مسیر اقتصاد/ برخی از تحلیلگران، پژوهشگران، و حتی مسئولان معتقدند که تحریم‌های آمریکا و به تبع آن تحریم‌های اروپا و سایر کشورها، که ایران را از مبادلات رسمی بانکی خود حذف کرده‌اند و اجازه یک سری اقدامات را در عرصه ارتباط با کشورهای خارجی از ایران سلب کرده‌اند، یک مشکل بسیار اساسی و بزرگ در اقتصاد کشور است. آن‌ها معتقدند تا زمانی که این تحریم‌ها رفع نشود، اقتصاد ایران امکان رشد، شکوفایی و سرمایه‌گذاری ندارد و امکان مبادله سالم با سایر کشورها را نخواهد داشت.
پیشرفت اقتصاد ایران با وجود «تحریم» چگونه ممکن می‌شود؟
تحریم‌ها قطعا اثرگذاری بالایی در اقتصاد ایران داشته‌اند، اما باید به دو نکته توجه داشت؛ نکته اول اینکه اثرگذاری تحریم‌ها به طور جدی وابسته به این است که ایران در بخش‌های مختلف اقتصاد چقدر در جهت رفع نقاط ضعف تلاش کرده است. آنچه از شواهد پیداست اینکه تحریم‌ها در جاهایی اثرگذاری جدی داشته‌اند که مقامات ایرانی یا هیچ اقدامی نکرده‌اند یا اقدامات آن‌ها به نتایج مطلوب منجر نشده است. اگر تحریم‌ها در مبادلات خارجی ایران اثر گذاشته و به طور جدی تجارت خارجی را تحت تاثیر قرار داده است، یکی از دلایل این اثرگذاری جدی این است که در ایجاد بسترهای رسمی غیرقابل تحریم، مثل کشورهای چین و روسیه، عمل نشده و تلاش‌های محدود در این زمینه نیز بی نتیجه مانده است. به بیان دیگر نقش بی عملی و سهل انگاری مسئولین در اثرگذاری جدی تحریم‌ها بر اقتصاد ایران، غیر قابل انکار است. در مقابل اگر ایران با جدیت وارد عمل می‌شد و زیرساخت‌هایی را ایجاد می‌کرد که تاثیر تحریم‌ها را کاهش دهد، قطعا تاثیر تحریم‌ها بسیار کمتر از این بود.
نکته دیگر اینکه برخی از بخش‌های اقتصاد ایران که امروز جلوه ناکارآمدی محسوب می‌شوند، تحت تاثیر جدی و حیاتی تحریم‌ها قرار ندارند. به طور خاص در بخش ساخت مسکن، تحریم‌ها تنها از کانال جهش‌های ارزی به افزایش قیمت ساخت و ساز منجر شده‌اند، اما دسترسی به زمین، نیروی کار و مصالح، متاثر از تحریم نیست و این امکان با وجود تحریم‌ها فراهم بوده است که با برنامه ریزی دقیق و حتی مشارکت دادن مردم در تامین مالی، ساخت و ساز به طور جدی رونق پیدا کند و علاوه بر ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی، در کاهش قیمت‌ها و نرخ تورم نیز اثرگذار باشد. بنابراین در بخش‌هایی از اقتصاد ایران، مسئله اصلی تحریم‌ها نیست و صرفا بی عملی و نداشتن برنامه است که نقایص موجود را به بار آورده است.
باید با وجود تحریم‌ها، برای رفع نقایص و رونق اقتصادی برنامه‌ریزی شود
نکته دوم این است که مجموعه دولت‌های یازدهم و پس از آن دوازدهم، با همه افراد و وزرا و رئیس‌جمهور با ایده برداشتن تحریم‌ها به قدرت رسیدند و سال‌ها برای آن تلاش کردند و حتی امتیازهای متعددی برای تحقق این هدف به کشورهای غربی دادند. نتیجه تلاش‌های دولت قبل با رویکرد برداشتن تحریم‌ها و معطل نگهداشتن اقتصاد ایران تا زمان رفع تحریم‌ها، امروز پیش روی ماست. مسئولین جمهوری اسلامی باید بپذیرند که تحریم را آمریکا و متحدانش علیه ایران اعمال کرده‌اند و برداشته شدن تحریم‌ها فعلا گزینه روی میز آن‌ها نیست و بنابراین حساب کردن روی رفع تحریم‌ها در آینده نزدیک اقدام سنجیده‌ای نیست.
بنابراین اینکه صرفا رفع مشکلات منوط به رفع تحریم‌ها شود، هیچ دردی از کشور دوا نمی‌کند. تا جای ممکن باید با وجود تحریم‌ها، برای رفع نقایص و رشد، برنامه‌ریزی شود؛ یعنی در مبادلات خارجی، تا جایی که امکان دارد باید زیرساخت‌های غیرتحریمی ایجاد و مورد استفاده واقع شود. ایجاد و استفاده از این زیرساخت‌ها، کار بسیار دشوار و زمان بری است، اما چاره‌ای جز این وجود ندارد. در بخش‌های دیگر اقتصاد نیز باید با فرض وجود تحریم‌ها، برنامه‌هایی عملیاتی و هوشمندانه طراحی و اجرا شود. امروز اقتصاد ایران به مسئولینی نیاز دارد که توان طراحی و برنامه‌ریزی و اقدام در شرایط تحریم را دارند و در مقابل افرادی که تنها در شرایط رفع تحریم می‌توانند به وظایف معمول خود عمل کنند، امروز مورد نیاز کشور نیستند.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
