۱۸ آبان ۱۴۰۳

رهبر معظّم انقلاب: علاج برون رفت از مشکلات کشور «اقتصاد مقاومتی» است.

شناسه: ۸۳۶۵۳ ۲۲ اسفند ۱۳۹۷ - ۰۹:۴۴ دسته: پول و بانک کارشناس: نسیم قباشی
۲

درصورتی که بانک مرکزی از فرصت ادغام ۵ بانک نهادهای نظامی در بانک سپه استفاده کند و «بانک قرض الحسنه سپه» را ایجاد نماید، اولین و مهمترین گام در اصلاح واقعی نظام بانکی و ایجاد بانکداری بدون ربا برداشته خواهد شد. در بانک جدید، سودآوری تغییری نمی کند؛ چرا که برای بانک تفاوتی نمی کند که نرخ سود سپرده و تسهیلاتش ۲۶ و ۳۰ درصد باشد یا ۰ و ۴ درصد. همچنین از آنجا که دریافت تسهیلات با نرخ کارمزدی برای بخشی از افراد و تولیدکنندگان جذابیت دارد، لزوما سپرده های این بانک کاهش نخواهد یافت.

مسیر اقتصاد/ پس از تصمیم دولت و بانک مرکزی مبنی بر ادغام ۵ بانک خصوصی با بانک سپه، گمانه زنی ها در باب مختصات این بانک جدید همچنان ادامه دارد.

یکی از جدی ترین و مهم ترین پیشنهادها برای نحوه اداره و مدیریت این بانک، تبدیل آن به بزرگترین بانک قرض الحسنه دولتی است. نکته ای که در این زمینه وجود دارد، چگونگی تبدیل شدن این بانک به یک نهاد قرض الحسنه است و امکانپذیری این اقدام است.

یکی از مسائلی که در این زمینه مطرح بوده، این است که اگر بانک سپه به یک بانک قرض الحسنه تبدیل شود، درآمدزایی این بانک چگونه شکل خواهد گرفت و این نهاد، به چه شکل به عنوان یک بنگاه اقتصادی که باری برای دولت ندارد، فعالیت می کند؟

بانک قرض الحسنه سپه چگونه فعالیت می‌کند؟

اگر بانک سپه تبدیل به بانک قرض الحسنه دولتی شود، نرخ سپرده بانکی از این بانک حذف خواهد شد و نظام بانکی، یک قدم به بانکداری بدون ربا نزدیک تر خواهد شد؛ در مقابل نرخ تسهیلات دهی این بانک نیز کاهش یافته و نهایتا به نرخ کارمزد بانکی یعنی ۲ یا ۴ درصد خواهد رسید.

این تغییر نشان می هد در درآمدزایی و سودآوری بانک، تغییر محسوسی ایجاد نخواهد شد. چراکه آنچه مهم است، تفاوت نرخ سود سپرده و نرخ تسهیلات است که با کاهش هر دو، این درآمد می تواند همچنان برای بانک ادامه داشته باشد. در واقع درآمد بانک، در زمانی که نرخ سود تسهیلات و سپرده به ترتیب ۲۶ و ۳۰ درصد است، با زمانی که این دو نرخ ۰ و ۴ درصد است، تفاوتی ندارد.

کاهش هزینه های بانک با حذف سود سپرده

این اقدام، یعنی حذف سود سپرده بانکی و اعطای تسهیلات با کارمزد ۲ یا ۴ درصد، هزینه های بانک را بسیار کاهش می دهد. زیرا یکی از بالاترین هزینه های بانکی، پرداخت سود سالانه ای است که بانک ها برای اعطای سود سپرده مجبور به پرداخت آن هستند و هر جا که برای این امر با کمبود مواجه می شوند، شروع به اضافه برداشت می کنند.

