مسیر اقتصاد/ افزایش یکسان تعرفه گاز برای کلیه مشترکین، روند نادرستی است که در طی سال های اخیر توسط دولت پی‌گرفته شده است. عدم ارزان فروشی گاز و افزایش قیمت گاز روند درستی است، اما می‌بایست این افزایش قیمت از مشترکین پرمصرف آغاز شود.
مصوبه ۲۷ اسفندماه ۱۳۹۶ هیأت وزیران در خصوص «افزایش قیمت عرضه هر متر مکعب گاز طبیعی» توسط معاون اول رییس جمهور در ۲۹ خرداد ۱۳۹۷ ابلاغ شد. طبق این مصوبه، قیمت عرضه هر متر مکعب گاز طبیعی برای کلیه مشترکان خانگی چه در ماههای گرم سال و چه در ماههای سرد سال، ۱۵ درصد افزایش می یابد[[۱]].
ارزان فروشی گاز به مشترکین خانگی
با توجه به قیمت گاز صادراتی به ترکیه، عراق و پاکستان (۴۰ الی ۵۰ سنت) و قیمت گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها (۵ الی ۱۰ سنت) و قیمت گاز خانگی کشورهای خارجی (۲۰ الی ۳۰ سنت)، می‌توان قیمت آزاد هر متر مکعب گاز را به طور متوسط ۲۰ سنت (۰.۲ دلار) در نظر گرفت.
اگر قیمت دلار ۴۲۰۰ تومان در نظر گرفته شود، بنابراین قیمت آزاد هر مترمکعب گاز ۸۴۰ تومان بدست می‌آید. این درحالیست که حتی پرمصرف‌ترین مشترکین گاز خانگی به طور میانگین حداکثر ۲۱۷ تومان برای هر مترمکعب گاز می پردازند.
این ارزان فروشی گاز به مشترکین خانگی باعث مصرف غیر بهینه و هدر دادن منابع ملی می‌شود؛ این درحالی‌است که می‌توان از این منابع گازی برای پتروشیمی، صادرات و صنایع استفاده کرد.
باید قیمت پرداختی توسط مشترکین خانگی افزایش یابد اما این افزایش قیمت می‌بایست برای مشترکین پرمصرف باشد و از مشترکین کم‌مصرف که الگوی مصرف را رعایت می‌کنند، حمایت شود.
مشترکین پرمصرف گاز سالانه ۹ میلیون تومان یارانه پنهان می‌گیرند/ سهم کم‌مصرف‌ها فقط ۹۰۰ هزار تومان
افزایش ۲۰ درصدی قیمت گاز برای پرمصرف ها
افزایش ۱۵ درصدی قیمت عرضه هر متر مکعب گاز طبیعی توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد؛ پرواضح است که این مصوبه باعث افزایش ۱۵ درصدی درآمد دولت از این محل می‌شود.
در بین ۲۶ میلیون مشترک گاز خانگی[[۲]]، حدودا ۷۵ درصد مشترکین کمتر از ۶۰۰ مترمکعب در ماه مصرف می کنند. لذا با توجه به تقسیمات کنونی پله‌ها، مصرف ۶۰۰ مترمکعب در ماه را می توان به عنوان الگوی مصرف در نظر گرفت.
به عبارت دیگر می‌توان گفت ۷۵ درصد مردم جزو مشترکینی هستند که الگوی مصرف را رعایت کرده و ۲۵ درصد مردم پرمصرف محسوب می شوند و الگوی مصرف را رعایت نمی‌کنند.
دولت اگر به جای افزایش ۱۵ درصدی قیمت گاز کل مشترکین، تعرفه مشترکین پرمصرف را ۲۰ درصد افزایش دهد و قیمت گاز مشترکینی که الگوی مصرف را رعایت کرده‌اند را افزایش ندهد، همان افزایش درآمد ۱۵ درصدی تعرفه‌های گاز را بدست می‌آورد.
در واقع با این کار همان میزان درآمد برای دولت حاصل شده، مشترکین پرمصرف به رعایت الگوی مصرف ترغیب شده و عدالت نیز در توزیع منابع ملی اجرا می‌شود.
قیمت پایین گاز برای مشترکین پر مصرف، انگیزه‌های اقتصادی را برای مدیریت مصرف از بین می‌برد. از سوی دیگر پایین بودن قیمت گاز برای مشترکین پرمصرف موجب شده است که گاز را به صورت بهینه مصرف نکنند و تشویق به رعایت الگوی مصرف نشوند که از این محل، دولت هزینه های زیادی را متحمل می شود و از منافع گاز در سایر صنایع، پتروشیمی و صادرات بی‌بهره می‌ماند.
افزایش غیرهدفمند تعرفه گاز و عدم کاهش مصرف
در طول سال های اخیر شاهد افزایش تعرفه‌های مصرف گاز بوده‌ایم. قیمت گاز بخش خانگی کشور در سال ۱۳۹۳ به میزان ۲۰ درصد و در سال ۱۳۹۴ به میزان ۱۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت. امسال نیز افزایش ۱۵ درصدی را شاهد هستیم.
از سوی دیگر در بخش صنعتی، یک مرتبه افزایش قیمت از سال ۱۳۹۲ به ۱۳۹۳ به میزان ۴۲ درصد برای صنایع کوچک و بزرگ رخ داده و در فصول گرم نیز یک مرتبه افزایش قیمت به میزان ۵۰ درصد از سال ۱۳۹۴ به ۱۳۹۵ برای صنایع کوچک رخ داد.
نکته قابل توجه آن است که این افزایش تعرفه‌های گاز بخش خانگی به صورت یکسان برای تمامی پله‌های تعرفه‌ای اعمال شده و تفاوتی بین مشترکین پرمصرف و کم‌مصرف در نظر گرفته نشده است و عامل بازدارنده برای مشترکین پرمصرف نبوده است.
اما اگر افزایش قیمت و آزادسازی قیمت از مشترکین پرمصرف آغاز شود، باعث بازدارندگی بیشتر از مصرف غیر بهینه و کاهش توزیع ناعادلانه منابع ملی و امکان دسترسی بیشتر و ارزان‌تر صنابع و بخش تولید به گاز می‌شود.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری فارس
[۲] شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی
