به گزارش مسیر اقتصاد محمد مسیحی در نشست مالیات بر ارزش افزوده که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، با تاکید بر اینکه از مالیات بر ارزش افزوده به عنوان ماشین پولسازی دولت نام برده می شود، گفت: این مالیات کارکردهای مهم دیگری مانند مستندسازی و شفاف سازی فعالیت های اقتصادی، بهبود الگوی مصرف، تقویت پس انداز و تراز تجاری را در پی دارد.
ویژگی های مالیات بر ارزش افزوده در ایران
معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی درباره ویژگی های نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران اظهار کرد: همه کالاها و خدمات به جز معافیت های اعلام شده مشمول پرداخت این مالیات هستند و برای محاسبه مالیات پرداختی از روش تفریقی غیرمستقیم و مبتنی بر صدور صورتحساب استفاده می شود.
روش محاسبه
مسیحی گفت: فعال اقتصادی مابه التفاوت مالیات بر ارزش افزوده دریافتی از مشتری و پرداختی به حلقه قبلی زنجیره تولید را به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می کند. در واقع فعالان اقتصادی صرفا وظیفه انتقال مالیات بر ارزش افزوده را دارند و این مصرف کنندگان هستند که در نهایت کل مالیات را پرداخت می کنند.
وی افزود: معمولا کشورهایی که از اقتصاد پنهان و سایه رنج می برند از این روش استفاده می کنند تا زنجیره تولید (واردات) تا مصرف کالا را شناسایی کنند. بر اثر اجرای مالیات بر ارزش افزوده در چندسال اخیر بیش از سه هزار شرکت صوری شناسایی شده که انواع تسهیلات را دریافت کرده بودند و حتی در بورس کالا فعالیت مضر داشتند.
اصل مقصد
مسیحی ادامه داد: در ایران مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای اصل مقصد دریافت می شود. به این معنا که کلیه کالاهایی که داخل کشور مصرف می شوند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده می شوند. در این صورت کالاهای صادراتی معاف از مالیات خواهند بود. در بعضی کشورها دریافت بر مبنای اصل مبدا است یعنی کلیه کالاهایی که داخل کشور تولید می شوند که به مفهوم معاف بودن کالاهای وارداتی است.
رویکرد مصرفی
معاون سازمان امور مالیاتی در تکمیل ویژگی های این مالیات بیان کرد: مالیات بر ارزش افزوده از لحاظ شمولیت انواع کالا نیز به سه دسته تولیدی، درآمدی و مصرفی تقسیم می شود. در نوع مصرفی که در ایران هم اجرا می شود، دارایی های سرمایه ای و تولیدی و استهلاک از شمول خارج می شوند. با این کار پایه مالیاتی محدود می شود اما موجب تقویت تولید می شود.
معایب
مسیحی با تاکید بر ویژگی های مثبت مالیات بر ارزش افزوده، بالا رفتن قیمت ها و اثر تنازلی این مالیات را جزو معایب آن برشمرد و تاکید کرد: البته راهکارهایی مثل اعمال معافیت برخی کالاها و خدمات برای رفع این معایب در نظر گرفته شده است.
گستره جهانی اجرا
وی اظهار کرد: مالیات بر ارزش افزوده در ۱۶۰ کشور با فرهنگ، جغرافیا و میزان توسعه یافتگی متفاوت در حال اجراست و اخیرا کشورهای عربستان و امارات هم قصد دارند دریافت این مالیات را آغاز کنند.
مسیحی اذعان کرد: دریافت این نوع مالیات در ابتدا دشواری های خاص خودش را دارد حتی برخی کشورها ناچار به توقف اجرای آن در ابتدای راه شده اند.
مقدمات اجرایی شدن در کشور
این کارشناس مالیاتی، کاهش نرخ مالیات بر درآمد شرکت ها در سال ۱۳۸۰، تصویب قانون مالیات بر فروش موسوم به «قانون تجمیع عوارض» در سال ۱۳۸۲ و اجرای اقدامات مقدماتی طرح جامع مالیاتی را سه گام مهم برای فراهم کردن مقدمات اجرای مالیات بر ارزش افزوده عنوان کرد.
سهم مالیات بر ارزش افزوده به ۳۳.۶ درصد رسیده است
معاون سازمان امور مالیاتی در گزارش مختصری از اجرای مالیات بر ارزش افزوده اظهار داشت: باوجود اختصاص ۲۰ درصد از امکانات مالیاتی به دریافت مالیات بر ارزش افزوده، این مالیات سهم بیشتری را از مالیات های مستقیم در درآمدها دارد و این اثباتی برای سهل الوصول بودن آن است زیرا تمام فرایند اجرایی مالیات بر ارزش افزوده از ثبت نام و اظهارنامه تا قطعیت و پرداخت به صورت سیستمی است.
وی ادامه داد: از سال ۱۳۸۷ یعنی سال آغاز اجرا تا سال ۱۳۹۵ در مجموع ۴۴۶ هزار میلیارد تومان مالیات (بدون احتساب عوارض) وصول گردیده است که ۲۶ درصد آن معادل ۱۱۵ هزارمیلیارد تومان را مالیات بر ارزش افزوده تشکیل می دهد. در روند سالیانه نیز سهم مالیات بر ارزش افزوده از مجموع مالیات وصولی از ۶.۷ درصد در سال ۱۳۸۷ به ۳۳.۶ درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
استرداد مالیات صادرکنندگان
همچنین مسیحی در زمینه اعتراضاتی که صادرکنندگان درباره استرداد مالیات بر ارزش افزوده دارند، با اذعان به کندی سازمان امور مالیاتی در این زمینه تاکید کرد: برای این کار تنخواهی جداگانه از بودجه جاری برای ادارات کل در نظر گرفته شده و جرایم تاخیرشان هم مشمول بخشودگی می شود. در نتیجه سال گذشته ۱۳۰۰ میلیارد تومان و در ۸ ماه امسال هم ۸۰۰ میلیارد تومان به صادرکنندگان استرداد شده است.
