مسیر اقتصاد/ با وجود گذشت بیش از ۱۵ ماه از خروج یکطرفه آمریکا از برجام و همچنین گذشت چندین ماه از عملیاتی شدن ظاهری سازوکار اینستکس از سوی اتحادیه اروپا، اما در عمل هیچ دستاوردی در تسهیل تجارت شرکت‌های ایرانی و اروپایی حاصل نشده است.
ایران نیز با کاهش تعهدات برجامی به این روند واکنش نشان داده و قصد دارد در کمتر از یک ماه آینده، گام سوم کاهش تعهدات را بردارد. اما این روند به مزاق اروپایی‌ها خوش نیامده و آنها قصد دارند به روش‌های مختلف از کاهش تعهدات برجامی ایران جلوگیری نمایند.
در همین راستا امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، پیشنهاد اعطای یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد یوروی در قالب سازوکار اینستکس را به ایران داده است؛ که هدف آن فراهم کردن امکان خرید کالا و خدمات از سوی شرکت‌های ایرانی، در قالب اینستکس است.
خرید نفت ایران از سوی اروپا، تنها مسیر افزایش اعتبار ایران در اینستکس
چنانچه پیش از این در مطلبی مطرح شده بود، مهم ترین اشکال پیش روی عملیاتی شدن سازوکار اینستکس برای تسهیل تجارت شرکت‌های اروپایی با ایران، نحوه افزایش درآمدهای ایران در قالب آن است. پیشنهاد خط اعتباری ۱۵ میلیارد یوروی فرانسه نیز در راستای رفع این مشکل در دستور کار قرار گرفته است.
اما باید توجه داشت در طول سال‌های اخیر بیش از ۸۵ درصد صادرات ایران به کشورهای اروپایی را نفت خام تشکیل داده و توقف این روند به دلیل تحریم‌های آمریکا، تجارتی کاملا یکطرفه را موجب شده است؛ که تنها کالاهای مصرفی و غیرتحریمی آمریکا را شامل می‌شود.
از این رو برای کارآمدی سازوکار اینستکس، لازم است ابتدا با فروش نفت ایران به پالایشگاه‌های اروپایی مشکل تجارت یکطرفه برطرف شود و منابعی برای ایران، به منظور خرید محصولات مورد نیاز خود از اروپا فراهم گردد؛ و علاوه بر این محصولات و خدمات تحریمی نیز در بر گرفته شود.
به بیان دیگر تنها راه کارآمدی اینستکس، الزام پالایشگاه‌های اروپایی به خرید نفت ایران است و در غیر اینصورت خط اعتباری ۱۵ میلیارد یورویی فرانسه، تنها مسیر افزایش واردات محصولات اروپایی به ایران را بازخواهد کرد.
چرا خط ۱۵ میلیارد یورویی فرانسه کاربردی نیست؟
درصورتی که ایران این خط اعتباری را بپذیرد، در نهایت مجبور خواهد بود از محل منابع حاصل از فروش نفت خود به کشورهای غیراروپایی، منابع اعتباری اختصاص داده شده را در آینده به اروپایی‌ها بازگرداند. بنابراین در این صورت اختیار عمل ایران در استفاده از منابع حاصل از فروش نفت خود به کشورهایی همچون چین و هند نیز محدود می‌شود و قدرت تصمیم گیری درخصوص این منابع در دستان کشورهای اروپایی قرار می‌گیرد.
نکته مهم دیگر اینکه لازم است اروپایی‌ها در سازوکار اینستکس تضمین بدهند شرکت‌های ایرانی خواهند توانست در قالب آن تمامی محصولات مورد نیاز خود، اعم از تحریمی و غیرتحریمی را خریداری نمایند؛ چراکه در غیر اینصورت عملا اینستکس و همچنین خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری فرانسه، هیچ ارزش افزوده ای برای ایران نخواهد داشت.
۲ شرط لازم برای تعامل تجاری ایران و اروپا در قالب اینستکس
بنابراین تا زمانی که اینستکس «فروش نفت ایران به کشورهای اروپایی به میزان قبل از خروج آمریکا از برجام» و «امکان خرید محصولات و خدمات تحریمی آمریکا از شرکت‌های اروپایی» را برای ایران محقق نکند، خط اعتباری ۱۵ میلیارد یورویی فرانسه هیچ مشکلی را رفع نخواهد کرد.
از این رو لازم است ایران ۲ شرط فوق را پیش روی مقامات اروپایی و به طور خاص امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه قرار دهد و تا زمان اجرای عملی آنها از سوی اروپا، همچنان به تداوم کاهش تعهدات برجامی خود ادامه دهد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
