مسیراقتصاد/ انواع الگوهای کشاورزی قراردادی با توجه به مزایای مختلفی که در افزایش درآمد طرفین و تعادل عرضه و تقاضای بازار دارند، نقش مهمی در توسعه کشاورزی و تجارت محصولات کشاورزی ایفا می‌کنند. از سوی دیگر دولتها می‌توانند با سیاست‌ها و برنامه‌های مناسب این الگوها را ترویج کرده و مشکلات مرتبط با آنها را مدیریت کنند تا به توسعه پایدار کشاورزی و اقتصاد مناطق روستایی کمک کنند.
دولت، تسهیل‌گر توسعه کشاورزی قراردادی
تسهیل‌گری یکی از مهم‌ترین نقش‌های دولت در کشاورزی قراردادی است. این نقش شامل فعالیت‌های مختلفی می‌شود که به منظور ایجاد بستری مناسب برای انعقاد و اجرای قراردادها بین کشاورزان و طرف‌های تقاضا انجام می‌شود؛ همچنین دولت می‌تواند با تنظیم بازار و ایجاد شرایط مناسب برای خرید و فروش محصولات کشاورزی، به حفظ پایداری قراردادها و جلب سرمایه‌گذاری در کشاورزی قراردادی کمک کند.
سایر نقش‌هایی که دولت می‌تواند در این زمینه انجام دهد شامل موارد زیر است:
- ایجاد سامانه‌های الکترونیکی برای ثبت و مدیریت قراردادها: این سامانه‌ها می‌توانند به کشاورزان و طرف‌های تقاضا در یافتن یکدیگر، مذاکره و انعقاد قرارداد و همچنین مدیریت و نظارت بر اجرای قرارداد کمک کنند.
- ارائه خدمات مشاوره‌ای و حقوقی به طرفین قرارداد: این خدمات می‌توانند به طرفین قرارداد در درک بهتر مفاد قرارداد، حقوق و تعهدات خود و همچنین حل و فصل اختلافات احتمالی کمک کنند.
- تسهیل فرآیند انعقاد قرارداد: دولتها می‌توانند با ارائه فرمت‌های استاندارد قرارداد و همچنین خدمات داوری و میانجیگری، فرآیند انعقاد قرارداد بین کشاورزان و طرف‌های تقاضا را تسهیل کنند و با حمایت از تشکل‌های کشاورزی، به آنها در تقویت توان چانه زنی کمک کنند.
- آموزش و ترویج فرهنگ کشاورزی قراردادی: دولتها می‌توانند با برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌های تخصصی و همچنین انتشار نشریات و مواد آموزشی، به کشاورزان در زمینه آشنایی با مزایا و نحوه اجرای کشاورزی قراردادی آموزش دهند و با استفاده از رسانه‌های مختلف مانند صدا و سیما و فضای مجازی، به ترویج فرهنگ کشاورزی قراردادی و جلب مشارکت فعال بخش خصوصی در این زمینه بپردازند.
نقش شرکت‌های دولتی در تسهیل ورود بخش خصوصی
نقش شرکت‌های دولتی در کشاورزی قراردادی می‌تواند به توسعه این نظام در کشور کمک کند. با این حال، لازم است که این شرکت‌ها متناسب با وضعیت بازار و شرایط هرکدام از زنجیره‌های تولید محصولات کشاورزی، استراتژی مناسبی داشته باشند تا آسیبی به فعالیت‌های اقتصادی بازیگران مختلف زنجیره وارد نشود.
با انعقاد قرارداد بین کشاورزان و طرف‌های تقاضا در کشاورزی قراردادی، می‌توان پیش‌بینی دقیق‌تری از میزان تولید محصولات کشاورزی داشت. این موضوع به دولتها در برنامه ریزی برای میزان توزیع حمایت‌های یارانه‌ای و تجارت محصولات کشاورزی و همچنین تنظیم قیمت‌ها کمک می‌کند.
در حال حاضر شرکت‌های ذیل وزارت جهاد کشاورزی شامل شرکت بازرگانی دولتی ایران، شرکت پشتیبانی امور دام، شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، سازمان تعاون روستایی ایران و… هرکدام وظایف مختلفی در جهت تنظیم بازار محصولات کشاورزی ایفا می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرکت‌ها بجز در برخی از موارد محدود، اقدام خاصی برای تولید و کشاورزی قراردادی با کشاورزان ندارند و عموما در مواقع بحران صرفا اقدام به خرید توافقی محصولات کشاورزان می‌کنند.
اقدامات جدید وزارت جهاد کشاورزی در توسعه کشاورزی قراردادی
از سال ۱۴۰۰ و با روی کار آمدن دولت سیزدهم، وزارت جهاد کشاورزی به منظور اجرای کشاورزی قراردادی اقدامات مختلفی را در دستور کار قرار داده است. این اقدامات در محصولات اساسی نظیر گندم، جو، دانه های روغنی، برنج و گوشت قرمز و در محصولات غیراساسی شامل پسته، زعفران، گوجه فرنگی، گیاهان دارویی و… بوده است.
هرچند گزارش‌های دقیق و جامعی از شیوه و نحوه نتایج بسیاری از اقدامات این وزارتخانه در حوزه کشاورزی قراردادی منتشر نشده است، اما اقدام این وزارتخانه در توسعه این الگوی کشاورزی و اتصال زنجیره‌های ارزش و صنایع تبدیلی و تکمیلی به مزارع کشاورزی، اثرات مثبتی در اجرای برنامه‌های الگوی کشت، افزایش بهره وری تولید، کاهش ضایعات کشاورزی، بهبود شرایط سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی و… خواهد داشت.
منبع:
گزارش پژوهشی،۱۴۰۲:ارزیابی سند کشاورزی قراردادی گندم و تامین مالی زنجیره‌ای تولید
انتهای پیام/ کشاورزی
