مسیر اقتصاد/ دسترسی مطلوب به شهرهای حومه‌ای به عنوان مولفه‌ای مهم برای برنامه‌ریزان کالبدی محسوب می‌شود. از این رو اولین گام، درک درست از تعریف حمل و نقل حومه‌ای است. بر اساس منابع خارجی حمل و نقل مسافری حومه‌ای به جابه‌جایی افراد در مناطق حومه‌شهری اشاره دارد، که به طور معمول بین محله‌های مسکونی، مراکز شهری یا سایر مقصدها سفر می‌کنند. این نوع حمل و نقل شامل حالت‌های مختلفی از جمله وسایل نقلیه شخصی، سیستم‌های حمل و نقل عمومی و سرویس‌های اشتراک سفر است که تحرک ساکنان حومه شهر را تسهیل می‌کند.
تفاوت حمل و نقل حومه‌ای با درون‌شهری و بین‌شهری
تفاوت‌های کلیدی بین حمل و نقل مسافری درون‌شهری، حومه‌ای و برون‌شهری در مقیاس، هدف و ویژگی‌های عملیاتی آن‌ها نهفته است:
- حمل و نقل درون شهری: به جابه‌جایی افراد و کالا در داخل یک شهر یا منطقه کلانشهری اشاره دارد. این نوع حمل و نقل برای پاسخگویی به سفرهای کوتاه‌تر درون محدوده شهر طراحی شده و اغلب بر حمل و نقل عمومی، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری تکیه می‌کند.
- حمل و نقل برون شهری: شامل سفر بین شهرهای مختلف یا مناطق شهری است. این نوع حمل و نقل بر مسافت‌های طولانی‌تر بین شهرها تمرکز دارد و معمولاً با بزرگراه‌ها، راه‌آهن و حمل و نقل هوایی انجام می‌شود.
- حمل و نقل حومه‌ای: شکاف بین سیستم‌های درون شهری و برون شهری را پر می‌کند و رفت و آمد از مناطق مسکونی حومه‌ای به مرکز شهر و بالعکس را تسهیل می‌نماید.
تعریف وزارت راه و شهرسازی از انواع سیستم‌های حمل و نقلی
تعریف حمل و نقل درون شهری در وزارت راه و شهرسازی مجموعه فعالیت‌های حمل و نقلی است که مبدأ و مقصد سفرهای آن در حریم استحفاظی یک شهر قرار دارد. حریم استحفاظی شهرها، طبق قوانین و مقررات مدوّن به تصویب مراجع ذی‌صلاح رسیده است. همچنین حمل و نقل برون شهری، مجموعه فعالیت‌های حمل و نقلی است که مبدأ سفر یا مقصد سفر یا هر دوی آن‌ها خارج از حریم استحفاظی یک شهر قرار دارد. حریم استحفاظی شهرها، طبق قوانین و مقررات مدوّن به تصویب مراجع ذی‌صلاح رسیده است.
تعریفی از حمل و نقل روزانه برون‌شهری
با توجه به بررسی‌های منابع داخلی و خارجی در تعریف حمل و نقل حومه‌ای و همچنین نبود تعریف جامع در منابع داخلی، ابتدا نیاز است وجه تمایز سفرهای حومه‌ای از بین‌شهری مشخص گردد. سپس تعریفی از حمل و نقل حومه‌ای ارائه شود که ناظر به مفهوم و کارایی این سیستم بوده و تا حد امکان تمامی ابعاد آن را پوشش دهد.
در نتیجه با اخذ نظر خبرگان و کارشناسان این حوزه، حمل و نقل مسافری به دو دسته موقتی (گردشی) شامل سفرهای بین‌شهری و منطقه‌ای و همچنین سفرهای روزانه شامل سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری تقسیم می‌شود، که سفرهای روزانه برون‌شهری شامل سفرهای روزانه حومه‌ای و بین شهری در حوزه نفوذ کلانشهری است.
بنابراین تعریف مناسب حمل و نقل مسافری روزانه برون‌شهری عبارت از «جاجایی مسافران روزانه میان کلانشهر و حوزه نفوذ آن» است. به مسافرانی که از این سیستم استفاده می‌کنند «متقاضی سفر به صورت مستمر و روزانه میان کلانشهر و حوزه نفوذ آن» گفته می‌شود.
لزوم بازنگری در تعریف جامع سیستم‌های حمل و نقل مسافری حومه‌ای برای سیاستگذاری
بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ تعریف جامعی درباره حمل و نقل حومه‌ای بین سیاستگذاران شکل نگرفته است. در نتیجه ضرورت دارد ماهیت «حمل و نقل مسافری حومه‌ای» با مشخصه‌های متمایز کننده از سایر انواع حمل و نقل تعریف شود.
در صورت فقدان تعریفی جامع و واحد از حمل و نقل مسافری حومه‌ای، برنامه‌ریزی و اجرا در بلندمدت میسر نمی‌شود و پیدا کردن راه حلی مناسب در این حوزه دشوار خواهد بود. در نهایت برای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری حمل و نقل مسافری حومه‌ای، باید در گام اول تعریفی جامع از آن ارائه شود تا نگاهی همگرا برای تصمیم گیران این حوزه جهت رسیدن به هدفی مشخص شکل گیرد.
منبع:
گزارش پژوهشی «تعیین استانداردهای حمل و نقل مسافری حومه‌ای در کلانشهر تهران»، اندیشکده اقتصاد مقاومتی
انتهای پیام/ مسکن
