به گزارش مسیر اقتصاد هزینه‌های پرداخت مستمری بازنشستگان همواره بخش قابل توجهی از کل هزینه نظام بازنشستگی کشور را به خود اختصاص می‌دهد. هزینه‌های صندوق‌های بازنشستگی شامل هزینه‌های جاری، هزینه نگهداری از دارایی‌ها، هزینه بیمه بیکاری و در برخی صندوق‌ها هزینه درمان است. در این میان با بررسی سالنامه‌های آماری صندوق‌های بازنشستگی می‌توان دریافت که پرداخت مستمری‌ها بیشترین بخش هزینه‌های این صندوق‌ها را تشکیل می‌دهد.
ضریب پوشش نظام تامین اجتماعی کشور
ضریب پوشش بيمه‌ای جمعيت کل کشور، بيانگر سهم تعداد افراد تحت پوشش سازمان‌ها و صندوق‌های بيمه‌ای از جمعيت کل کشور است. این شاخص از تقسيم مجموع بيمه‌شدگان و مستمری‌بگيران و افراد تبعی آنها به تعداد جمعيت کل کشور به‌دست می‌آید و نشان‌دهنده کارایی سازمان‌های بيمه‌گر در ایجاد چتر حمایتی بيمه اجتماعی در کشور است.
ضریب پوشش جمعيتی در سال ۱۳۹۵حدود ۶۴ درصد است که از این مقدار ۴۶ درصد سهم سازمان تأمين اجتماعی، ۷ درصد صندوق بازنشستگی کشوری، حدود ۴ درصد سازمان بازنشستگی نيروهای مسلح، ۴/۲ درصد صندوق بازنشستگی کشاورزان، روستایيان و عشایر و حدود ۵/۲ درصد سهم بقيه صندوق‌های اختصاصی (بانک‌ها، نفت، آینده‌ساز و…) است.[۱]
جمعیت کل بیمه‌شدگان کشور که تحت پوشش یکی از صندوق‌های بیمه‌ای قرار دارند، در سال ۹۵ حدود ۵۱ میلیون نفر بوده است که از این میان سازمان تامین اجتماعی، بیش از ۳۶ میلیون نفر را تحت پوشش خود قرار داده و پس از آن صندوق بازنشستگی کشوری با ۵.۶ میلیون نفر جمعیت تحت پوشش دومین صندوق بازنشستگی بزرگ کشور محسوب می‌شود.
هزینه مستمری تامین اجتماعی در سال ۹۸
محاسبه هزینه مستمری بازنشستگان کل کشور، با فرض تقریبی برابر بودن میانگین هزینه مستمری هر نفر در صندوق‌های کل کشور با هزینه مستمری هر فرد در صندوق تامین اجتماعی میسر است.
در سال ۹۸، جمعیت بیمه‌شدگان اصلی و تبعی سازمان تامین اجتماعی بیش از ۳۷.۳ میلیون نفر بوده‌است. همچنین جمعیت مستمری‌بگیران این سازمان، ۶.۹۳ میلیون نفر است. هزینه مستمری و سایر مزایای بازنشستگان تامین اجتماعی در این سال حدود ۸۲ هزار میلیارد تومان بوده‌است.
بنابراین هزینه مستمری هر نفر در سال، بر مبنای هزینه‌های سازمان تامین اجتماعی، به طور میانگین حدود ۱۲ میلیون تومان است.
مجموع هزینه مستمری بازنشستگان در سال ۹۸
کل جمعیت بیمه‌شدگان کشور در سال ۹۵، ۵۱ میلیون نفر بوده‌است. با تجمیع مستمری‌بگیران صندوق‌های مختلف می‌توان دریافت که جمعیت مستمری‌بگیران صندوق‌های بازنشستگی نیز بالغ بر ۹.۳ میلیون نفر بوده‌است. از سویی، جمعیت کشور در این سال حدود ۸۰ میلیون نفر بوده که در سال ۹۸ به بیش از ۸۳ میلیون نفر رسیده‌است. با فرض ثابت ماندن ضریب پوشش نظام تامین اجتماعی، می‌توان جمعیت مستمری‌بگیران کشور در سال ۹۸ را ۹.۶ میلیون نفر تخمین زد. بر این اساس، هزینه مستمری کل بازنشستگان کشور در سال ۹۸، حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بوده‌است.
هزینه مستمری بازنشستگان معادل یک پنجم بودجه عمومی دولت
برای درک بهتر هزینه مستمری بازنشستگان، می‌توان آن را با بودجه عمومی دولت مقایسه کرد. بودجه عمومی در قانون بودجه ۹۸، ۵۲۰ هزار میلیارد تومان بوده‌است. بنابراین هزینه مستمری بازنشستگان در سال ۹۸، معادل ۲۱ درصد از بودجه عمومی دولت است.
به علاوه، با توجه به روند فزاینده پیری جمعیت کشور و کاهش نسبت پیشتیبانی، همواره این عدد با سرعتی بیشتر از بودجه افزایش خواهد یافت. بنابراین نظام تامین اجتماعی با توجه به حجم بالای هزینه‌ها و تعهدات، تهدیدی جدی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود.
در صورت عدم اجرای اصلاحات اساسی در نظام بازنشستگی و تامین اجتماعی، به زودی بخش قابل توجهی از بودجه عمومی دولت باید صرف پرداخت تعهدات صندوق‌های بازنشستگی شود و همین امر ممکن است اقتصاد ایران را به سرنوشتی شبیه به یونان دچار نماید. اقتصاد یونان متاثر از وضعیت نظام بازنشستگی به حدی از بحران رسید که دولت این کشور برای پرداخت تعهدات و استقراض‌های بین‌المللی خود چندین جزیره آن را برای فروش گذاشت.(اینجا)
پینوشت:
[۱] گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «بررسی وضعیت موجود صندوق های بیمه اجتماعی کوچک و ارائه الگو برای سامان دهی آنها»، plink.ir/YawjN
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
