به گزارش مسیر اقتصاد محمد شریعتمداری در مراسم افتتاح خط تولید دناپلاس توربو و پژو ۲۰۷ صندوق دار با اشاره به وجود مشکلات مدیریت و مالکیت دولتی در شرکتهای خودروساز و همچنین تحمیل سرمایه‌گذاری غیراقتصادی به کشور اظهار داشت: دولت باید سهمش را در مدیریت صنعت خودرو به صفر برساند و خصوصی سازی واقعی در این بخش صورت گیرد.[۱]
بررسی ساختار دو شرکت بزرگ ایران خودرو و سایپا نشان می‌دهد که این دو خودروساز با تاسیس شرکتهای جدید و فروش سهام به آنها، سهام خود را خریده‌اند. شرکت‌هایی که نه بخش خصوصی واقعی به حساب می‌آیند و نه سرمایه‌ای برای تشکیل داشته‌اند. این مدل که «سهام چرخه‌ای» نامیده می‌شود، ساختار پیچیده و تودرتویی را ایجاد کرده است که می‌تواند بر تصمیمات دولت نیز اثر جدی بگذارد.
سهام داران شرکت ایران خودرو
با نگاهی به لیست سهام داران شرکت ایران خودرو در نگاه اول به نظر می‌رسد که این شرکت به بخش خصوصی واگذار شده است؛ اما بررسی دقیق‌تر لیست سهامداران نشان می دهد که سهام عمده این گروه خودروسازی در اختیار زیرمجموعه‌های این شرکت قرار دارد؛ در واقع ایران خودرو با یک سیستم پیچیده توانسته‌اند سهام خود را بفروشند و خودشان این سهام را بخرند.
موضوع جالب توجه این است که سهام داران ایران خودرو به‌طور مستقیم و غیرمستقیم سهم بالایی از ایران خودرو را دارند. در این بین شرکتهای سرمایه گذاری سمند، بازرگانی سپهر ایرانیان کیش و نگار نصر سهم مجموعا ۲۵.۸۷ درصد از سهام ایران خودرو را به خود اختصاص می دهند.
این موضوع در حالی است که مالکیت بخش عمده این شرکت‌ها در اختیار شرکت ایران خودرو و زیرمجموعه‌هایش است و از این طریق سهامداری چرخه‌ای به شکلی بسیار گسترده در شرکت ایران خودرو صورت گرفته است. به‌طوری که مالکیت دو شرکت نگار نصر سهم و سرمایه گذاری سمند تماما در اختیار ایران خودرو و زیر مجموعه های این شرکت است. ۷۰ درصد از سهام شرکت سپهر ایرانیان کیش نیز در اختیار زیرمجموعه‌های ایران خودرو قرار دارد.
سهام داران شرکت سایپا
بررسی سهام داران شرکت سایپا اوضاع وخیم تر از ایران خودرو را نشان می دهد. به طوریکه در این بین شرکتهای سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا، پیشگامان بازرگانی ستاره تابان، شرکت سرمایه‌گذاری سایپا، تجارت الکترونیک خودرو تابان، سرمایه‌گذاری و توسعه نیوان ابتکار و شرکت توسعه سرمایه رادین در مجموع ۴۲.۹۵ درصد از سهام شرکت سایپا را در اختیار دارند.
این موضوع در حالی است که مالکیت بخش عمده این شرکت‌ها در اختیار شرکت سایپا و زیرمجموعه‌هایش است و از این طریق سهامداری چرخه‌ای به شکلی بسیار گسترده در شرکت سایپا صورت گرفته است. به‌طوری که ۵۵ درصد از سهام شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا در اختیار زیرمجموعه‌های سایپا قرار دارد.
همچنین حاکمیت مدیریتی شرکتهای پیشگامان ستاره تابان، تجارت الکترونیک خودرو تابان و سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی نیوان ابتکار، بیش از ۷۳ درصد از سهام شرکت سرمایه‌گذاری سایپا و ۹۸ درصد از سهام شرکت توسعه سرمایه رادین در اختیار شرکت سایپا و زیرمجموعه‌های آن است.
اعلامیه ایران خودرو در فروش سهام شرکت سرمایه گذاری سمند
گفتنی است در ۲۰ آذرماه سال جاری گروه صنعتی ایران خودرو در نامه‌ای به سازمان بورس اعلام کرد قصد دارد سهام شرکت سرمایه‌گذاری سمند را به عنوان یکی از سهام درون شرکتی خود به مزایده بگذارد.
حال باید دید آیا واگذاری سهام شرکت سرمایه گذاری سمند به طور کامل در اختیار بخش خصوصی قرار می‌گیرد یا خیر؟ در صورتیکه این اقدام رخ دهد و واگذاری کامل به بخش خصوصی صورت گیرد، این اقدام صورت گرفته مثبت بوده و آغاز راه بازکردن سهام های چرخه ای خودروسازان خواهد بود.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری فارس کدخبر: ۱۳۹۶۰۹۲۵۰۰۰۶۳۷
