مسیر اقتصاد/ رشد جمعیت جهانی، همچنان مهم‌ترین عامل افزایش تقاضای انرژی است. برآوردهای سازمان ملل نشان می‌دهد جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ حدود دو میلیارد نفر دیگر افزایش می‌یابد و بخش عمده‌ای از این رشد در کشورهای جنوبی و در حال توسعه اتفاق خواهد افتاد. سهم آفریقا از جمعیت جهان از ۱۸ درصد کنونی به ۲۵ درصد تا میانه قرن می‌رسد؛ قاره‌ای که در حال صنعتی شدن و نیازمند زیرساخت‌های انرژی گسترده است. این رشد جمعیت، به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل و خودرو، به جهش مصرف انرژی منجر می‌شود.
با وجود رشد انرژی‌های تجدیدپذیر، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ بیش از دو سوم خودروهای جهان همچنان با سوخت‌های فسیلی کار خواهند کرد. علت، کندی توسعه زیرساخت‌های شارژ، هزینه بالای باتری‌ها و کمبود مواد معدنی حیاتی است. در نتیجه، حذف کامل خودروهای بنزینی در افق پیش‌ِ‌رو غیرممکن به نظر می‌رسد و سوخت‌های فسیلی همچنان نقش محوری در پاسخ به رشد تقاضا خواهند داشت.
فناوری‌های نو و جهش تقاضای برق
پیشرفت فناوری، که انتظار می‌رفت به بهینه‌سازی مصرف انرژی بینجامد، خود به یکی از اصلی‌ترین عوامل رشد مصرف بدل شده است. در آمریکا، مراکز داده اکنون حدود ۴ درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص می‌دهند و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۲ تا ۱۳ درصد برسد. افزایش سریع استفاده از هوش مصنوعی، پردازش ابری و یادگیری ماشین، باعث انفجار تقاضای برق برای مراکز داده در سراسر جهان شده است.
شرکت‌های بزرگ فناوری مانند OpenAI، گوگل، آمازون، متا و مایکروسافت به دلیل نیاز حیاتی به انرژی ارزان و پایدار، در حال ورود مستقیم به بازار تولید انرژی هستند. برای مثال، شرکت آمازون در سال ۲۰۲۴ یک نیروگاه گازی با ظرفیت ۲.۵ گیگاوات در پنسیلوانیا خریداری کرد تا برق مراکز داده خود را تأمین کند. مایکروسافت نیز در سپتامبر ۲۰۲۴ قرارداد ۲۰ساله خرید برق هسته‌ای از نیروگاه اتمی تری‌مایل‌آیلند امضا کرد.
این روند نشان می‌دهد که حتی غول‌های فناوری که شعار «انرژی پاک» می‌دهند، در عمل اولویت را به دسترسی پایدار و ارزان به انرژی می‌دهند، نه لزوماً انرژی سبز.
تضاد میان نوآوری و پایداری
اگرچه توسعه فناوری‌های نو ممکن است در آینده به بهره‌وری انرژی کمک کند، اما در حال حاضر اثر خالص آن بر تقاضای انرژی افزایشی و چشمگیر است. فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و خودروهای خودران، به زیرساخت‌های عظیم و انرژی پایدار نیاز دارند؛ درحالی‌که ضریب ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر پایین و ناپایدار است. انرژی خورشیدی و بادی، به‌دلیل نیاز به ذخیره‌سازی و شبکه‌های پشتیبان، نمی‌توانند تقاضای مستمر و عظیم مراکز داده را پاسخ دهند. نتیجه آنکه شرکت‌ها و کشورها ناچار به بازگشت به منابع فسیلی یا هسته‌ای شده‌اند.
بنابراین، گذار انرژی در عصر فناوری‌های نو، نه‌تنها از نظر مالی بلکه از منظر فنی نیز دشوارتر از قبل شده است؛ زیرا فناوری‌های دیجیتال خود بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی‌اند.
گذار انرژی در دهه آینده، با تضاد میان رشد فناوری و اهداف اقلیمی مواجه است. هرچند نوآوری می‌تواند در بلندمدت به بهره‌وری کمک کند، اما در کوتاه‌مدت موجب جهش بی‌سابقه در تقاضای انرژی شده است.
این واقعیت نشان می‌دهد که مسیر تحقق اهداف کربن صفر، در جهانی که به‌سرعت دیجیتالی می‌شود، بسیار پیچیده‌تر از پیش‌بینی‌های اولیه است. جهان آینده نه شاهد «کاهش مصرف انرژی»، بلکه شاهد افزایش مستمر تقاضا و بازگشت به منابع مطمئن و پایدارتر انرژی خواهد بود.
منابع:
International Energy Agency (IEA), Electricity 2024 Report.
U.S. Energy Information Administration (EIA), Data Center Electricity Consumption Outlook, 2024.
The United Nations, World Population Prospects 2024.
Financial Times, Big Tech’s Growing Appetite for Energy, October 2024.
انتهای پیام/ انرژی
