس نظام های رتبه بندی مختلفی انجام می شود که یکی از معتبر ترین آن ها «نظام رتبه بندی سایمگو» است.
نظام رتبه بندی علمی سایمگو
نظام رتبه بندی علمی سایمگو در ابتدا توسط یک گروه پزشکی علمی در دانشگاه گرانادا اسپانیا پایه گذاری شد؛ که براساس تعداد مقالات علمی مؤسسات آموزش عالی کشورهای مختلف، موجود در بانک اطلاعاتی اسکوپوس، آن‌ها را ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کند.
این رتبه بندی یکی از جدیدترین و جامع‌ترین نظام های رتبه بندی پژوهشی دانشگاه ها و موسسات پژوهش محور در جهان است. از ویژگی های این نظام رتبه بندی بروزرسانی روزانه و همچنین دسترسی آسان و رایگان به اطلاعات برای عموم مردم است.[۱]
سایمگو رتبه بندی کشورها را بر اساس چند شاخص زیر انجام می دهد:
- تاثیر نرمال سازی شده تحقیقات (NI)
- اختصاصی تحقیقات (Spec)
- نرخ برتری (Exc)
- مقالات با کیفیت بالا (۱ Q)
- تعداد مقالات (O)
- درصد مقالات دارای همکاریهای بین المللی (IC)
- داشتن نقش رهبری در تولیدات علمی (Leadership)
صعود ۳۱ پله ای رتبه علمی ایران در ۲۲ سال
اطلاعات ارائه شده در سایت سایمگو مربوط به سال ۱۹۹۶ به بعد است. براساس رتبه بندی این نهاد، رتبه علمی ایران در جهان از سال ۱۹۹۶ تا کنون همواره روند صعودی داشته و این کشور در سال های اخیر به جمع برترین کشورهای جهان از نظر علمی پیوسته است.
رتبه علمی ایران در سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۵) در جهان ۵۳ بوده که این رتبه در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) به ۱۶ رسیده است. در واقع جایگاه علمی ایران در جهان، طی ۲۲ سال، ۳۱ پله صعود را تجربه نموده است.
براساس گزارش سایمگو عمده مقالات علمی ارائه شده در ایران در موضوعات پزشکی و مهندسی بوده و پس از آن ها، علوم زیستی و کشاورزی، بیوشیمی، ژنتیک و زیست مولکولی، شیمی، مهندسی شیمی، علوم کامپیوتر، علم مواد، ریاضیات، فیزیک و نجوم بیشترین مقالات را به خود اختصاص داده اند. [۲]
ایران، پیشتاز علمی در منطقه خاورمیانه
براساس گزارش سال ۲۰۱۸، ایران رتبه اول علمی را در منطقه خاور میانه داراست. پس از ایران ترکیه و عربستان سعودی درجایگاه های دوم و سوم قرار دارند.
لازم به ذکر است که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ رتبه اول علمی در منطقه به ترکیه تعلق گرفته و از ۲۰۱۰ تا کنون ایران همواره رتبه اول منطقه را به خود اختصاص داده است. [۳]
امید به آینده علمی کشور در پرتو شواهد و واقعیات
سوالی که همواره در مورد حوزه های مختلف پیشرفت در کشور مطرح است، چگونگی آینده کشور در این حوزه هاست. از طرفی به نظر می رسد بهترین راه پیش بینی آینده، اطلاع از وضع موجود و مهم تر از آن، مسیر طی شده تا کنون است.
چنان که بررسی شد، در حوزه علمی ایران همواره در حال پیشرفت و ارتقای رتبه جهانی خود بوده است. از طرفی ساختار هایی برای تحقق پیشتازی علمی جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر توسعه یافته که تا چند سال قبل وجود نداشتند، نظیر شرکت های دانش بنیان و مراکز رشد دانشگاهی؛ از این رو در نگاهی مبتنی بر شواهد می توان آینده علمی کشور را براساس مسیر طی شده تا کنون، روشن و امیدوار کننده ترسیم نمود.
پیشرفت علمی، مقدمه پیشتازی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی
با وجود اهمیت زیاد پیشرفت علمی، اما نمی توان آن را به خودی خود هدف نهایی دانست. پیشرفت علمی در صورتی ارزشمند است که موجب توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور گردد. تحقق این هدف در گرو ارتباط موثر صنایع و حوزه های عملیاتی در علوم مختلف با دانشگاه ها و مراکز آموزشی، اصلاح برخی سیاست گذاری ها جهت برداشتن موانع از مسیر پیشرفت عملی و … است.
بنابراین لازم است مسئولین و سیاستگذاران کشور به پیشرفت علمی قانع نشده و آن را مقدمه ای برای توسعه همه جانبه کشور بدانند.
پینوشت:
[۱] سایت موسسه اشراق، yon.ir/VAVvB
[۲] سایت سایمگو، yon.ir/8qnSC
[۳] سایت سایمگو، yon.ir/3Y818
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
