به گزارش مسیر اقتصاد در دیدار اخیر رؤسای جمهور ایران و ترکیه بر استفاده از ارزهای ملی جهت تجارت و تبادلات با یکدیگر تأکید شد؛ چند روز پس از این دیدار نیز رؤسای کل بانک مرکزی ایران و بانک مرکزی ترکیه اقدام به امضای پیمان پولی دوجانبه به منظور تحقق هدف استفاده از ارزهای ملی در تجارت با یکدیگر نمودند.
با این حال، روز شنبه ۲۴ مهر روزنامه «گسترش تجارت» ضمن ارائه توضیحاتی پیرامون انعقاد پیمان پولی دوجانبه میان ایران و ترکیه، امکان حذف دلار از مبادلات بین المللی را دور از واقعیت دانسته و «غیر ممکن» تلقی نمود.
حذف دلار از مبادلات تجاری امکانپذیر است
در قسمتی از یادداشت منتشر شده توسط این روزنامه آمده است: «اما به راستی حذف دلار از مبادلات اقتصادی کشورهای جهان میسر است و تحقق این موضوع چقدر به واقعیت نزدیک است؟ به عقیده برخی از تحلیلگران اقتصادی از آنجا که حجم قابل‌توجهی از ذخایر ارزی کشور دلار است بنابراین موضوع حذف دلار از مبادلات تجاری در کوتاه مدت ممکن مطلوب نیست»
در پاسخ به این اظهارنظر باید گفت که موضوع کنار گذاشتن دلار در بعد بین المللی، روند فزاینده ای داشته و از اهمیت استراتژیک بالایی برای کشورها برخوردار است؛ کشورهای زیادی در حال تلاش برای استفاده از ارزهای ملی خود در تجارت با یکدیگر هستند و در این زمینه نیز موفق بوده اند.
به عنوان نمونه می توان به انعقاد بیش از ۵۵ پیمان پولی دوجانبه میان کشورها اشاره نمود که هر سال نیز تمدید و حجم ارزشی آن افزایش میابد.
همچنین کشورهای مختلفی از قبیل چین و روسیه از چندین سال قبل شروع به تعویض ذخایر دلاری خود با طلا و ارزهای ملی جایگزین دلار نموده اند و روند کنار گذاشتن دلار از ذخایر ارزی این کشورها با سرعت فزاینده ای ادامه دارد. بانک های مرکزی در دیگر کشورها نیز همین روند را دنبال می کنند و این باعث افزایش تقاضای طلا در سال های اخیر شده است.
در واقع اینکه تصور شود چون «حجم قابل توجهی از ذخایر» در حال حاضر دلاری است و لذا امکان حذف این ارز از مبادلات جهانی وجود دارد، در شرایطی که ارزهای متعدد جهانی، پول های الکترونیکی و ذخایری چون طلا وجود دارد، تصوری اشتباه است.
بیش از ۶۰ درصد تجارت ایران با ۱۶ کشور است
در قسمت دیگری از یادداشت این روزنامه عنوان شده است که «در نهایت باید به این نکته هم توجه داشت که تنوع شریکان تجاری ایران حذف یکباره دلار از مبادلات اقتصادی را غیرممکن می‌کند»
در بحث تنوع شرکای تجاری، نمونه مثال زدنی کشور چین است که اقدام به انعقاد بیش از ۳۵ پیمان پولی با شرکای تجاری خود نموده است. این کشور توانسته با تمامی این کشورها پیمان پولی منعقد نموده و حتی برای بار چندم و با مبلغ بالاتر نیز آن را تمدید نماید.
در ایران اما کار ساده تر است. کشورهای اصلی طرف تجاری ایران حدود ۱۶ کشور هستند که اگر با این کشورها پیمان پولی دوجانبه منعقد شود، بیش از ۶۰ درصد از تجارت کشور به صورت دوجانبه و بیش از ۸۰ درصد به صورت چند جانبه قابل تسویه بوده و نیازی به دلار و یورو ندارد.
قطعا حذف دلار از مبادلات اقتصادی به یکباره امکانپذیر نیست و یک روند را می طلبد اما این روند در صورتی که بانک مرکزی عزم جدی داشته باشد، به سرعت تکمیل می شود و مانعی بر سر راه آن وجود ندارد.
لزوم حمایت از اقدامات دولت و بانک مرکزی در استفاده از ارزهای ملی در تجارت
طی سال های اخیر، حجم دلار از مبادلات ایران کاهش یافته و به سمت یورو حرکت کرده است. لذا زمانی که صحبت از استفاده از ارزهای ملی در تجارت می شود، نه تنها دلار بلکه یورو نیز منظور بوده و همچنین، زیرساخت های استفاده از این ارزها مانند سوئیفت نیز مورد توجه است. لذا قدم بعدی در تکمیل استفاده از ارزهای ملی در تجارت، استفاده از زیرساخت های دوجانبه مانند سیستم جایگزین سوئیفت است که این نیز توسط کشورهای مختلف در حال حاضر طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد.
در پایان باید گفت با نگاه به شرایط حال حاضر کشور و اقتصاد جهانی، حذف سلطه سیاسی و اقتصادی دلار و یورو و زیرساخت های آن از تجارت که امکان تحریم و فشار به ایران را برای کشورهای متخاصم فراهم می کند ضروری است و از انتظار می رود که رسانه ها نیز با دقت بیشتری در این زمینه اقدام به انتشار مطالب نمایند.
در این شرایط به نظر می رسد رویکرد مطلوب رسانه ای، حمایت از اقدامات دولت و بانک مرکزی در استفاده از ارزهای ملی در تجارت و مطالبه از این نهادها برای گسترش این نوع اقدامات است.