این سوددهی، خود باعث افزایش حجم نقدینگی می شود. لازم به ذکر است یکی از عمده دلایل رشد نقدینگی در سال های گذشته، سود بالای بانکی بوده است که منجر به تورم ترازنامه بانک ها شده است. لذا با صفر کردن سود سپرده ها، عمده ترین هزینه بانک ها حذف خواهد شد.

عدم تغییر در حجم سپرده ها با قرض الحسنه شدن بانک سپه

هرچند بخشی از سپرده گذاران بانکی، برای دریافت سود بانکی سپرده گذاری می کنند و لذا با کاهش سود، سپرده ها نیز ممکن است کاهش یابد؛ اما در صورتی که شرایط اعطای تسهیلات به سپرده گذاران شخصی و شرکتی جذاب باشد، این مسئله مدیریت و تعدیل خواهد شد.

بخش قابل توجهی از شرکت ها و سرمایه گذاران وجود دارند که حاضر هستند سپرده در بانک بگذارند و به ازای آن، تسهیلات ارزان قیمت و با سود پایین دریافت کنند. تجربه برخی از بانک های قرض الحسنه از جمله بانک قرض الحسنه رسالت این مهم را تایید می کند.

لذا اینجا یک trade-off در حجم سپرده های بانکی صورت می گیرد که باعث می شود کسانی که صرفا سود بانکی برایشان مهم است، سپرده ها را به جای دیگر منتقل کنند، اما کسانی که تسهیلات ارزان قیمت برایشان مهم است، سپرده هایشان را به این بانک بیاورند. لذا لزوما نمی توان گفت که حجم سپرده های بانکی با این بده بستان کاهش می یابد و امکان افزایش آن نیز وجود دارد.

با لحاظ کردن دو ملاحظه بالا، قرض الحسنه شدن بانک سپه محلی از اعراب ندارد و چه بسا باعث بالاتر شدن کارایی نظام بانکی خواهد شد.

انتهای پیام/ نظام مالی

  1. با سلام و عرض ادب
    طراحان و پیشنهاد دهندگان این طرح یا با ادبیات بانکی و اقتصاد آشنا نیستند و یا به فکر خفقان نقدینگی ولی نه از راه درست هستند ... نظام صندوق های قرض الحسنه با توجه به فرهنگ اقتصادی ۵۰ سال اخیر کشور و آلوده شدن نظام واسطه گری وجوه اسلامی با سود و ربا (بانکداری مبتنی بر ربا) نیاز به آماده سازی و سپس جراحی تدریجی دارد ... با از بین بردن سپرده گذاری سود محور برای حدود ۲۵ درصد از سپرده های شبکه بانکی به صورت یکجا، اولا محل روزی بسیاری از مردم قطع می شود و ثانیا به جای سالم سازی فضا به ایجاد فضای رانت خواهد انجامید و به جای تولیدکننده، نقدینگی به دارندگان رانت می رسد.
    چاره کار این است که ابتدا طرح های اسلامی بدون ربا در کنار محصولات دیگر قرار گیرد و پس از فرهنگ سازی، سپرده گذاری سود محور طی یک برنامه حداقل ۲۰ ساله به صورت تدریجی کاهش یابد و به صفر نزدیک شود. کاری که بنده و همکارانم حدود ۵ سال است که با اعتماد مدیریت کلان بانک در یکی از بانکهای کشور طرح ریزی نمودیم و خدا را شکر نتایج بسیار خوبی را نیز از منظر اقتصادی و فرهنگی شاهد بوده ایم.
    امیدوارم تصمیمات کارشناسی آینده پژوهانه و تجربه محور جای تصمیمات یک شبه و احساسی را در کشور بگیرد.

    دکتری مهندسی مالی و طراح محصولات بانکی

    ۱۱


جهت احترام به مخاطبان فرهیخته، نظرات بدون بازبینی منتشر می شود. لطفا نظرات خود را جهت تعميق و گسترش بحث ارائه نمایید. نظرات حاوی توهين، افترا و تهمت به ديگران پاک می شود.