به گزارش مسیر اقتصاد در سال‌های اخیر با افزایش روز افزون شمار خودروها و مشکلات ایجاد شده در زمینه آلودگی هوا، مصرف بالای بنزین و ترافیک در کلان شهرها، بحث اسقاط خودروهای فرسوده به‌صورت جدی مطرح شده است.
حتی اگر مصرف بالای بنزین و ترافیک نیز در نظر گرفته نشود، چالش آلودگی هوا موجب می شود هر ساله بر اساس آمار ۳۰۰۰ نفر در پایتخت جان خود را از دست بدهند.
۱ میلیون و ۲۵۰ هزار خودروی فرسوده در کشور وجود دارد
در کشورهای مختلف خودروهای بالای ۱۰ سال سن و یا هر خودرو با هر سنی که نتواند استانداردهای لازم مانند میزان آلایندگی، مصرف سوخت و … را داشته باشد، فرسوده محسوب می شود.
همچنین بر اساس مصوبه هیئت دولت در سال ۸۳، خودروی فرسوده به خودرویی که قابلیت حرکت داشته باشد و اصالت آن توسط راهنمایی و رانندگی احراز و دارای حداقل یکی از شرایط ذیل باشد اطلاق می‌گردد:
- عدم احراز شرایط معاینه فنی
- خودروی شخصی ۴ سیلندر و کمتر با حداقل عمر ۳۰ سال و بیش از ۴ سیلندر یا دو دیفرانسیل با حداقل عمر ۲۵
- خودروی عمومی با حداقل سن ۱۵ سال
- خودروی وانت بار با حداقل عمر ۲۰ سال
بنا بر تعاریف ارائه شده حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار خودروی فرسوده در کشور وجود دارد. همچنین حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار خودروی فرسوده در طول حدود ۱۰ سال اخیر اسقاط شده است.
افزایش اسقاط خودروهای فرسوده با مصوبات دولت
در سال ۹۰، هیئت وزیران طرحی را مصوب کرد که به موجب آن امکان استفاده از گواهی اسقاط همه خودروها فراهم و واردکنندگان باید با ارائه گواهی اسقاط، محصولات خود را وارد کشور کنند.
در سال ۹۰ اسقاط و استفاده از گواهی این خودروها تنها از طریق دولت امکان پذیر بود؛ با عملیاتی شدن این مصوبه در سال ۹۳، واردکنندگان خودرو موظف شدند ضمن اسقاط این خودروها از گواهی اسقاط آنها جهت واردات خودرو استفاده نمایند و بدون استفاده از دسترسی های دولتی، روند اسقاط خودروهای سنگین و نیمه سنگین اجرایی شد.
این طرح مشوق قابل توجهی برای دارندگان این نوع خودروهای فرسوده بود تا نسبت به اسقاط و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده خود اقدام نمایند.
هیئت دولت در راستای تکمیل مصوبه قبلی طرح جدیدی را تصویب نمود. براساس این مصوبه تمام واردکنندگان خودروها از ۲۶ تیر ۹۴ موظف شدند به جای پرداخت هزینه گواهی اسقاط خودرو، برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده به شرح زیر اقدام کنند:
| تعداد اسقاط خودرو | مصرف خودروی وارداتی |
| ۱ دستگاه | کمتر از ۶ لیتر |
| ۴ دستگاه | بیش از ۶ تا ۱۰ لیتر |
| ۶ دستگاه | بیش از ۱۰ لیتر |
لازم به ذکر است آمار اسقاط خودروهای فرسوده در سال ۹۳ حدود ۲۴۰ هزار خودرو بود که با اصلاح این مصوبه در سال ۹۴ این آمار به ۲۷۰ هزار خودرو در سال افزایش یافت.
گفتنی است این افزایش آمار اسقاط خودرو در سال گذشته نیز ادامه داشته است؛ بدین صورت که بیشترین آمار اسقاط در سال ۹۵ و ۳۷۰ هزار دستگاه خودرو بود.
همچنین بنا به گفته های رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور، بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته، در سال جاری معادل ۴۰۰ هزار گواهی اسقاط صادر می شود.
تکمیل مصوبات دولت برای افزایش اسقاط خودرو
در ابتدای سال جاری برای تکمیل مصوبات قبلی، طرح جدیدی در هیئت دولت تصویب شد که تمرکز اصلی آن روی کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا بود؛ بدین ترتیب که خودروسازان ملزم شدند به ازای تولید خودروهایی که مصرف سوخت آن ها کمتر است، تعداد کمتری خودرو اسقاط و در ازای تولید خودروهایی که مصرف سوخت آنها بیشتر است و تأثیر بیشتری در افزایش آلودگی دارند، خودروهای بیشتری اسقاط کنند.
در این مصوبه بنا بر این بود که خودروسازان داخلی از امسال به ازای تولید خودرو با مصرف سوخت ۵/۸ لیتر به بالا یک خودرو فرسوده اسقاط کنند. همچنین از سال بعد میزان مصرف سوخت خودروی تولیدی برای اسقاط خودرو فرسوده به ۸ لیتر کاهش یابد.
با اعمال این مصوبه پیش بینی می شد از طرفی اسقاط خودروهای فرسوده روند افزایشی به خود بگیرد و از طرف دیگر کیفیت تکنولوژی سوخت خودروسازان بهبود یابد.
حذف مصوبه جدید اسقاط خودرو نیازمند تجدیدنظر
با این وجود در ۱۸ مهرماه ۹۶، هیئت دولت با درخواست شریعتمداری برای لغو این مصوبه کارآمد موافقت کرد. با لغو این مصوبه محدودیت شماره‌گذاری خودروهای با مصرف سوخت بیش از ۸.۵ لیتر رفع شد و دولت اجازه تولید محصولات بی کیفیت را به خودروسازان داد.
به گفته نمایندگان مجلس، این اقدام منجر به افزایش آلودگی هوا و تولید خودروهای بی کیفیت و با مصرف بالا می شود و ضروری است دولت این تصمیم خود را تغییر دهد.
