سید محمدرضا موسوی کارشناس حوزه ارز با اشاره به عوامل بی‌ثباتی در بازار ارز در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: عوامل بی‌ثباتی در بازار ارز به دو دسته تقسیم می‌شود؛ یک دسته به عنوان عوامل اصلی و بنیادینی هستند که از عوامل ریشه‌ای بی‌ثباتی در بازار ارز هستند و اصل قضیه مسئله ارز به این موضوع برمی‌گردد، یکسری نیز جزء عوامل هیجانی، سیاسی و روانی هستند که بر عوامل اصلی و بنیادین که مهمترین آن ناترازی منابع و مصارف ارزی است، سوار می‌شوند.
تقاضای بالای بازار غیررسمی، اجازه ثبات نرخ ارز را نمی‌دهد
وی با اشاره به اینکه مجموع منابع ارزی کشور بیشتر از مصارف ارزی است، افزود: ترکیب صادرات و واردات کشور و مقاصد صادراتی و مبادی وارداتی کشور و نوع ارزی که از صادرات می‌گیریم و نوع ارزی که در واردات به آن نیاز داریم با یکدیگر به طور کامل تطابق ندارند.
موسوی ادامه داد: به طوری که در شرایط فعلی برای واردات عمدتا وابسته به درهم امارات هستیم اما صادرات کشور بیشتر با یوآن چین است. این مسئله باعث می‌شود یه قسمت از واردکنندگان نتوانند در سامانه‌ی نیما که سامانه‌ی رسمی بازار رسمی معامله‌ی ارز صادرکننده و واردکننده است، ارز خودشان را تامین کنند و به ناچار از بازار غیررسمی تامین می‌کنند که در این حالت یک فشاری نیز به بازار غیررسمی وارد می‌شود و نرخ‌ها بالا می‌رود.
این کارشناس حوزه ارز اظهار داشت: مسئله افزایش نرخ ارز فقط به این نکته مربوط نمی‌شود بلکه خود سامانه نیما هم یک سری مشکلات، اختلال‌ها و نارسایی‌هایی دارد که باعث می‌شود که همه‌ی تقاضاها نتواند در آنجا تامین شود و در نتیجه به سمت بازار غیررسمی سوق داده می‌شود و نرخ را بالا می‌برد که این موارد جز عوامل اصلی افزایش نرخ ارز است.
تحولات اصلی بی‌ثباتی در بازار ارز مربوط به بازار غیررسمی است
موسوی با اشاره به وجود عوامل هیجانی و سیاسی در خصوص نرخ ارز گفت: در قسمت عوامل روانی و هیجانات یک بحثی به اسم انتظارات تورمی وجود دارد که وقتی خیلی از فعالان اقتصادی و مردم تصورشان و چشم‌اندازشان از آینده این باشد که در آینده تورم بالاتر خواهد رفت، برای حفظ ارزش دارایی‌های سرمایه‌ای خود به سمت خرید ارز روی می‌آورند تا از این طریق بتوانند کاهش ارزش پول ملی را جبران کنند.
وی همچنین بیان داشت: یکسری نیز واقعا دلال حرفه‌ای بازار ارز هستند یعنی کارشان این است که در قیمت‌های پایین بخرند و در قیمت‌های بالا بفروشند. این افراد در واقع وقتی می‌بینند فرصتی ایجاد شده که در اثر عوامل اصلی و بنیادین ارز در کشور اتفاق افتاده روی این موج سوار می‌شوند و شروع به خرید و فروش می‌کنند. این حجم از تقاضا به این مسئله دامن می‌زند و باعث خروج سرمایه می‌شوند. چرا که وقتی فضای نااطمینانی در اقتصاد حاکم شود، خیلی‌ها دنبال این می‌روند که اموالشان را تبدیل به ارز و از کشور خارج کنند. در این شرایط باز یک فشار دیگه‌ای هم به بازار غیررسمی می‌آید و همین‌طور نرخ را بالاتر می‌برد.
موسوی ادامه داد: در بحث عوامل سیاسی نیز اخباری که مربوط به تحریم ایران توسط اتحادیه اروپا مطرح شد یا خبرهایی که در مورد تحریم‌ها مطرح می‌شود از همان جنس انتظار توهمی است. یعنی اخباری که این تصور را در فرد ایجاد می‌کند که چون قرار است در آینده چشم‌انداز منابع ارزی کشور کمتر شود و به تبع آن قیمت آن افزایش یابد، پس الان بخرد که در در آینده سود بیشتری را ببرد. این حساب و کتاب تقاضای ارز در بازار رسمی را افزایش پیدا می‌دهد.
این کارشناس حوزه ارز گفت: همانطور که اشاره شد، تحولات اصلی بی‌ثباتی در بازار ارز مربوط به بازار غیررسمی است. یعنی عمده‌ی بی‌ثباتی‌ها، التهاب‌ها و بحران‌ها در بازار غیررسمی اتفاق می‌افتد. بازار غیررسمی کشور یک بازار ناهمگن با عناصر متفاوت است، یعنی عرضه‌ها و تقاضاهای متفاوتی در این بازار وجود دارد که همه از یک جنس نیستند. یکسری از تقاضاها مربوط به قاچاق است، یعنی کالاهایی که قاچاق می‌شود به کشور ارز آن از بازار غیررسمی تامین می‌شود. یکسری مربوط به پولشویی است، یکسری مربوط به سفته‌بازی و دلالی و یکسری نیز مربوط به عدم شفافیت و حفظ ارزش داریی‌ها است.
ضرورت تقویت بازار رسمی توسط بانک مرکزی
وی افزود: منتهی دو دلیل برای سوق پیدا کردن افراد به بازار غیررسمی وجود دارد که اولی این نکته است که برخی نمی‌خواهند فعالیت غیرقانونی خود را شفاف کنند یا می‌خواهند فرار مالیاتی داشته باشند و نکته دوم این که بازار رسمی کشور به دلیل مشکلاتی که دارد کشش ندارد که این حجم از تقاضا را تامین کند.
موسوی در خصوص وظایف بانک مرکزی در این شرایط افزود: منشا بیشتر نوسانات ارزی بازار غیررسمی است. یعنی بستر نواسانات همه آن عوامل اصلی و هیجانی، روانی که باعث بی‌ثباتی بازار ارز می‌شود بستر شکل‌گیری‌شان بازار غیررسمی است. بنابراین راهبرد اصلی بانک مرکزی باید این باشد که اشکالات بازار رسمی را برطرف کند و بازار غیررسمی را نیز تا حد ممکن کوچک کند تا تاثیرگذاری کمتری داشته باشد.
انتهای پیام/ پول و بانک
