مسیر اقتصاد/ ماه گذشته مقامات کشور کره‌جنوبی به ایران پیشنهاد دادند که در ازای منابع ارزی بلوکه شده حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی در این کشور، محصولات نهایی دو برند لوازم خانگی ال جی و سامسونگ را در تعداد کلان به ایران صادر کنند؛ اما این پیشنهاد از سوی مقامات ایرانی رد شد. عده‌ای معتقدند این سیاست به منزله ممنوعیت واردات است و به انحصار تولیدکنندگان داخلی منجر می‌شود و در آینده صنعت لوازم خانگی را نیز به صنعتی شبیه صنعت خودرو تبدیل خواهد کرد.
سابقه استفاده از سیاست ممنوعیت واردات در کشورهای پیشرفته
در این زمینه باید توجه داشت که بسیاری از کشورها از دیرباز و حتی در دوره کنونی، از سیاست ممنوعیت و محدودیت واردات در راستای توانمندسازی و حمایت از تولید داخلی استفاده کرده‌اند. به طور خاص در دوران ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا، این کشور باهدف حمایت از شرکت ویرپول، که تولیدکننده آمریکایی لوازم خانگی است، تعرفه واردات محصولات ال جی و سامسونگ را افزایش داد و محدودیت وزنی بر واردات این دو برند اعمال کرد.
این سیاست به طور خاص در دوره گذار کشورها از اقتصاد مبتنی بر منابع طبیعی یا کشاورزی به اقتصاد مبتنی بر صنعت، مورد استفاده قرار گرفته است. به طور مثال کشورهایی همچون ژاپن و آلمان در دوران بعد از جنگ جهانی دوم و کره‌جنوبی در دوران بعد از جنگ داخلی با کره شمالی، به صورت هدفمند از سیاست ممنوعیت و یا محدودیت واردات به منظور توانمندسازی تولیدکنندگان داخلی بهره برده‌اند.
سیاست ممنوعیت واردات باید بخشی از یک برنامه کلان باشد
هدف از سیاست ممنوعیت یا محدودیت واردات، ایجاد برندهای مطرح و با توان رقابت در سطح بین‌المللی است؛ درحالیکه بدون این سیاست، تولیدکنندگان محدود و خرده پای داخلی امکان رقابت با شرکت‌های مطرح بین‌المللی را ندارند. به بیان دیگر سیاست محدودیت واردات عبارت است از محروم کردن مقطعی مصرف کنندگان داخلی از محصولات با کیفیت خارجی، در ازای شکل گیری برندهای بزرگ و با توان رقابت بین‌المللی در داخل کشور، که مزایای متعددی همچون ایجاد اشتغال، توسعه صادرات و تولید محصولات داخلی با کیفیت را درپی دارد.
در عین حال آنچه مسلم است اینکه اگر سیاست ممنوعیت واردات بخشی از یک برنامه زمان بندی شده و هدفدار نباشد، به تنهایی به توانمندسازی تولیدکنندگان داخلی منجر نمی‌شود و عموم مردم از آن نفعی نخواهند برد.
افزایش عمق ساخت داخل و صادرات مهمترین لازمه ممنوعیت واردات
مهمترین الزامی که باید در کنار سیاست ممنوعیت واردات در دستورکار قرار بگیرد، سوق دادن تولیدکنندگان داخلی از «مونتاژکاری» به «افزایش عمق ساخت داخل محصولات» است. برای این منظور لازم است در یک تفاهم با تولیدکنندگان داخلی، امکان واردات قطعات از سوی آن‌ها تحت یک زمان بندی مشخص محدود شود و تنها تولیدکنندگانی اجازه فروش محصولات در بازار داخلی را داشته باشند، که مطابق این زمان بندی عمق ساخت داخل محصولات را افزایش و وابستگی خود به واردات قطعات را کاهش می‌دهند.
علاوه بر این لازم است تولیدکنندگان داخلی بر اساس یک زمان بندی مشخص به صادرات بخشی از تولیدات به بازارهای خارجی ملزم شوند؛ چراکه صادرات دست کم نیمی از محصولات تولیدکننده داخلی به خارج از کشور بدین معنی است که توان رقابت با برندهای خارجی در کشورهای دیگر را دارد. بنابراین لازم است بر اساس یک جدول زمان بندی شده، تولیدکنندگان داخلی ملزم شوند سهم صادرات از تولیدات خود را به مرور زمان افزایش دهند و آن را به بیش از ۵۰ درصد برسانند.
ال جی و سامسونگ لوازم خانگی را در ایران تولید کنند
الزام دیگر استفاده از سیاست ممنوعیت واردات، فراهم کردن شرایط رقابت در بین تولیدکنندگان داخلی است؛ چراکه در بازار انحصاری، تولیدکننده عزم چندانی برای بهبود کیفیت محصولات خود ندارد.
برای این منظور ابتدا لازم است شرایط ورود به بازار از سوی تولیدکنندگان جدید به بازار تا جای ممکن تسهیل شود و از طرف دیگر به برندهای خارجی اجازه داده شود که با مشارکت تولیدکنندگان داخلی، به تولید محصولات خود در داخل کشور اقدام کنند. به طور مثال در زمینه لوازم خانگی می‌توان در کنار ممنوعیت واردات محصولات نهایی ال جی و سامسونگ، به این شرکت‌ها اجازه داد محصولاتشان را در داخل کشور تولید کنند. در عین حال لازم است برندهای خارجی نیز بر اساس یک جدول زمان بندی شده و در زمانی به مراتب سریعتر از تولیدکنندگان داخلی، عمق ساخت داخل را افزایش دهند و بخشی از تولیدات خود را به خارج از کشور صادر نمایند.
انتهای پیام/ تولید
