سرمایه‌گذاری در هر فعالیتی اعم از اینکه آن پروژه عمرانی، خدماتی و تجاری باشد و اینکه به دست دولت ساخته شود یا بخش خصوصی صاحب پروژه باشد، به پیش شرط هایی نیاز دارد تا سرمایه گذار علاقمند به سرمایه گذاری در آن پروژه شود.
به گزارش مسیر اقتصاد، وقتی سرمایه‌گذار بخش خصوصی باشد، بیشتر به دنبال حداکثر کردن درآمد و سود خود از آن فعالیت خواهد بود بدون اینکه به سایر اثراتی که یک طرح می تواند داشته باشد توجه کند. اما زمانی که دولت بخواهد در یک فعالیتی سرمایه‌گذاری انجام دهد علاوه بر سودآور بودن طرح باید به عوامل دیگری از جمله تغییر رفاه کل جامعه و اثرات جانبی که آن پروژه برای جامعه خواهد داشت توجه کند.
تکمیل پروژه احداث خط ریلی سرخس–چابهار به عنوان یک پروژه عمرانی که هم اکنون دولت سرمایه گذار آن است، علاوه بر عوامل بالا که خود را در درآمدزایی و سودآوری طرح و ایجاد شغل نشان می‌دهد، به دلیل شرایط سیاسی، امنیتی و جغرافیایی همسایه‌های شرقی ایران و همچنین سرمایه‌گذاری های چین در بندر گوادر پاکستان مزایای متعددی برای کشور دارد.
مزایای این پروژه که کماکان با مشکل تامین مالی مواجه است، در ادامه مورد اشاره قرار گرفته است:
ایجاد اشتغال
تکمیل هم‌زمان راه‌آهن سرخس–چابهار در کنار تکمیل زیرساخت‌های لازم در بندر چابهار باعث خواهد شد در منطقه آزاد چابهار شرکت‌های تولیدی صادرات محور فعال شوند و این خود باعث ایجاد شغل خواهد شد؛ همچنین فعالیت‌های جانبی که در کنار فعالیت قطار در سیستان بلوچستان ایجاد خواهد شد می‌تواند برای مردم این استان و سایر افرادی که به بندر چابهار می‌روند، ایجاد اشتغال پایدار نماید.
سودآوری بلندمدت و پایدار برای سرمایه‌گذار
محاسبات نشان می دهد با توجه به اینکه در سال گذشته ترانزیت داخلی کالا در شرق کشور در فاصله‌های بیش از ۵۰۰ کیلومتر ۷ میلیون تن بوده و همچنین ترانزیت کالا از کشورهای شمال شرق ایران به سمت بنادر جنوبی ایران برای صادرات به سایر کشورها ۵ میلیون تن بوده است، در صورتی که ۳۰ درصد این میزان از ترانزیت کالا به‌وسیله قطار جابجا شود و در هر سال ۵ درصد به این میزان اضافه شود، سرمایه‌گذار می‌تواند در طول ۲۵ سالی که از شبکه ریلی بهره‌برداری می‌کند نرخ بازدهی حدود ۲۸ درصدی داشته باشد. با توجه به این نرخ، برای سرمایه‌گذار توجیه مناسبی وجود دارد تا در این پروژه سرمایه‌گذاری انجام دهد.
استفاده از شرایط موجود کشورهای شرقی ایران
وضعیت کشورهای شرق ایران به این‌گونه است که در افغانستان با حضور القاعده و طالبان جنگ داخلی وجود دارد و کمتر سرمایه گذاران حاضر به سرمایه‌گذاری بلندمدت در این کشور هستند. از سوی دیگر اختلافات موجود بین دو کشور هند و پاکستان و همچنین قرار گرفتن رشته‌کوه هیمالیا باعث شده است حمل و نقل کالا بین این دو کشور به‌راحتی امکان‌پذیر نباشد.
از طرف دیگر کشور هند در معادن افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است و برای اینکه مواد معدنی موجود در افغانستان را به کشور هند منتقل کند و یا به کشورهای دیگر صادر نماید به عبور از ایران نیازمند است.
بندر چابهار نزدیک‌ترین راه دسترسی به آب‌های آزاد برای کشورهای آسیانه میانه (تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و ترکمنستان) نسبت به سایر بنادر از جمله بندر گوادر و کراچی پاکستان است. برای نمونه فاصله مرکز ولایت نیمروز افغانستان از چابهار ۷۰۰ کیلومتر است در حالی که جلال آباد افغانستان با بندر کراچی بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر فاصله دارد.
این عوامل دست‌به‌دست هم داده است تا ارتباط کشورهای شمال شرق ایران با کشورهای شرق آسیا و دریاهای آزاد به نحوی وابسته به عبور از خاک ایران باشد.
رقابت با بندر گوادر و کسب سهم ترانزیتی
با توجه به سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلاری چین در بندر گوادر پاکستان و همچنین سرمایه‌گذاری چین در منابع خام افغانستان برای تأمین نیازهای کشور چین به مواد اولیه، لازم است در اجرای بندر چابهار و خط ریلی چابهار سرخس سرعت عمل بیشتری شکل بگیرد تا در رقابتی که در آینده برای بندر چابهار و بندر گوادر احتمالاً شکل خواهد گرفت، ایران بتواند گوی سبقت را از بندر گوادر پاکستان برباید.
سخن آخر
در پایان می‌توان با توجه به موارد بالا این نتیجه را گرفت که سرمایه‌گذاری و راه‌اندازی خط ریلی سرخس–چابهار دو اثر خارجی و داخلی برای کشور دارد:
- افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی ایران در منطقه به دلیل افزایش وابستگی کشورهای شرق ایران به عبور کالاهای ترانزیتی از خاک کشور
- ایجاد شغل برای مردم و افزایش رفاه اقتصادی استان‌های شرقی کشور به دلیل افزایش مراودات تجاری
امید است که دولت با طراحی نظامی برای تامین مالی این پروژه که نیازمند ۹ هزار میلیارد تومان سرمایه بوده اما کماکان با مشکل تامین مالی مواجه است، راه اندازی این زیرساخت اقتصادی را تسریع کند. استفاده از سرمایه های عمومی می تواند در این زمینه راهگشا باشد.
بسیار عالی انشالله که هر چه سریع تر راه اندازی بشه