به گزارش مسیر اقتصاد کرواسی کشوری اروپایی با جمعیت ۴ میلیون نفری است که می توان گفت نسبت به بسیاری کشورهای دیگر صدمات بیشتری را در اثر بحران جمعیتی متحمل شده است. در سال ۱۹۵۵ جمعیت کرواسی ۴ میلیون نفر بوده است و در سال های بعد این میزان افزایش یافته و در سال ۱۹۹۰ به مرز جمعیت ۴.۸ میلیون نفری می رسد. پس از آن رشد جمعیت این کشور منفی شده و جمعیت کاهش یافته تا امروز به ۴.۱۴ میلیون نفر رسیده است.
نرخ باروری کرواسی در این بازه زمانی از ۲.۷۳ به ۱.۴۸ رسیده و هم اکنون کمتر از حد جانشینی است. این مساله نشان دهنده تداوم بحران جمعیت در این کشور است. میانگین سنی مردم کرواسی در بازه مذکور از ۲۸ سال به حدود ۴۳ سال رسیده و براساس پیش بینی پایگاه اطلاعاتی worldometers، همچنان افزایش خواهد یافت تا در سال ۲۰۵۰ به نزدیک ۵۰ سال برسد. میانگین سنی که نه تنها در اتحادیه اروپا بلکه در جهان کم سابقه است.
بی حاصلی سیاست های جمعیتی در اثر عدم همکاری همه دستگاه ها
جمعیت و مشکلات جمعیتی موضوع داغ بحث های سیاسی مردم کرواسی است. از سال ۱۹۹۵ تا کنون، کرواسی رسما سه سند تحول با موضوع افزایش زاد و ولد تدوین کرده اما اکثر سیاست های موجود در این اسناد هرگز به طور کامل اجرا نشده و اجرای همه آن ها به وزارت خانواده محول شده است.
در سال ۲۰۰۷، وزارت خانواده چند سیاست جمعیتی از جمله تعیین مزایای باروری، کمک هزینه ها و مزایای ویژه برای فرزندان سوم و چهارم و … را اجرا نمود که تاثیرات مثبت آن بر وضعیت جمعیتی کشور نمایان شد.
اما در فضای سیاسی کشور اقدامات جمعیتی وزارت خانواده توسط سایر نهاد ها و وزارتخانه ها دنبال نشد؛ خصوصا با وقوع بحران اقتصادی تقریبا همه سیاست های تشویقی متوقف شدند.
برخی اقدامات انجام شده
با وجود کاستی های موجود نمی توان از ابعاد مثبت این سیاست ها نیز غافل شد. از جمله این سیاست ها کاهش مالیات ها برای کودکانی که با پدر و مادر خود زندگی می کنند و افزایش مزایای مرخصی فرزندآوری برای خانوار های کم درآمد یا بیکار است.
در آینده باید مزایای بیشتری برای خانواده های پر درآمد در نظر گرفته شود چرا که آن ها سهم بیشتری از خدمات و امکانات مربوط به نظام سلامت می پردازند و بخشی از هزینه های سیاست های جمعیتی نیز از این محل تامین می شود.
لزوم چاره جویی پیش از وقوع بحران جمعیتی
کرواسی کشوری کوچک با ظرفیت مالی محدود است و منابع محدود باید هوشمندانه مدیریت شوند. قطعا پیش گیری از مشکل و بحران جمعیتی به مراتب هزینه کمتری نسبت به مقابله با بحران ایجاد شده دارد. یکی از راه های جلوگیری از مشکل جمعیتی این است که با اتخاذ و اجرای سیاست های لازم بتوان کاری کرد تا مردم کرواسی به تولید و پرورش کودکان ترغیب شوند.
«اصلاح فرهنگی» پیش نیاز موفقیت سیاست‌های جمعیتی
در نهایت جامعه، دولت و نظام کسب و کار باید با نیازهای خانواده ها تطبیق داده شود. بهبود وضعیت درآمدی فرزندان و خانواده ها در همه ایالت ها و استان ها باید به شکل قوانینی لازم الاجرا در آید.
با این حال باید توجه داشت که فرهنگ دوستدار خانواده اولین پیش شرط موفقیت در زمینه سیاست های جمعیتی است. لذا در این زمینه نیز باید برنامه ریزی های فرهنگی لازم انجام شود.
افزایش سواد و کاهش فرزندآوری
نکته قابل توجه در مساله فرزند آوری افزایش میزان سواد و تحصیلات مادران طی چند دهه گذشته در کشور کرواسی است. مادرانی که عمدتا به دلیل تحصیلات بالا ترجیح می دهند در شغلی غیر از خانه داری نیز فعالیت داشته باشند.
براساس آمار های سال ۲۰۱۱، حدود ۶۱ درصد مادران شاغل بوده و ۱۲ درصد آن ها محصل اند. شاغل بودن مادران تاثیر مستقیم منفی روی روند فرزندآوری آن ها دارد؛ این مساله نه تنها در کرواسی بلکه در تمام اتحادیه اروپا شایع شده است. در این کشور ها مادران مجبورند میان کار و خانواده یکی را انتخاب نمایند که در بسیاری موارد خانواده به حاشیه رانده می شود.
لزوم اتخاذ سیاست های متنوع برای اقشار مختلف مردم
کرواسی جامعه ای ناهمگون دارد و سیاست های خانواده و جمعیت در این کشور بر همه مردم تاثیر یکسانی ندارد. برخی با مشوق های مالی ترغیب می شوند، برخی براساس زیرساخت ها و امکانات مراقبت از کودکان و حتی برخی از مردم با هیچ مشوقی به این امر گرایش پیدا نمی کنند. به هر حال، برای پایه گذاری سیاست های بهینه جمعیتی نیاز است تا جامعه متکثر کشور با علایق و سلیقه های مختلف در نظر گرفته شوند.
منابع:
پایگاه اطلاعاتی yon.ir/3c4Qm ،worldometers
سایت yon.ir/JRo1K ،Liberty
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
