مسیر اقتصاد/ الیاف اکریلیک، یک نوع الیاف مصنوعی ساخته شده از آکریلونیتریل است. این پلیمر مقاومت بالایی در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV)، میکروارگانیسم‌ها و کپک دارد. الیاف اکریلیک با پلیمریزاسیون حداقل ۸۵ درصد وزنی آکریلونیتریل و سیانور وینیل تولید می‌شود و در صنایع نساجی، پوشاک، فرش و تولید الیاف کربن کاربرد دارد.
رشد تقاضای الیاف اکریلیک همراستا با رشد اقتصاد جهانی
حدود ۴۰ درصد از الیاف اکریلیک جهان در اروپا و ژاپن تولید می‌شود. کشور چین به تنهایی بیش از ۳۵ درصد از میزان تولید الیاف اکریلیک جهان را در اختیار دارد و ایران، هند، ویتنام، پاکستان و امارات برخی از بزرگترین مقاصد صادراتی چین هستند.
الیاف اکریلیک در صنایع نساجی و پوشاک پشمی، با محصولاتی نظیر منسوجات بدون بافت، الیاف پلی‌استر و غیره در حال جایگزینی است و روند تقاضای جهانی آن به شکل چشمگیری افزایش پیدا نمی‌کند. در واقع برخلاف سایر محصولات زنجیره ارزش پروپیلن، میزان مصرف الیاف اکریلیک رشد چشمگیری نخواهد داشت و میزان تولید جهانی این محصول همراستا با رشد اقتصاد جهانی خواهد بود.
تقاضای ۲۰۰ هزارتنی الیاف اکریلیک در صنایع پایین‌دستی کشور
برخلاف سایر مناطق جهان، موقعیت جغرافیایی و فرهنگ ایرانی، ایجاب می‌کند تا فرش، پتو و پوشاک پشمی، تولید و تقاضای بالایی داشته باشد. همچنین صنعت فرش یکی از مهم‌ترین صنایع ایرانی است که ظرفیت بالقوه بالایی برای توسعه و صادرات دارد.
الیاف اکریلیک یکی از مهم‌ترین و با کیفیت‌ترین الیاف در این صنایع بوده و قابل جایگزینی با سایر الیاف طبیعی و مصنوعی نیست. با احتساب تولید سالانه ۸۵ میلیون متر مربع فرش ماشینی، پوشاک و پتو در کشور، تقاضای سالانه الیاف اکریلیک ایران به بیش از ۲۰۰ هزار تن در سال می‌رسد.
بر اساس سند چشم انداز ۱۴۰۴، میزان تولید الیاف اکریلیک کشور باید به ۱۵۰ هزار تن در سال می‌رسید. در حالی‌که تنها تولیدکننده الیاف اکریلیک کشور، شرکت پلی اکریل ایران است که ظرفیت اسمی تولید آن در کارخانه اکریلیک۱ و کارخانه الیاف زاینده رود به ترتیب ۲۵ هزارتن و ۳۶ هزار تن در سال است.
تفاوت بین مقدار تعیین شده در چشم انداز و نیاز صنایع با ظرفیت تولید فعلی، در صورتی که مقدار واقعی تولید این شرکت نیز به تولید اسمی آن نزدیک باشد، همچنان قابل توجه است. حال آنکه میزان تولید واقعی این شرکت بسیار کمتر و در حدود ۲۰ هزار تن در سال است که با نیاز کشور بیش از ۱۸۰ هزار تن اختلاف دارد.
لزوم افزایش تولید الیاف اکریلیک، برای جلوگیری از واردات ۲۰۰ میلیون دلاری
به دلیل اختلاف بالای میزان تولید داخلی و نیاز کشور، صنایع داخلی ناچار به واردات بوده و بر اساس نمودار زیر از سال ۱۳۹۶ تاکنون بیش از ۵۷۶ میلیون دلار الیاف اکریلیک به کشور وارد شده است. در سال ۱۴۰۱ میزان واردات الیاف اکریلیک به کشور در حدود ۷۲ هزار تن بوده که با احتساب میزان تولید داخلی، تنها نیاز نیمی از صنایع داخلی تأمین شده است.
با وجود صنایع پایین‌دستی همچون فرش و صنایع دستی و بومی کشور که ظرفیت بالایی برای صادرات دارند، تولید الیاف اکریلیک علاوه بر مقاوم‌سازی اقتصاد و جلوگیری از واردات، موجب توسعه این صنایع، اشتغال‌زایی و ایجاد ارزش افزوده برای کشور می‌شود.
افزایش ظرفیت تولید الیاف اکریلیک در کشور از سال ۱۳۵۳ تاکنون به دلایلی همچون کمبود خوراک، مغفول مانده است و در طرح‌های توسعه شرکت ملی پتروشیمی، طرح توسعه الیاف اکریلیک دیده نمی‌شود. بنابراین ضروری است برای افزایش تولید این محصول در کشور برنامه‌ریزی جدی صورت پذیرد و برای تأمین خوراک پایدار آن، واحد تولید آکریلونیتریل هم در کشور احداث شود.
منابع:
وبسایت شرکت ملی پتروشیمی ایران
وبسایت اتاق بازرگانی تهران
وبسایت مرکز مطالعات زنجیره ارزش نفت و گاز
انتهای پیام/ انرژی
