مسیر اقتصاد/ همان‌گونه که در گزارش قبل اشاره شد، توسعه زنجیره ارزش گاز مایع می‌تواند به «صرفه جویی ارزی»، «افزایش درآمد دولت» و «اشتغالزایی» منجر شود. پتروشیمی‌‌ها براساس خوراک مصرفی به دو نوع خوراک گازی و مایع تقسیم می‌شوند که در حال حاضر اکثر پتروشیمی‌های کشور از نوع خوراک گازی هستند. در واقع رویکرد وزارت نفت در خصوص خوراک‌های مایع نظیر گاز مایع و میعانات گازی در طول سالیان گذشته بر خام فروشی و صادرات آن‌ها متمرکز بوده است؛ زیرا صادرات خوراک مایع برخلاف خوراک گازی نیاز به زیرساخت خاصی ندارد و به راحتی امکان صادرات آن همچون نفت خام فراهم است و لذا سود سرشاری را از طریق خام فروشی نصیب وزارت نفت می‌کند.
اجرایی نشدن هر پنج طرح پتروشیمی‌های خوراک مایع
مطابق گزارش شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران تا کنون چندین مجوز پتروشیمی خوراک پروپان به عنوان برشی از گاز مایع، از طرف وزارت نفت صادر شده که در جدول زیر زمان آغاز پروژه، لایسنس، ظرفیت و درصد پیشرفت پروژه ارائه شده است.
با توجه به جدول بالا تنها دو پروژه پتروشیمی سلمان فارسی با پیشرفت ۲۰ درصدی و مهرپترو کیمیا با پیشرفت ۱۶ درصدی در حال اجرا و احداث قرار دارد و سه پروژه پتروشیمی کوروش، جم و هیرسا پلیمر سهند صرفا به خرید طراحی پایه واحد محدود شده است.
درآمد ارزی مستقیم و سهل الوصول وزارت نفت از خام فروشی گاز مایع
در حقیقت وزارت نفت با توجه به درآمد ارزی مستقیم و سهل الوصول خام فروشی خوراک مایع، تمایل چندانی به توسعه پتروشیمی‌های خوراک مایع، به ویژه گاز مایع را ندارد و به همين دلیل آن را با تخفيف حداقلی ۵ درصدی [۱] در جهت توسعه زنجيره ارزش تخصيص ميدهد. در واقع يكی از دلايل عدم شکل‌گیری زنجیره ارزش پتروشیمی خوراک گاز مایع، قيمت گذاری بالای آن برای خوراک پتروشيمی است. ضمن اینکه تخفیف‌های بیشتر خوراک گازی سبب جذب سرما‌یه گذاران بخش خصوصی به سمت واحدهای خوراک گازی می‌شود.
قیمت گذاری نامناسب خوراک گاز مایع مانع توسعه زنجیره ارزش آن
در جدول زیر میزان سودآوری احداث یک واحد پتروشیمی تولید محصول نیمه خام متانول (خوراک گازی) با یک واحد پتروشیمی PDH جهت تولید پروپیلن و یک واحد پتروشیمیPDH-PP جهت تولید پلی‌پروپیلن مقایسه شده است.
مطابق جدول بالا حاشیه سود و نرخ بازده داخلی طرح متانول، با توجه به قیمت‌های فعلی خوراک و محصول، بیشتر از طرح‌های خوراک مایع نظیر پروپان است. در حقیقت قیمت‌گذاری خوراک‌های مایع نظیر پروپان یا بوتان بر اساس قیمت‌های جهانی تنظیم و تعیین می‌گردد در حالی که قیمت‌های خوراک گازی متان و اتان بر اساس قیمت‌های منطقه‌ای و فرمولاسیون خاصی تعیین می‌شود. پس یکی از عوامل گرایش سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به واحدهای پتروشیمی خوراک گازی، سودآوری بیشتر واحدهای خوراک گازی نسبت به واحدهای خوراک مایع است.
بنابراین نیاز است قیمت‌گذاری خوراک گازی اصلاح و تخفیف‌های فعلی فقط در صورت توسعه کامل زنجیره ارزش خوراک گاز اعمال شود. ضمن اینکه با ایجاد مشوق‌هایی نظیر تنفس خوراک در پرداخت هزینه خوراک واحدها، بخش خصوصی را برای توسعه پتروشیمی‌های خوراک مایع ترغیب کرد. در جدول زیر تأثیر تنفس خوراک بر میزان بازده داخلی واحدهای پتروشیمی PDH نشان داده شده است.
با توجه به جدول بالا پیشنهاد تنفس خوراک سه یا چهار ساله برای واحدهای پتروشیمی PDH می‌تواند نرخ بازده داخلی این واحدها را تا حد قابل قبولی افزایش دهد و به بالای ۲۰ درصد برساند. این اقدام می‌تواند گامی در راستای به سرانجام رساندن طرح‌های پنج گانه پتروشیمی‌های خوراک مایع در کشور باشد.
پینوشت:
[۱] در «قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲)» تنها ۵ درصد تخفیف برای سرمایه‌گذار جهت توسعه پتروشیمی‌های خوراک مایع در نظر گرفته شده است.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
