دکتر عالمی، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس جمعیت، در گفتگو با مسیر اقتصاد در تشریح چگونگی تغییر نگاه به جمعیت در کشور از تولید کننده به مصرف کننده، گفت: این مساله بیش از آن که ارتباطی به نرخ باروری داشته باشد، یک بحث توسعه ای است. اگر سیاست های درستی در کشور اتخاذ شود می توان از نیروی کار جوان به عنوان نیروی کار مولد استفاده نمود. عده‌ای جمعیت را تهدید تلقی می‌کنند و جمعیت بیشتر را به معنای مصرف بیشتر می‌دانند؛ در حالیکه اگر سن فعالیت را تا ۶۵ سالگی در نظر بگیریم، دو سوم عمر هر انسان(۱۸ تا ۶۵ سالگی) عمر تولید بوده و یک سومش(۰ تا ۱۸ سالگی و بالاتر از ۶۵ سالگی) عمر مصرف است. لذا هرچه جمعیت بیشتر شود، به طور طبیعی امکان تولید بیشتر خواهد شد. این پتانسیلی است که در صورت ایجاد زیرساختها و اتخاذ سیاستهای لازم میتواند بالفعل شود.
چرا کشور در دهه ۶۰ به کنترل جمعیت روی‌آورد؟
این کارشناس جمعیت در تبین دلیل اتخاذ سیاست های کنترل جمعیت در دهه ۶۰ توضیح داد: در اواخر جنگ تحمیلی شرایط ویژه آن زمان، شکست هایی که در سال های آخر جنگ بر ایران وارد شده بود، ویرانی های ناشی از جنگ و مشکلات اقتصادی گریبان‌گیر مردم، فشارهای زیادی را به مردم و مسئولین وارد نموده بود. در این دوران، تامین هزینه‌های جنگ و شرایط سخت اقتصادی کشور در کنار موالید بالای دهه شصت که مدارس را پر کرده بود، نگرانی مسئولین برای مدیریت و تأمین جامعه را برانگیخت.
وی با اشاره به نامه آقای دکتر مرندی، که بعدها وزیر بهداشت زمان مرحوم آقای هاشمی شدند، به امام خمینی (ره)، گفت: ایشان در این نامه با تشریح شرایط کشور و ناتوانی در تامین امکانات لازم برای جمعیت فزاینده دهه ۶۰، بیان می دارد که باید نرخ باروری را پایین آورد. نرخ باروری کشور بعد از انقلاب اسلامی به بالاتر از ۶ رسیده بود. امام صراحتا موافقت خود را اعلام نکرد، اما با سکوت خود به نوعی مجوز این اقدام را صادر نمود.
کنترل جمعیت باید پس از رسیدن نرخ باروری به ۴ متوقف می‌شد
عالمی تصریح کرد: براساس برنامه اول توسعه که برای سال های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ نوشته شده بود، باید نرخ باروری کشور به ۴ می‌رسید. اما پس از اتمام برنامه اول توسعه، با توجه به امتداد برنامه‌های کنترل جمعیت نرخ باروری کشور همچنان رو به کاهش بوده و کسی اقدامی برای جلوگیری از این روند انجام نداد. همانطور که در برنامه اول توسعه بر این عدد تاکید شده بود، امروز نیز نرخ باروری کشور حداقل باید به این عدد برسد. گرچه امکاناتی که امروز کشور دارد، بسیار بیشتر از دهه شصت بوده و نرخ باروری بیش از آن زمان نیز قابل توصیه است.
تلاش‌های بین‌المللی علیه رشد جمعیتی ایران
وی پس از اشاره به اقدامات برخی مسئولین داخلی برای توقف روند رشد جمعیت، به تلاش‌های بین‌المللی نیز اشاره کرد و گفت: همزمان با اقدامات داخلی، تلاش های بین المللی نیز برای کاهش نرخ باروری کشورهای دارای منابع غنی زیرزمینی مانند کشورهای واقع در منطقه غرب آسیا همچون ایران در جریان بوده است.
وی در پایان افزود: کنفرانس بین‌المللی «جمعیت و توسعه» قاهره نمونه‌ای از این تلاش‌هاست. این کنفرانس که در سال ۱۹۹۴ میلادی (۱۳۷۳ شمسی) برگزار شد، در ظاهر ناظر به همه کشورهای جهان بود اما در عمل کشورهای معینی مانند کشورهای غرب آسیا مدنظر بودند؛ به طوریکه این کشورها را با هشدار نسبت به کمبود منابع در سطح جهان، به کنترل جمعیت تشویق می نمودند.
انتهای پیام/ فرهنگ و گفتمان
